Quốc Phương
BBC
News Tiếng Việt
15 tháng 8 2019
Manila
vừa yêu cầu Bắc Kinh giải thích việc Trung Quốc điều các tàu của nước này vào
vùng biển mà Philippines tuyên bố chủ quyền mà không được phép trong suốt thời
gian từ tháng Hai đến tháng Bảy, theo trang tin Thời báo Hải quân
(navytimes.com) hôm 14/8/2019.
Người biểu tình Philippines cầm biểu ngữ yêu cầu
Trung Quốc rời khỏi vùng biển của Philippines trên Biển Đông. GETTY IMAGES
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana
yêu cầu Bắc Kinh giải thích về hoạt động của các tàu nghiên cứu và tàu chiến
Trung Quốc trong những gì Philippines tuyên bố là vùng biển của mình mà không
được phép của Manila.
Động thái này được đưa ra ngay trước thềm chuyến
thăm Trung Quốc của Tổng thống Rodriogo Duterte, tại đó lãnh đạo Philippines
cam kết sẽ nhắc lại phán quyết của tòa PCA mà Philippines đã thắng kiện trước
Trung Quốc tháng 7/2016.
Bộ trưởng Lorenzana nói hôm thứ Sáu tuần trước rằng
Trung Quốc đã không xin phép khi phái một số tàu chiến qua eo biển Sibutu ở mũi
phía Nam của quần đảo Philippines tất cả bốn lần trong thời gian trên, và ông
cũng nói hai tàu khảo sát của Trung Quốc cũng đã hoạt động trong vùng đặc quyền
kinh tế của Philippines.
"Hai tàu chiến Trung Quốc bị phát hiện ở dọc eo
biển Sibutu ở tỉnh Tawi-Tawi của Philippines trong tháng Bảy và ba chiếc khác bị
phát hiện trong tháng Tám", Trung tướng Cirilito Sobejana, Tư lệnh Bộ Chỉ
huy Tây Mindanao của Philippines được truyền thông nước này dẫn lời, hôm 14/8
tuyên bố thêm.
"Trung Quốc từ lâu đã có các hành động đơn
phương trái luật, khiêu khích, dọa nạt 3 trong 4 nước có tuyên bố chủ quyền ở
biển Đông, gồm Việt Nam, Malaysia, Philippines..." một nhà nghiên cứu Đông
Nam Á và chính trị khu vực bình luận với BBC News Tiếng Việt hôm thứ Năm về động
thái trên.
"Chiến lược của Trung Quốc được tính toán kỹ,
có những lúc Trung Quốc đã liều lĩnh, và sẽ còn liều lĩnh," Tiến sỹ Hà
Hoàng Hợp nêu quan điểm trong cuộc phỏng vấn qua bút đàm hôm 15/8 sau đây,
trong đó ông cũng bình luận về sự kiện Trung Quốc điều tàu trở lại khu vực bãi
Tư Chính lần thứ hai trong mùa Hè này.
Người biểu tình Philippines trong cuộc phản đối chống
Trung Quốc ở một công viên tại thủ đô Manila hôm 18/6/2019. GETTY IMAGES
BBC: Tiến sỹ bình luận thế nào về việc Trung Quốc được cho là điều nhiều tàu
vào vùng biển mà Philippines tuyên bố chủ quyền trong tháng Bảy và tháng Tám
này, cùng thời gian với sự kiện đối đầu với Việt Nam diễn ra ở khu vực Bãi Tư
Chính?
TS Hà
Hoàng Hợp: Số tàu chiến (của hải quân) Trung Quốc đi vào vùng
biển thuộc chủ quyền của Philippines mà không báo trước, là hành động vi phạm
trắng trợn luật pháp quốc tế.
Bộ Ngoại giao Philippines mới đây đã yêu cầu Trung
Quốc giải thích. Theo luật quốc tế, tàu chiến đi vào vùng biển của một nước nào
đó, thì phải xin phép. Nếu không, nước chủ nhà sẽ coi đó là đi qua không vô hại.
Gần đồng nghĩa với xâm lấn, xâm lược.
Manila để đến nay mới phản ứng. Manila muốn có bằng
chứng đầy đủ về hành vi xâm phạm chủ quyền này của Trung Quốc.
Cách thức phản ứng
BBC: Cách thức phản ứng của phía Philippines có gì đáng nói? Có gì khác
biệt không với cách thức mà Việt Nam đã đang phản ứng đợt này?
TS
Hà Hoàng Hợp: Tất cả các tàu hải cảnh của Trung Quốc đều là tàu
thuộc lực lượng vũ trang Trung Quốc. Các tàu đó đi kèm để bảo vệ tàu thăm dò,
hoặc đi vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam trong tháng 5 và tháng 6 để quấy
rối hoạt động khai thác dầu khí của liên doanh dầu khí VN-Rosneft chính là hành
động xâm phạm phi pháp.
Từ ngày 16 tháng Bảy, Việt Nam đã phản đối và sau đó
đã nhiều lần yêu cầu các tàu đó rời vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Cụ thể
hơn về luật pháp quốc tế, tàu cảnh sát biển của bất kỳ nước nào, trước khi vào
vùng biển thuộc chủ quyền của một nước khác, cũng phải thông báo trước.
Tuy nhiên, quy chế thông báo trước áp dụng chặt chẽ
hơn đối với tàu chiến (tức là tàu hải quân). Phản ứng của Manila hoàn toàn phù
hợp. Phản ứng của Việt Nam vừa qua, cũng hoàn toàn phù hợp.
BBC: Dường như Trung Quốc đang có một tính toán để xuất hiện không chỉ riêng
ở một quốc gia đơn lẻ ở vùng Biển và khu vực này, kế hoạch và tính toán của
Trung Quốc là gì? Kế hoạch này có khả thi không và có gì mạo hiểm không?
TS
Hà Hoàng Hợp: Trung Quốc từ lâu đã có các hành động đơn phương
trái luật, khiêu khích, dọa nạt 3 trong 4 nước có tuyên bố chủ quyền ở biển
Đông, gồm Việt Nam, Malaysia, Philippines. Nghiêm trọng nhất, là vụ Trung Quốc
dùng tàu chiến chiếm Scarborough của Philippines năm 2012.
Xin nhắc lại năm 1974, Trung Quốc dùng vũ lực đánh
chiếm Hoàng Sa của Việt Nam; năm 1988, Trung Quốc dùng vũ lực đánh chiếm Gạc
Ma. Chiến lược của Trung Quốc được tính toán kỹ, có những lúc Trung Quốc đã liều
lĩnh, và sẽ còn liều lĩnh.
Hình : TS. Lê Hồng Hiệp từ Singapore bình luận thực
chất việc TQ điều tàu trở lại Bãi Tư Chính.
TS
Hà Hoàng Hợp: Theo tôi được biết, cuộc gặp Dương Khiết Trì -
Mike Pompeo tại Mỹ có các nội dung: quan hệ Trung - Mỹ (chiến tranh thương mại,
Đài Loan, Hong Kong).
Mở rộng các khu vực quan hệ, hai ông đó đã thảo luận
các vấn đề: phi hạt nhân hóa Triều Tiên và hành xử của Bình Nhưỡng, vấn đề Hoa
Đông, vấn đề biển Đông, Tân Cương, Trung-Ấn.
Riêng về vấn đề Biển Đông, có nguồn tin đáng tin cậy
cho biết ông Pompeo cảnh báo nghiêm khắc các hành động của Trung Quốc ở biển
Đông, nhấn mạnh vụ bãi Tư Chính, vụ quấy phá trong vùng đặc quyền kinh tế
Malaysia, và các quấy phá ở vùng biển Philippines.
Mỹ nhắc Trung Quốc rằng Mỹ và các nước phương Tây
đang theo tôn trọng trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc. Trung Quốc không thể
bất chấp luật pháp quốc tế, và không được phép tiếp tục không coi luật pháp quốc
tế ra gì! Đấy là thông điệp rõ rệt nhất.
Sau cuộc gặp kể trên, chúng ta thấy tổng thống Mỹ
Donald Trump nói rằng Mỹ chỉ ký thỏa thuận thương mại với Trung Quốc khi Trung
Quốc cư xử tử tế với Hong Kong.
Hải quân Nga hiện diện?
BBC: Có tin nói hải quân Nga đang có sự hiện diện ở khu vực gần Bãi Tư
Chính, nếu tin này là có cơ sở, thì việc này có ýnghĩa gì?
TS
Hà Hoàng Hợp: Về thông tin có các tàu hải quân Nga ở gần bãi Tư
Chính, tôi có thể nói như sau. Nga là một cường quốc biển. Hải quân Nga là hải
quân mạnh mẽ hàng đầu trên thế giới.
Vì thế sự có mặt của tàu hải quân, của các máy bay
ném bom chiến lược của Nga ở hải phận quốc tế, kể cả vừng hải phận quốc tế gần
với Trường Sa, gần với bãi Tư Chính... là việc rất bình thường.
Nếu có tàu hải quân Nga ở gần Bãi Tư Chính, thì đó
là một minh chứng rõ rệt thể hiện sự nhất quán của Nga trong việc bảo vệ các lợi
ích của Nga. Việc tháng trước, tàu hải cảnh Trung Quốc quấy việc khoan của liên
doanh Nga - Việt, là trực tiếp đe dọa đến lợi ích của Nga.
Hiện nay việc tàu thăm dò Trung Quốc tiếp tục có mặt
ở vũng Bãi Tư Chính, là hành vi đe dọa gián tiếp đến lợi ích của Nga, nếu chỉ
nói đến Nga. Không có bất kỳ thỏa thuận nào giữa Trung Quốc và Nga có thể làm
thay đổi bản chất của hành vi này của Trung Quốc.
Ông Dương Khiết Trì trong lần gặp ông Mike Pompeo tại
Washington DC 9/11/2018 tại Đối ngoại ngoại giao và an ninh Mỹ-Trung. GETTY
IMAGES
BBC: Ông so sánh ra sao các phản ứng giữa một số cường quốc và khối quốc gia
ở khu vực liên quan tới các sự kiện ở Bãi Tư Chính trong hai tháng nay, trong
đó có Úc, Ấn Độ, Asean so với Mỹ và Nhật Bản?
TS
Hà Hoàng Hợp: Tôi xin nói luôn rằng ở đây mà so sánh thì nó hơi
khập khiễng. Mỗi nước đều có cách phản ứng của mình, nước phản ứng sớm, nước phản
ứng muộn.
Tuy vậy, mọi phản ứng, đều có bản chất lên án các
hành động bất tuân thủ luật pháp quốc tế, lên án những việc làm gây ra sự mất
niềm tin chiến lược trong khu vực, lên án các hành động làm căng thẳng, ảnh hưởng
xấu đến an ninh khu vực....
Riêng về ASEAN, đang trong quá trình đàm phán COC với
Trung Quốc, quá trình này bắt đầu không còn mặn mà đối với ASEAN, bởi vì Trung
Quốc vừa đàm phán, vừa dọa nạt các nước ASEAN.
Về nội dung dự thảo COC, Trung Quốc có 3 đòi hỏi vô
lý: 1) Không đưa nội dung UNCLOS 1982 vào COC; 2) Không được tập trận chung với
bất kỳ nước nào bên ngoài Asean (cộng Trung Quốc) nếu không được dự đồng ý trước
của tất cả các nước Asean + Trung Quốc; và 3) Không được tiến hành các hoạt động
kinh tế với bất kỳ nước nào bên ngoài mà không được sự đồng ý của tất cả các nước
Asean và Trung Quốc.
Chắc chắn các nước có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông
không chấp nhận 3 đòi hỏi này. Việt Nam đã nhiều lần nói rằng Việt Nam không để
bị động hay bất ngờ. Việc sử dụng các biện pháp hòa bình, chứng tỏ Việt Nam
không mong muốn xảy ra xung đột vũ trang.
Nói đúng hơn, Việt Nam làm mọi cách để ngăn chặn
xung đột vũ trang trong khi xử lý các vấn đề Biển Đông. Thế nhưng, nếu Trung Quốc,
trong khi coi thường luật quốc tế, gây ra đụng độ vũ trang, thì chắc chắn Việt
Nam sẽ buộc phải giáng trả tương xứng!
TS Hà Hoàng Hợp cho rằng Trung Quốc đã có tính toán
kỹ lượng trư khi có các động thái trên Biển Đông từ đầu năm tới nay. OTHER/HA
HOANG HOP
Mất niềm tin chiến lược?
BBC: Cuối cùng, có người nói sự kiện Dàn khoan HD-981 năm 2014 và Bãi
Tư Chính mùa Hè 2019 là hai cuộc khủng hoảng ở Biển Đông đối với Việt Nam và
hai cuộc khủng hoảng này có thể sẽ chỉ đẩy Việt Nam lại gần hơn với Hoa Kỳ và sẽ
bất lợi với Trung Quốc và do đó Trung Quốc nên nhận thức điều đó, ông có đồng ý không?
TS
Hà Hoàng Hợp: Nói chính xác hơn, thì hành xử vô lối của Trung Quốc
đang làm Việt Nam xa Trung Quốc nhiều hơn. Năm 2014, Trung Quốc đã làm mất niềm
tin chiến lược đối với Việt Nam.
Từ đó đến vụ bãi Tư Chính năm nay, mọi nỗ lực để làm
cho "canh ngọt'' trở lại, nước trà "ngon, đậm trở lại"", đều
đã gần như vô ích! Hành xử của Trung Quốc như lúc này, làm cho Việt Nam nhận thức
rõ hơn, tích cực hơn về việc Mỹ, trong khi bảo vệ lợi ích của Mỹ ở khu vực này,
thì cũng hợp tác và ủng hộ Việt Nam nhiều hơn, khi mà lợi ích của Mỹ và của Việt
Nam có các phần chung.
Việt Nam luôn chủ động, đúng như người ta vẫn nói,
thì đương nhiên, không ai "đẩy" Việt Nam gần lại với Mỹ.
Nhân đây, tôi cũng muốn nói đến Sách trắng Quốc
phòng Trung Quốc công bố ngày 24/7/2019, trong đó coi Biển Đông là bộ phận lãnh
thổ "không thể bị tách rời" của Trung Quốc. Trung Quốc tuyên bố bảo vệ
"chủ quyền" của Trung Quốc ở Biển Đông bằng mọi giá, thì chắc chắn
Trung Quốc đã tính toán đến các hành động không hòa bình.
Dọa nạt, đe dọa sử dụng vũ lực... là các chỉ dấu màu
xám báo hiệu các hành động không hòa bình! Việt Nam đang theo đuổi chính sách
thực tiễn (realist), tức là chủ động tránh xung đột, trong khi vẫn giữ được lợi
ích quốc gia của Việt Nam.
Hy vọng rằng sẽ không có bất cứ nước nào dồn Việt
Nam vào thế phải áp dụng chính sách thực dụng (realpolitik) để giáng trả đích
đáng. Nói như vậy, ngoài lợi ích quốc gia là bất biến, mọi chính sách đều phải
thay đổi sao cho lợi ích quốc gia được bảo đảm!
------------------------
Tiến sỹ Hà Hoàng Hợp, mà phần trả lời ở trên là quan
điểm cá nhân, đồng thời là thành viên nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Chiến lược
Quốc tế (IISS) có trụ sở tại London, Anh quốc, ông có nhiều nghiên cứu và phân
tích về chính trị, chiến lược và địa chính trị liên quan Việt Nam, quốc tế và
khu vực.
*
*
Tin liên quan
No comments:
Post a Comment