Wed,
04/06/2016 - 06:27 — tuankhanh
Mo
Bo, một trong những người từng là Hồng vệ binh trong thời cách mạng văn hoá ở
Trung Quốc đã nói rằng ông cùng rất nhiều bạn bè của mình trở thành những kẻ
hoài nghi và mất hoàn toàn niềm cảm hứng với cuộc sống của mình, khi nhìn lại lịch
sử và những gì mình đã tham gia.
Mo
Bo đã góp tiếng nói của mình trong các hồ sơ về kinh nghiệm bạo lực tuổi thiếu
niên trên tạp chí New Internationalist, sau khi đến Anh học ngành
nghiên cứu về ngôn ngữ, định cư ở đó.
“Sau những gì đã diễn
ra, chúng tôi rơi vào tình trạng hoài nghi, luôn hoài nghi và không còn ai có
thể nói với chúng tôi về lý tưởng được nữa, vì chúng tôi sợ hãi mình sẽ rơi vào
một vòng xoáy, tạo ra những điều kinh hoàng khác”, ông Mo Bo nói, những
kinh nghiệm “kinh hoàng” mà ông ta nói đến là ký ức của thời niên thiếu, khi
ông mới 14 tuổi.
Tài
liệu trên thư viện điện tử
AsianHistoryAbout cho biết vào thời Cách mạng Văn hoá ở Trung Quốc từ năm
1966 – 1976, tư tưởng của Mao Trạch Đông đã tập hợp được hàng chục triệu Hồng vệ
binh trẻ tuổi, có người chỉ mới 12 tuổi.
Nhiệm
vụ khởi đầu của các đứa trẻ đó là nhận lấy những quyền lực mà thầy cô, bạn bè,
nhà trường phải e dè.
Từ
chuyện hạch sách những người bạn cùng lứa về kỷ luật học sinh, dần dần chúng
phát triển đến chuyện theo dõi quan điểm của thầy cô để tố cáo, lập thành tích.
Không
khác gì những câu chuyện điện ảnh kinh dị của Hollywood về các đứa trẻ là hiện
thân của quỷ, những Hồng vệ binh trẻ tuổi đó đã phấn khích tràn ra đường, đánh
đập thầy cô của mình, lục soát nhà bạn bè mình, đập phá chùa chiền và các di
tích cổ, cũng như góp phần vào đại nạn thảm sát hàng chục triệu người trong
giai đoạn đó.
Mới
đây, báo Tuổi Trẻ có
đưa ý kiến của một giáo viên về chuyện nạn Cờ Đỏ trong các nhà trường.
Đây
không phải là ý kiến đầu tiên được nói lên, mà lâu nay đã là những điều băn
khoăn của giới phụ huynh và các nhà xã hội học, rằng việc trao cho những đứa trẻ
trong cùng một môi trường công việc rình mò, theo dõi bạn bè mình và quyền lực
“báo cáo” để trừng phạt có phản lại giá trị giáo dục chung hay không?
Hơn nữa, bệnh thành tích và quyền lực
giả tạo đó tạo nên những ảo tưởng và sự dối trá như một thói quen cho những đứa
trẻ, sẽ tạo ra những nhân cách và phẩm chất gì cho xã hội trong tương lai?
Nhưng
không phải chỉ có những đứa trẻ bị trao quyền lực sớm bị tổn thương tinh thần,
mà cả những đứa trẻ khác trong môi trường đó cũng bị ảnh hưởng.
Bằng
cách làm thân, cầu cạnh, hoặc “lót tay” cho các thành viên đội Cờ Đỏ để không bị
ghi sổ khi đi học quên mang khăn quàng, cũng tạo nên một môi trường phản giáo dục
và lừa dối thầy cô.
“Không chỉ học sinh sợ
thành viên trong đội Cờ Đỏ mà chính thầy cô giáo cũng không muốn làm mất lòng
các em đó, bởi chúng nắm trong tay quyền sinh sát của lớp”, cô giáo Phạm Huyền,
tác giả của bài viết đăng tải trên báo Tuổi Trẻ ngày 3/4/2016,
với tựa đề Đội Cờ Đỏ – “ngáo ộp” trá
hình ở trường học đã nói đủ hết hiện trạng của nhiều trường học hiện nay, với
chỉ vài dòng chữ.
Trong
tài liệu về vệ sinh học đường Việt Nam do UNICEF tài trợ từ năm 2006, có tên
“Formative Hygiene Research” với nhóm nghiên cứu hỗn hợp nhiều quốc gia, cũng
ghi nhận việc theo dõi các bạn học sinh có “đủ vệ sinh” trong trường hay không,
được giao cho các đội Cờ Đỏ (bản tiếng Anh viết là Red Flag Team) ghi vào sổ
báo cáo, và rất nhiều em học sinh rất vui mừng khi trở thành người có quyền nhận
xét ấy.
Trong
sách nghiên cứu về nền giáo dục Việt Nam, có tên Vietnam’s Political Process: How Education Shapes Political Decision
Making(2009) của Casey Lucius, giáo sư của trường Naval War College –
và từng là trợ lý dự án cho toà đại sứ Mỹ tại Việt Nam, bà cũng giới thiệu về
“mô hình” khá đặc biệt về các đội Cờ Đỏ trong các trường học Việt Nam, thường
được giới thiệu với tư cách “trợ giúp” cho các học sinh bạn.
Mô hình đội Cờ Đỏ này từ khi xuất hiện xuyên suốt trong cả
nước vào năm 1976, đã vô hình trung vô hiệu hoá các công
việc của đội ngũ thầy cô giám thị, giáo viên kỷ luật… cũng như các chức danh lớp
phó kỷ luật, lớp phó học tập, lớp phó thi đua…
Và
hiển nhiên biến hình thái nhóm theo dõi và kiểm tra, thậm chí quyết định giá trị
của bạn cùng lứa, trở thành một cơ cấu chính trị trong một môi trường giáo dục.
Cựu
thành viên Hồng vệ binh Mo Bo nói rằng thời tuổi trẻ, ông tin rằng những điều
mình làm là tạo ra con người và xã hội tốt đẹp.
Cuộc
gặp mặt những người bạn cùng thời, sau đó 50 năm, chỉ đem lại một cảm giác chua
chát và niềm ước muốn tuyệt vọng: phải chi họ có được một cuộc sống học đường
bình thường.
Điều họ mang nặng là
tuổi thiếu niên của mình, họ là những kẻ bị gieo mầm dối trá và bạo lực, khiến
hôm nay họ ngại ngùng với cả con cháu.
Trong sự cuồng điên và nhiệt thành của
mình, các thiếu niên được trao quyền lực ấy luôn là ngọn lửa âm ỉ của nạn bùng
phát bạo lực thiếu lý trí.
Lịch
sử Trung Quốc ghi nhận rằng hàng triệu các di tích và văn hoá cổ quý giá của đất
nước này bị tiêu diệt. Nhiều học giả và giáo sư bị đánh đập chôn sống bởi chính
các học sinh và sinh viên của mình, mà ngày hôm qua họ chỉ mới làm nhiệm vụ nhỏ
bé là theo dõi và ghi chú về trường học của mình.
Rất
nhiều bậc cha mẹ đã khóc và nói rằng họ đã thiếu dứt khoát và tri thức để ngăn
con em mình tham gia các đội học sinh được giao quyền hành động ấy.
Một
khi môi trường giáo dục bị chi phối bởi những hoạt động không thuần tuý giáo dục,
mà nặng về răn đe và trừng phạt, tức môi trường của trẻ em đã bị xoá mờ ranh giới
của trừng giới và học đường.
Có
thật sự các ngôi trường Việt Nam cần phải giao việc và quyền, khác với tôn chỉ của
mình, cho các học sinh?
Ở thế kỷ 21, việc mơ
ước rằng các ngôi trường trên đất nước này chỉ có giáo dục – và thuần tuý giáo
dục mà thôi – có phải là một điều quá nhiêu khê?
No comments:
Post a Comment