Thiếu
nữ người Việt 17 tuổi chết sau hai năm lao động ở Ả-rập Xê-út
03/10/2021
https://gdb.voanews.com/9D4583B3-BD8F-4B63-A915-B45233E69290_w650_r1_s.png
H Xuân Siu đi lao động
ở Ả-rập Xê-út để giúp đỡ gia đình ở vùng quê nghèo của tỉnh Đắk Lắk. Em tử vong
sau những nỗ lực tuyệt vọng thoát khỏi điều mà em nói là sự bạo hành thể xác từ
gia chủ.
H Xuân Siu nằm bất động trên giường bệnh. Các
bác sĩ trước đó đã đặt ống nội khí quản và đưa em vào phòng điều trị tích cực
ICU vì em ngừng thở sau khi nôn mửa. Mức độ tỉnh táo của em đạt 3/15 theo thang
điểm hôn mê Glasgow, nghĩa là hoàn toàn không có đáp ứng. Hai lần em xét nghiệm
virus corona đều cho kết quả âm tính.
Chín ngày sau đó, tim em ngừng đập. Mọi nỗ lực
hồi sinh tim đều thất bại. Em được tuyên bố tử vong lúc 12 giờ 30 phút, sáng
ngày 18 tháng 7 năm 2021 “do tim ngừng đập, thiếu oxy trong phổi, và thuyên tắc
phổi,” theo báo cáo của Bệnh viện Burj Al Shimal (North Medical Tower) ở thành
phố Arar thuộc miền bắc Ả-rập Xê-út.
Cô bé chỉ mới 17 tuổi hơn.
Cái chết của H Xuân, một công dân Việt Nam dân
tộc Gia Rai đi xuất khẩu lao động qua Ả-rập Xê-út làm người giúp việc nhà, là kết
cục bất hạnh cho ước nguyện thiết tha được về nước sau những nỗ lực tuyệt vọng
thoát khỏi điều mà em nói là sự bạo hành thể xác từ gia chủ.
Sự việc này cũng hé lộ cách thức mà ít nhất một
công ty tuyển dụng lao động ở Việt Nam đang sử dụng nhằm chiêu dụ các thiếu nữ
thuộc sắc dân thiểu số từ những vùng quê nghèo hẻo lánh tham gia lực lượng lao
động xuất khẩu ngày càng đông, dù một số em chưa đủ tuổi theo quy định của luật
pháp Việt Nam.
VOA trước đây đã đưa tin các trường hợp nữ lao động Việt Nam làm
việc ở Ả-rập Xê-út báo cáo bị chủ ngược đãi dẫn tới những tổn thương về thể xác
và tinh thần. H Xuân Siu dường như là trường hợp đầu tiên được biết tới mà nạn
nhân là trẻ vị thành niên tử vong khi đi lao động ở nước ngoài.
VOA có được các tài liệu liên quan đến nhân
thân của H Xuân Siu và phát hiện năm sinh của em đã bị thay đổi trên hộ chiếu để
làm cho em lớn hơn tuổi thật, dẫn tới những sai lệch trên các văn bản của nhà
chức trách ở Ả-rập Xê-út và Việt Nam.
Một đại diện của Công ty Cổ phần Hợp tác Lao động
Quốc tế Vinaco có trụ sở ở Thanh Hóa, doanh nghiệp chịu trách nhiệm đưa H Xuân
đi lao động, nói bà không hề biết em là trẻ vị thành niên khi bà đến địa phương
tuyển mộ em, mặc dù công ty thu thập giấy tờ tùy thân của người lao động để nộp
hồ sơ xin hộ chiếu cho họ.
Các cuộc điện thoại và email của VOA tới các
cơ quan quản lý xuất nhập cảnh, quản lý lao động ngoài nước và lãnh sự của Việt
Nam để hỏi thăm về vụ việc này đều không được hồi đáp.
Hơn hai tháng sau khi H Xuân qua đời, thi thể
của em vẫn chưa được đưa về nước. Một quan chức Sở Cảnh sát Arar Al Gharbi phụ
trách thông báo cái chết của em hồi tháng 7 xác nhận với VOA qua điện thoại
ngày 1 tháng 10 rằng thi thể em vẫn còn ở Bệnh viện Burj Al Shimal.
Ra nước ngoài làm ô-sin từ tuổi 15
Luật năm 2020 của Việt Nam mang tên ‘Người lao
động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng’ định
nghĩa những người hội đủ điều kiện là công dân Việt Nam từ 18
tuổi trở lên cư trú tại Việt Nam. Một điều khoản trong luật này quy định thêm rằng
người đi lao động ở nước ngoài phải có “năng lực hành vi dân sự đầy đủ.”
Năng lực hành vi dân sự là khả năng của cá
nhân bằng hành vi của mình xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự, theo định
nghĩa trong Bộ luật Dân sự năm 2015. Những người thành niên đủ 18 tuổi trở lên
được nói là có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
Căn cứ trên những quy định này, việc tuyển dụng
H Xuân đi lao động ở Ả-rập Xê-út khơi ra những vấn đề pháp lý liên quan đến tuổi
tác. Gia đình cho biết em được nhân viên của Vinaco chiêu dụ vào tháng 8 năm
2018 khi em gần 15 tuổi.
Hình ảnh chụp giấy khai sinh, sổ hộ khẩu và giấy
chứng nhận hộ nghèo-hộ cận nghèo do gia đình cung cấp cho thấy em sinh ngày 30
tháng 10 năm 2003, cư ngụ ở Buôn Tơ Yoa, xã Cư A Mung, huyện Ea H’Leo, tỉnh Đắk
Lắk thuộc vùng Tây Nguyên miền Trung Việt Nam.
Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Cư A Mung, Kpă
Y Cân, xác nhận với VOA ngày sinh đó là chính xác.
Bà Lê Thị Toan, một nhân viên tuyển dụng của
Vinaco, xác nhận bà là người đã đến xã Cư A Mung để tổ chức hội thảo cung cấp
thông tin về việc đi lao động ở nước ngoài. Sau đó, một số người trong đó có H
Xuân đã đăng kí tham gia chương trình này.
Bà Toan nói bà không biết H Xuân là trẻ vị
thành niên và khẳng định thiếu nữ này đã đưa chứng minh thư cho bà với năm sinh
là 1996.
“Có chứng minh thư mà anh, có chứng minh thư mới
đi làm được hộ chiếu chứ,” bà nói với VOA trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại.
Nhưng ông Kpă Y Cân bác bỏ điều này, quả quyết
không có chuyện H Xuân làm chứng minh thư ghi năm 1996 mà ông không hay biết.
Hình ảnh chụp giấy khai sinh, sổ hộ khẩu và hộ chiếu
cho thấy sự sai lệch năm sinh của H Xuân Siu :
https://gdb.voanews.com/FF288E5F-4E1F-4862-9B23-C144BF516A18_w650_r0_s.jpg
https://gdb.voanews.com/D6D61B33-15D1-4921-8A1B-CD4DAB62C2F8_w650_r0_s.jpg
https://gdb.voanews.com/A38FDC8B-82F3-440E-A18C-586DD1148922_w650_r0_s.png
Phát biểu của bà Toan cũng trái ngược với lời
thuật lại của một thiếu nữ khác cũng tham dự buổi hội thảo đó và cũng đăng kí
đi lao động nước ngoài cùng thời điểm với H Xuân.
H Ngọc Niê, một người bạn thân của H Xuân và
15 tuổi vào thời điểm đó, nói em không mang theo bất cứ giấy tờ tùy thân nào vì
em không có giấy chứng minh nhân dân hay thẻ căn cước công dân. Em nói em có
cho họ biết em sinh năm 2003 nhưng họ vẫn thu xếp đưa em đi.
“Người môi giới không cho nói với bất cứ ai là
làm giấy tờ ở huyện Đắk Đoa tỉnh Gia Lai chứ không làm ở xã em ở tỉnh Đắk Lắk,”
H Ngọc nói với VOA qua điện thoại từ Đắk Lắk. “Họ chở em đi hai, ba ngày ở đấy
làm giấy tờ xong người ta chở em đi tới Thanh Hóa luôn.”
Em cho biết những người chở em là hai người
đàn ông, trong đó có chồng của bà Toan. Bà này không đi theo trong quá trình em
làm giấy tờ, bao gồm lăn tay và chụp ảnh. Em nói em không biết đó là giấy tờ
gì.
“Người môi giới lại nói với em tiền làm cái giấy
tờ đó không phải ít đâu, không giống như người Gia Lai,” em nói.
Một trong những yêu cầu đối với người nộp đơn
xin hộ chiếu phổ thông Việt Nam lần đầu là chứng minh nhân dân hoặc thẻ căn cước
công dân, vốn bao gồm thủ tục lấy dấu vân tay và chụp ảnh. H Ngọc nói cả em và
H Xuân đều cùng làm thủ tục ở Gia Lai và đi cùng một xe ra Thanh Hóa.
Không rõ vì sao các em gái này lại được đưa
sang Gia Lai làm giấy tờ tùy thân.
Một người trả lời điện thoại từ văn phòng Công
an Huyện Đắk Đoa ở tỉnh Gia Lai nói với VOA rằng cơ quan này không thể cấp thẻ
căn cước công dân cho người không phải là cư dân của tỉnh. Ông nói ông không rõ
liệu cơ quan của ông có hồ sơ của H Xuân Siu hay không.
H Ngọc cho biết em được xếp ở chung phòng với
H Xuân trong khoảng thời gian hai tháng huấn luyện các kĩ năng nghề nghiệp và học
tiếng Ả-rập ở Thanh Hóa. H Xuân đi trước H Ngọc, và kể từ đó hai em không gặp lại
nhau nữa dù vẫn giữ liên lạc bằng cách nhắn tin và gọi điện thoại.
“Em tới sân bay Nội Bài họ mới đưa cho em cái
hộ chiếu ấy, chứ họ không đưa cho bất cứ ai xem hộ chiếu của em,” H Ngọc nói,
và cho biết rằng em cũng nhận thấy năm sinh của mình đã bị thay đổi.
“Lúc đấy em cũng nhỏ, suy nghĩ cũng không được
như bây giờ nên em không hỏi nữa, tại vì em nghĩ đi bên kia sung sướng giống
như người môi giới nói với em.”
Với mức lương hàng tháng tương đương 9 triệu đồng
Việt Nam, một số tiền khá lớn so với thu nhập ở những vùng quê nghèo, hai thiếu
nữ lên đường tìm kiếm tương lai tươi sáng hơn cho bản thân và gia đình. Hợp đồng
lao động của họ bắt đầu có hiệu lực từ tháng 10 năm 2018 và kéo dài trong hai
năm.
Điều họ không hay biết là điều kiện làm việc
có thể rất nặng nhọc và có những rủi ro mà họ phải đối mặt.
H Ngọc nói em phá hợp đồng để về nước năm 2020
trước khi hợp đồng kết thúc và hộ chiếu của em bị công an tịch thu sau đó. H
Xuân làm đến hết hợp đồng nhưng con đường về nước của em bắt đầu trở nên chông
gai.
https://gdb.voanews.com/0EE29DC9-01F9-463F-ACEB-A924F8B19306_w650_r0_s.png
H Xuân Siu trong những
bức hình đăng trên Facebook cá nhân của em
Nỗi tuyệt vọng kết thúc trong bi kịch
Người thân của H Xuân cho biết thời gian đầu,
em kể rằng em làm việc cũng bình thường và được nhà chủ đối xử tốt. Nhưng mọi
việc thay đổi sau khi hợp đồng của em hết hạn vào tháng 10 năm 2020. Em buộc phải
tiếp tục làm việc vì những hạn chế đi lại do đại dịch COVID-19 khiến các chuyến
bay bị hủy bỏ.
“Khoảng tháng 2 năm 2021, em ấy mới kể lại là
bị nhà chủ đánh đập rồi chửi rủa, làm việc thì không nghỉ, làm hết nhà này rồi
tới nhà nọ, ngay cả em ấy đau ốm nhà chủ cũng không cho nghỉ luôn, cứ bắt làm
miết,” H Soan Siu, một người chị của H Xuân, nói với VOA từ Đắk Lắk.
Chị H Soan nói H Xuân không kể với gia đình về
việc này mà chỉ tâm sự với một người bạn. Gia đình biết được qua những đoạn âm
thanh mà H Xuân ghi lại gửi cho người bạn này.
“Tôi không muốn ở với bà chủ của tôi nữa, họ mới
đánh tôi bằng dây đến nỗi tôi ngất xỉu,” H Xuân nghẹn ngào nói trong một audio bằng
tiếng Gia Rai. Trong một audio khác, em cầu xin những người đại diện của công
ty Vinaco cứu em khỏi nhà chủ, nói rằng em bị đau đầu và đã ngất xỉu ba lần.
“Tôi nhờ chị Nhung anh Khánh đến đón tôi,
nhưng họ không đến đón… Giờ tôi mệt quá tôi không thể làm nổi nữa rồi. Tôi đau
lắm, đau không chịu nổi, đau hết mắt,” em nức nở trong một đoạn audio. “Đi viện
họ bảo không có gì nhưng khi về nhà tôi đau lắm, bây giờ chỉ cần họ chuyển nước
cho tôi cũng đủ rồi.”
VIDEO :
Âm
thanh của em H Xuân Siu gửi kêu cứu vào ngày 16/7/2021
https://www.youtube.com/watch?v=MajX6zcTmOQ
Những lời cầu cứu dồn dập đến trong những tin
nhắn H Xuân gửi cho ông Nguyễn Duy Khánh, đại diện của Vinaco phụ trách hỗ trợ
lao động ở thủ đô Riyadh. Những đoạn trao đổi trên màn hình điện thoại được một
người bạn của H Xuân quay video lại cho thấy ông Khánh giải thích vì sao không
thể giúp em nhiều hơn.
“Không phải anh khó khăn gì với em nhưng các
em cũng phải nên hiểu rằng dịch bệnh corona, ở Việt Nam hay ở bên này cũng vậy
thôi, có dịch bệnh là người ta sẽ giãn cách xã hội, người ta không cho tụ tập
đông người ở văn phòng,” ông nói trong một tin nhắn thoại gửi cho H Xuân vào
ngày 21 tháng 6.
“Đúng là hiện tại văn phòng đang có trên 10
người lao động thật nhưng mà không thể tiếp nhận thêm được nữa. Bởi vì tiếp nhận
đông quá về đây không có chỗ ăn chỗ ở rồi lây nhiễm bệnh corona thì làm sao?”
Trả lời phỏng vấn của VOA qua điện thoại, ông
Khánh nói ông rất đồng cảm với hoàn cảnh của H Xuân vì bản thân ông cũng là người
tha phương sang Ả-rập Xê-út để mưu sinh. Ông nói thêm nếu có những việc gì giúp
được em ông “chắc chắn sẽ giúp” kể cả vấn đề minh bạch lý do cái chết của em.
“Riêng tôi tôi nói thật tôi không đứng về phía
ai. Tôi sẽ đứng về phía công lý, về chính nghĩa vì Xuân chứ tôi không đứng về
phía bất kì ai mặc dù tôi là cán bộ công ty,” ông nói.
Ông nói ông không biết vì sao lại có sự chênh
lệch tuổi tác giữa giấy khai sinh và hộ chiếu của H Xuân, lưu ý rằng ông làm việc
ở Ả-rập Xê-út và không phụ trách làm thủ tục đưa người lao động sang đó.
Một nhân viên của Vinaco ở Việt Nam phụ trách
cung cấp thông tin liên quan đến cái chết của H Xuân cho gia đình của em không
trả lời nhiều cuộc điện thoại của VOA hỏi về vụ việc.
Hai quan chức phụ trách quản lý lao động và bảo
hộ công dân tại Đại sứ quán Việt Nam ở thủ đô Riyadh không hồi đáp những cuộc
điện thoại và email yêu cầu bình luận về cái chết của H Xuân và sự sai lệch năm
sinh của em.
Những email của VOA gửi tới Cục Quản lý Xuất
nhập cảnh, Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao, Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước
ở Việt Nam đều không nhận được phản hồi.
Chị H Soan nói gia đình ngày 22 tháng 9 đã làm
đơn ủy quyền cho Vinaco và đại sứ quán Việt Nam ở Riyadh và các cơ quan hữu
quan khác ở Ả-rập Xê-út tiến hành các thủ tục hồi hương thi thể và tư trang của
H Xuân về Việt Nam.
“Gia đình em nhiều khó khăn lắm, bố thì mất sớm
lúc bọn em vẫn còn nhỏ, mẹ thì phải nuôi mấy đứa em. Giờ gia đình nợ nần thì đầy,
đất đai làm không có, em H Xuân đi làm việc cũng mất rồi, gia đình giờ không biết
nương tựa vào ai nữa,” chị H Soan nói.
https://gdb.voanews.com/337D9115-EC6A-46E1-8FDA-D64042B74898_w650_r0_s.jpg
H Soan Siu (trái)
và mẹ H Ger Siu đứng trước nhà của họ trong bức hình chụp ngày 8 tháng 8, 2021.
Những lời cầu cứu và van nài của H Xuân cuối
cùng được đáp ứng. Gia chủ đồng ý mua vé máy bay cho em rời đi và theo lịch
trình, em lẽ ra sẽ bay từ Arar đến Riyadh để về văn phòng đại diện của công ty
tuyển dụng.
“Alo e[m]. Khi nào tới sân bay alo a[nh],” ông
Khánh nhắn tin cho H Xuân vào sáng ngày 4 tháng 7.
Nhưng em không trả lời.
Thực tế là H Xuân chưa bao giờ đặt chân được
lên chuyến bay. Giới chức sân bay từ chối làm thủ tục check-in cho em vì nhận
thấy em có những biểu hiện đáng lo ngại về sức khỏe. Sau đó em được đưa vào bệnh
viện trong tình trạng thân nhiệt tăng cao, uể oải và bồn chồn.
Hai tuần sau em qua đời, vĩnh viễn khép lại ước
nguyện hồi hương dang dở sau một chuyến lao động nước ngoài được trả giá bằng cả
mạng sống của em.
-------------------
LIÊN QUAN
Nữ
lao động Việt bị bạo hành ở Ả-Rập Saudi được giải cứu về nước
‘Em
đau lắm’: Nữ lao động Việt Nam bị bạo hành tàn tệ, tuyệt vọng chờ về nước
Lời
kêu cứu của các nữ lao động Việt Nam ở Saudi bắt đầu được chú ý
13
phụ nữ Việt Nam làm việc ở Ả-rập Saudi kể chuyện bị ngược đãi
No comments:
Post a Comment