Hòa Ái, phóng viên
RFA
2016-04-07
2016-04-07
Kể từ khi chiến tranh
kết thúc vào cuối tháng 4 năm 1975 cho đến nay, đa số người dân trong nước vẫn
luôn ôm ấp và thực hiện giấc mơ được định cư ở nước ngoài. Mới đây nhất, Đại biểu
Quốc hội Trương Trọng Nghĩa đề nghị Chính phủ Việt Nam phải làm cho đất nước thực
sự trở thành nơi đáng sống chứ không phải muốn ra đi.
Hòa
Ái sơ lược các làn sóng di dân của người Việt suốt hơn 4 thập niên qua cũng như
tìm hiểu nguyên nhân vì sao giấc mơ này vẫn còn đó dù chính quyền Hà Nội luôn
cho rằng Việt Nam độc lập, ổn định và phát triển.
Theo số liệu thống kê của Cao ủy Tị nạn
Liên Hiệp Quốc, từ sau ngày 30 tháng 4 năm 1975 cho đến cuối năm 1995, có khoảng
gần một triệu người Việt Nam bỏ nước ra đi và ước chừng phân nửa trong số này bị
thiệt mạng trên đường vượt biên. Cuộc vượt thoát trốn chạy chế độ cộng sản của
người Việt trong 2 thập niên đầu tiên kể từ khi chiến tranh kết thúc đã gây chấn
động dư luận thế giới và Hoa Kỳ cũng như các quốc gia Tây Âu dang tay đón nhận
những người Việt may mắn còn sống sót trong hành trình tìm tự do của họ. Từ cuộc
di dân mang tính lịch sử này dẫn đến nhiều đợt di dân của vài triệu người Việt
khác suốt 4 thập niên qua theo chương trình bảo lãnh đoàn tụ gia đình.
Bên
cạnh làn sóng di dân vừa nêu, còn có các làn sóng di dân khác của người Việt được
dư luận trong và ngoài nước biết đến; bao gồm Chương trình tái định cư cựu tù cải
tạo được phóng thích, gọi tắt là Chương trình H.O do Hoa Kỳ bảo trợ khoảng hơn
200 ngàn cựu nhân viên và quân nhân Việt Nam Cộng Hòa bị 3 năm tù trở lên cùng
thân nhân. Ngoài ra, có khoảng 100 ngàn trẻ lai có cha là công dân Hoa Kỳ và
gia đình sang Mỹ định cư theo chương trình nhân đạo có tên “Chương trình con
lai Mỹ”.
Một
làn sóng di dân khác nữa của người Việt trong 4 thập niên mà ngày càng có chiều
hướng gia tăng mạnh đó là cuộc trốn chạy xin tị nạn của du học sinh và công
nhân xuất khẩu lao động khi khối Cộng sản Đông Âu sụp đổ. Số liệu không chính
thức Đài ACTD thu thập được vào thời điểm đầu thập niên 1990 có khoảng 300 ngàn
người sống rải rác ở Nga, Ba Lan, Tiệp Khắc, Hungary, Đông và Tây Đức… Số liệu
mới nhất cho thấy nhiều gia đình ở các quốc gia này gồm đủ cả 3 thế hệ, trong
đó có gia đình lên đến 80 thành viên.
Sau
khi Chính phủ Hà Nội áp dụng chính sách “Đổi mới” vào năm 1986 theo cơ chế
“kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”, xã hội Việt Nam thay đổi
thông thoáng hơn trong nhiều lãnh vực, đời sống người dân được thoải mái hơn;
thế nhưng vẫn còn có nhiều người Việt muốn định cư ở nước ngoài và họ tìm mọi
phương cách ra đi hợp pháp.
Một
làn sóng di dân đặc biệt gây chú ý trong dư luận hơn 2 thập niên qua phải kể đến
trường hợp hàng trăm ngàn phụ nữ Việt lấy chồng ngoại quốc để ra đi có sự đổi đời,
nôm na gọi là “Cô dâu Việt”. Và còn một làn sóng di dân âm thầm mà Nhà nước Việt
Nam gọi là “hiện tượng chảy máu chất xám” trong các thập niên vẫn là vấn đề nan
giải cấp quốc gia như Đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa phát biểu trong buổi
họp Quốc hội mới đây, vào sáng hôm mùng 1 tháng 4, rằng:
“Hiện
nay nhiều trí thức giỏi không về nước làm việc, doanh nhân thành đạt muốn ra
đi, một bộ phận cán bộ, công chức về hưu hay đương chức cũng tìm cách cho mình
hay con cháu mình định cư ở nước ngoài.”
Tính
đến năm 2012, Bộ Giáo Dục & Đào Tạo cho biết có hơn 100 ngàn du học sinh Việt
Nam học tập và làm việc ở 49 quốc gia, trong đó có đến 90% du học tự túc và nhiều
người trong số họ đã không về nước. Câu hỏi đặt ra là hơn ai hết, họ sẽ có điều kiện sống tốt tại quê nhà
nhưng vì sao không trở về mà lại chọn định cư ở nước ngoài? Để trả lời
câu hỏi này, Đài RFA tiếp xúc với một số trí thức trẻ, những người quyết định
tìm cơ hội ở lại sinh sống và làm việc nơi quốc gia họ đã từng du học, và được
họ cho biết không có sự lo lắng nào về đời sống kinh tế nhưng môi trường làm việc
ở Việt Nam sẽ rất khó thích nghi, đặc biệt đối với những người làm việc trong
lãnh vực khoa học.
Từ Anh Quốc, Tiến sĩ
An Hà
nêu lên quan điểm của mình vì sao không trở về nước:
“Đối
với những người nghiên cứu khoa học thuần túy thì việc về nước đúng là lãng
phí. Bởi vì nghiên cứu khoa học cần sáng tạo, cần nghĩ điều người khác không
dám nghĩ, làm những điều người khác chưa dám làm. Tuy nhiên ở nước mình thì người
nghĩ những điều người khác không dám nghĩ và làm những việc người khác không
dám làm thì khó lắm. Nói chung guồng máy
không hoan nghênh những người dám nghĩ dám làm như thế. Nghiên cứu khoa học
thì ở đâu cũng có cái hay và có cái dở nên nói gọi là khác biệt. Không phát huy
được trong công việc và suy nghĩ khác cách suy nghĩ thông thường của Việt Nam nên khó hòa hợp
và hội nhập, không còn phù hợp với môi trường đó nữa.”
Là
người có cơ hội tiếp xúc nhiều với giới trí thức Việt Nam thuộc thành phần di
dân của “hiện tượng chảy máu chất xám”, GS.
TS. Nguyễn Văn Tuấn, Giảng viên cao cấp tại Đại học New South Wales, ở Úc,
nói với Đài ACTD ông nhận được rất nhiều chia sẻ từ giới trí thức cho đến những
gia đình trung lưu tại Việt Nam cho biết họ muốn định cư ở nước ngoài vì tương
lai tươi sáng hơn cho bản thân cũng như con cháu được sống trong xã hội dân chủ
văn minh và pháp quyền.
GS. Nguyễn Văn Tuấn kể
lại:
“Tựu
trung lại hầu như những người tôi tiếp xúc, ai cũng quan tâm về sự tụt hậu của
đất nước mình. Họ so sánh với Thái Lan, Hàn Quốc và Singapore… Họ nói ‘từ năm
75, Việt Nam
đâu khác các nước đó gì đâu; thế mà chỉ 40 năm qua mình tụt hậu so với họ
quá xa, thậm chí hàng trăm năm.’ Và họ cảm thấy tuyệt vọng, bất lực vì không có
cách gì để đóng góp giúp đất nước vươn lên.”
Chính
phủ Việt Nam vẫn chưa thể tìm ra giải pháp hiệu quả để thu hút người tài trở về
nước hay ngăn chặn, làm giảm thành phần trí thức và những gia đình di dân không
phải vì tiền mà vì cảm thấy không vui, không an toàn về pháp lý, các quyền tự
do dân chủ không bảo đảm đầy đủ và lo sợ đất nước bị lệ thuộc nên phải ra đi.
Đối
với tầng lớp người dân có hoàn cảnh nghèo khó thì được ra nước ngoài dù trong
thân phận xuất khẩu lao động, làm ô sin hay cô dâu bất đắc dĩ… vẫn là một giấc
mơ đổi đời và họ sẵn sàng chớp lấy một khi có cơ hội dù phải đánh đổi bất chấp
thứ gì như những đồng bào của họ từng dám liều chết hơn 40 năm trước đây khi đặt
chân lên thuyền hướng ra biển cả.
------------------------
XEM
THÊM :
07.04.2016
No comments:
Post a Comment