Dịch giả: Hoàng Thủy Ngữ
04/08/2019
Một tổ chức Mỹ, do hai tập đoàn công nghệ
khổng lồ Google và IBM thành lập, đang hợp tác với một công ty Trung
Quốc để giúp chính phủ độc tài Trung Quốc theo dõi hàng loạt công
dân của họ, The Intercept tiết lộ.
Trung Quốc đã
tuyển dụng thành công các công ty và các nhà nghiên cứu phương Tây hỗ
trợ họ trong nỗ lực kiểm soát thông tin
The OpenPOWER foundation – một tổ chức phi lợi
nhuận do các thành viên ban quản trị Google và IBM điều hành với mục
đích “thúc đẩy sáng tạo” – đã thiết lập sự hợp tác giữa IBM, công
ty Trung Quốc Semptian và nhà sản xuất chíp Xilinx của Mỹ. Họ cùng
làm việc để cải tiến một loạt các bộ vi xử lý, cho phép máy vi
tính phân tích số lượng dữ liệu lớn, hiệu quả hơn.
Theo nhiều nguồn tin và tài liệu, Semptian có
trụ sở tại Thâm Quyến, đang sử dụng các thiết bị để tăng cường khả
năng giám sát trực tuyến và công nghệ kiểm duyệt mà họ cung cấp cho
các cơ quan an ninh vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc. Một nhân viên của
công ty cho biết, công nghệ của họ dùng để giám sát hoạt động
internet của 200 triệu người.
Semptian, Google và Xilinx đã không trả lời các
yêu cầu bình luận. Trong một bản tuyên bố, Open POWER Foundation cho
biết họ “không dính líu, hay dò hỏi thông tin về các chiến lược kinh
doanh cá nhân, mục tiêu và hoạt động của các thành viên của mình”, do
luật cấm độc quyền và cạnh tranh. Một phát ngôn viên của IBM nói
rằng công ty ông “không cộng tác với Semptian về việc phát triển công
nghệ”, nhưng từ chối trả lời các câu hỏi kế tiếp. Một nguồn tin thân
cận với các hoạt động của Semptian cho biết, Semptian đã làm việc
với IBM thông qua một nền tảng đám mây hợp tác tên là Super Vessel,
được một đơn vị nghiên cứu của IBM bảo trì ở TrungQuốc.
Thượng nghị sĩ Mark Warner (đảng Dân chủ, bang
Virginia), Phó chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng Viện, nói với The
Intercept rằng ông đã phát hoảng trước những tiết lộ này. Ông
Warner nói: “Điều đáng lo là Trung Quốc đã tuyển dụng thành công
các công ty và các nhà nghiên cứu Tây phương hỗ trợ họ trong nỗ
lực kiểm soát thông tin”.
Anna Bacciarelli, nhà nghiên cứu thuộc Tổ chức
Ân xá Quốc tế, nói rằng, quyết định làm việc với Trung Quốc của
OpenPOWER Foundation đã dấy lên câu hỏi về việc tuân thủ các tiêu chuẩn
nhân quyền quốc tế của tổ chức này. Ông nói: “Tất cả các công ty
phải có trách nhiệm thực hiện nhân quyền trong mọi hoạt động và
các chuỗi cung ứng của họ”; “ kể cả thông qua quan hệ
đối tác và hợp tác”.
Semptian tự giới thiệu công khai như một công ty
phân tích “dữ liệu lớn”, làm việc với các nhà cung cấp internet và
các viện giáo dục. Tuy vậy, trên thực tế, một phần trọng yếu trong
hoạt động kinh doanh của công ty Trung Quốc này lại do một công ty bình
phong tên là INext đảm trách, chuyên bán các công cụ giám sát và kiểm
duyệt internet cho các chính phủ.
INext dùng chung các văn phòng với Semptian ở
Trung Quốc, trên tầng 8 trong một cao ốc tại Nanshan, một quận
sầm uất ở Thâm Quyến. Semptian và INext cùng có chung 200 nhân viên và
một người sáng lập, Chen Longsen.
Sau khi nhận được những lời mách bảo từ
nhiều nguồn tin bảo mật về vai trò của Semptian trong việc giám sát hàng
loạt, một phóng viên đã liên lạc với công ty bằng cách sử dụng tên
giả và đóng vai một khách hàng tiềm năng. Đáp lại, một nhân viên của
Semptian đã gửi một tài liệu, cho thấy, công ty – dưới vỏ
bọc INext – đã phát triển một hệ thống giám sát hàng loạt có tên
Aegis. Hệ thống này có thể “lưu trữ và phân tích dữ liệu không giới
hạn”.
Công ty tuyên bố Aegis có thể cung cấp “một
tầm nhìn toàn diện về thế giới ảo”, cho phép các gián điệp của
chính phủ nhìn thấy “các kết nối của mọi người”, gồm cả “thông tin
về vị trí của họ trong nước”.
Các tài liệu cho thấy, hệ thống cũng có thể
ngăn chặn các thông tin nhất định trên internet, kiểm duyệt những nội
dung mà chính phủ không muốn công dân xem.
Theo hai nguồn tin thân cận với công việc của
Semptian, thiết bị Aegis được cài đặt trong hệ thống điện thoại và
mạng lưới internet, cho phép chính phủ của nước này bí mật thu thập
hồ sơ e-mail của mọi người, các cuộc gọi điện thoại, văn bản tin
nhắn, địa điểm điện thoại di động và lịch sử quá trình truy cập
mạng.
Các cơ quan an ninh nhà nước Trung Quốc sử
dụng công nghệ này nhắm vào các nhà hoạt động nhân quyền, các luật
sư ủng hộ dân chủ và những người chỉ trích chế độ của chủ tịch
Tập Cận Bình, các nguồn tin khác cho biết như vậy với điều kiện
phải giấu tên vì lo sợ bị trả thù.
Một đại diện của Semptian tuyên bố trong email,
rằng hệ thống giám sát hàng loạt Aegia đang giải quyết một số lượng
dữ liệu cá nhân rất lớn, trên khắp cả nước.
“Không có giới hạn. Chúng tôi đang xử lý
hàng ngàn Tbps (terabits mỗi giây) tại Trung Quốc, với
hơn 200 triệu dân”, Zhu Wenying, một nhân viên của Semptian
viết như vậy trong một tin nhắn hồi tháng Tư.
Theo ước tính, có khoảng 800 triệu người dùng
internet ở Trung Quốc. Nếu con số của Zhu chính xác thì Semptian đang
theo dõi ¼ tổng số người truy cập mạng trên toàn quốc. Số lượng dữ
liệu hàng ngàn terabits mỗi giây mà các hệ thống của họ đang xử lý
rất đáng kinh ngạc. Một kết nối internet có 1000 terabits mỗi giây có
thể truyền 3,75 triệu giờ video với độ phân giải cao mỗi phút.
Joss Wright, nghiên cứu viên cao cấp tại Oxford
Internet Institute, cho biết, “trên thế giới không có nhiều hệ thống
có khả năng tiếp cận rộng lớn như vậy”. Có thể Semptian đã thổi
phồng con số, Wright nói. Tuy nhiên, ông nói thêm, về mặt công nghệ,
một hệ thống có khả năng khai thác số lượng dữ liệu lớn như vậy là
điều khả thi. Wright nói: “Câu hỏi đặt ra là việc giải quyết dữ
liệu của mọi người diễn ra như thế nào. Nhưng cho dù định nghĩa hàm
chứa ý nghĩa nào thì đây vẫn là một nỗ lực giám sát rộng lớn”.
Hai nguồn tin thân cận với Semptian cho biết,
thiết bị của công ty không thu thập và lưu trữ dữ liệu của hàng
triệu người một cách tình cờ. Thay vào đó, theo các nguồn tin, thiết
bị hiển thị các thông tin liên lạc khi chúng truyền qua điện thoại hay
internet và nó có thể lọc ra các thông tin liên quan đến các từ, cụm
từ nhất định hay con người cụ thể, nằm trong tầm ngắm.
Đáp lại lời yêu cầu, Zhu đã đồng ý gửi một
video có thông tin chi tiết về cách thức hoạt động của Aegis với điều
kiện phóng viên ký một thỏa thuận không tiết lộ thông tin. Intercept
công bố một đoạn ngắn trong cuốn video dài 16 phút vì mức độ quan
trọng đặc biệt của công chúng trong nội dung cuốn băng. Đoạn băng cho
thấy hàng triệu người ở Trung Quốc đang bị chính phủ theo dõi như
thế nào. Intercept đã xóa những thông tin có thể xâm phạm quyền riêng
tư cá nhân.
Xem
video:
Video của Semptian trình chiếu phương cách hệ
thống Aegis theo dõi sự di chuyển của người dân. Nếu nhân viên tổng
đài của chính phủ nhập vào số điện thoại của một người, Aegia có
thể cho biết thiết bị đã ở đâu trong khoảng thời gian nhất định: ba
ngày qua, tuần lễ vừa rồi, tháng trước hoặc lâu hơn.
Cuốn video hiển thị bản đồ Trung Quốc đại
lục và có thể phóng to để theo dõi một người ở Thâm Quyến khi người
này đi trong thành phố, từ phi trường, băng qua công viên và các khu
vườn, đến trung tâm hội nghị, đến khách sạn và qua các văn phòng của
công ty dược phẩm.
Công nghệ này cũng cho phép nhân viên chính
phủ truy tìm ngay tên người vừa gửi tin nhắn, địa chỉ e-mail, tài
khoản mạng xã hội, người tham gia diễn đàn, người viết blog hay các
nhận dạng khác như mã IMSI của điện thoại di động hay địa chỉ MAC
của máy tính, một dãy số riêng liên kết với từng thiết bị.
Trong nhiều trường hợp, dường như hệ thống có
thể thu thập toàn bộ nội dung cuộc giao tiếp, chẳng hạn như thu âm điện
thoại hoặc một phần nội dung văn bản tin nhắn, không chỉ siêu dữ
liệu, cho thấy người gửi và người nhận e-mail và số điện thoại của
người gọi vào lúc nào. Hệ thống có thể truy cập toàn bộ nội dung
tin nhắn hay không còn tùy thuộc vào việc nó có được bảo vệ bằng
mã hóa mạnh hay yếu.
Zhu, nhân viên của Semptian, viết trong e-mail rằng,
công ty có thể cung cấp cho các chính phủ bản cài đặt Aegis với khả
năng giám sát hoạt động internet của 5 triệu người với chi phí từ 1,5
triệu đến 2,5 triệu đô la. Để nghe lén các thông tin liên lạc khác, chi
phí sẽ cao hơn. Zhu nói: “Nếu chúng tôi thêm các cuộc gọi điện
thoại, SMS, địa điểm, thì phải thêm từ 2 đến 5 triệu
tùy theo mạng”.
OpenPOWER Foundation là một
tổ chức phi lợi nhuận do các thành viên ban quản trị Google và IBM
điều hành với mục đích "thúc đẩy sáng tạo"
Tháng Chín năm 2015, Semptian gia nhập the
OpenPOWER Foundation, tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Hoa Kỳ,
được thành lập bởi tập đoàn công nghệ khổng lồ IBM và Google. Đương
kim chủ tịch của tổ chức là Michelle Rankin (IBM) và giám đốc là
Chris Johnson (Google).
Đăng ký tại New Jersey với tư cách một tổ
chức “cải tiến cộng đồng”, OpenPOWER Foundation cho biết, mục đích của
họ là chia sẻ những tiến bộ trong việc xây dựng mạng, máy chủ, lưu
trữ dữ liệu và công nghệ xử lý. Theo trang web của mình, tổ chức
này mong muốn “các trung tâm dữ liệu hiện nay phải suy nghĩ lại về
cách tiếp cận công nghệ”, đồng thời “thúc đẩy sáng tạo và cống
hiến nhiều chọn lựa hơn trong ngành”.
Semptian hưởng lợi do hợp tác với các công ty
Mỹ, được tiếp cận với kiến thức chuyên ngành và công nghệ mới. Công
ty Trung Quốc tự hào trên trang web của mình là họ đang “tích cực làm
việc với các công ty tầm cỡ trên thế giới như IBM và Xilinx”; họ tuyên
bố Semptian là công ty duy nhất ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, có
thể cung cấp cho khách hàng các thiết bị xử lý dữ liệu mới, được
phát triển với sự trợ giúp của các công ty Hoa Kỳ.
Năm ngoái, trên trang web của mình, OpenPOWER
Foundation tuyên bố đó là “niềm vui” khi Semptian cộng tác với IBM,
Xilinx và các tập đoàn khác của Mỹ. Tổ chức này cho biết họ cũng
“làm việc với một số trường đại học và viện nghiên cứu lớn ở Trung
Quốc”. Hồi tháng 12, các giám đốc điều hành của OpenPOWER tổ chức một
hội nghị cấp cao ở Bắc Kinh, trong khách sạn 5 sao Sheraton Grand Hotel,
tại quận Đông Thành của thành phố. Các đại diện Semptian được mời
tham dự và đã giới thiệu với các đồng nghiệp Mỹ công nghệ phân tích
video mới, mà họ đang phát triển cho nhiều mục đích, trong đó có cả
việc “theo dõi công luận”, một nguồn tin thuật lại với Intercept như
vậy.
Không rõ lý do tại sao các tập đoàn công nghệ
khổng lồ Hoa Kỳ lại chọn cộng tác với Semptian. Quyết định này có
thể là một phần của chiến lược rộng lớn hơn, nhằm tạo mối quan hệ
chặt chẽ hơn với Trung Quốc và tiếp cận gần hơn với một thị trường
đem lại lợi nhuận, ở một quốc gia Đông Nam Á. Phát ngôn viên của
OpenPOWER đã từ chối trả lời các câu hỏi về chuyện tổ chức này làm
việc với Semptian và chỉ nói rằng, “công nghệ có sẵn từ trước, thông
qua tổ chức là mục đích chung, có thể tìm mua trên thị trường toàn
cầu và không cần giấy phép xuất khẩu của Hoa Kỳ”.
Elsa Kania, một thành viên cao cấp tại Center
for a New American Security, viện nghiên cứu chính sách, nói rằng, trong
một số trường hợp, hợp tác kinh doanh và học thuật giữa các công ty
Hoa Kỳ và Trung Quốc là quan trọng và có giá trị, nhưng “khi một
công ty được biết có dính líu chặt chẽ đến việc kiểm duyệt và giám
sát và đồng lõa vi phạm nhân quyền trầm trọng thì rất đáng lo ngại”.
“Tôi hy vọng các công ty Hoa Kỳ có thủ tục
nghiêm ngặt xem xét về mặt đạo đức trước khi tham gia”, Kania nói,
nhưng đôi khi, đó có vẻ như là chính sách “đừng hỏi, đừng kể – lợi
nhuận đặt trên đạo đức”.
Semptian, thành lập năm 2003, là đối tác khả
tín của chính phủ Trung Quốc trong nhiều năm. Chế độ này đã tặng cho
công ty status “National High Tech Enterprise”, điều này có nghĩa là nó
đã vượt qua những đánh giá và kiểm toán do bộ khoa học và công nghệ
thực hiện. Chính phủ ưu đãi các công ty nhận được status đặc biệt
này bằng hình thức giảm thuế và những hỗ trợ khác.
Năm 2011, tạp chí Der Spiegel của Đức đã có
một bài viết nhấn mạnh đến mối quan hệ thân thiết giữa Semptian và
nhà nước Trung Quốc. Công ty đã giúp chính phủ thiết lập những hình
trạng của Trung Quốc, cái gọi là Great Firewall, một hệ thống kiểm
duyệt internet, ngăn chặn các trang web mà đảng Cộng Sản không ưa
thích, chẳng hạn như các trang nói về vấn đề nhân quyền và dân chủ.
“Công nghệ kiểm soát mạng của Semptian được sử dụng trong một số
thành phố lớn ở Trung Quốc”, Spiegel tường thuật vào thời điểm
đó.
Năm 2013, Semtian bắt đầu quảng cáo sản phẩm
của mình khắp thế giới. Các đại diện công ty đến Âu Châu, xuất hiện
trong hội chợ về an ninh được tổ chức tại một hội trường phía
Đông-Bắc Paris. Trong dịp đó, theo các tài liệu, Semptian đã cho các
viên chức chính phủ quốc tế cơ hội sao chép mô hình internet Trung
Quốc bằng cách mua “National Firewall”, cái mà công ty cho biết
có thể “ngăn chặn những thông tin không mong muốn từ internet”.
Chỉ 2 năm sau, tư cách thành viên của
Semptian trong tổ chức OpenPOWER được phê duyệt và công ty bắt đầu sử
dụng công nghệ Mỹ để cải thiện các hệ thống giám sát và kiểm
duyệt của mình.
-------------------------
July 11 2019, 8:01 a.m.
No comments:
Post a Comment