Thụy My - RFI
Thứ bảy 10 Tháng Năm 2014
http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20140510-vu-bat-ba-sam-nguyen-huu-vinh-phia-truoc-la-mot-con-bao-lon
Sự
kiện blogger nổi tiếng Nguyễn Hữu Vinh, người sáng lập trang điểm tin Anh Ba
Sàm bị Bộ Công an bắt khẩn cấp vào ngày 05/05/2014 đã gây chấn động mạnh mẽ
trong dư luận. Nhiều giả thiết được đặt ra : « Anh Ba Sàm » bị bắt vì thường
đăng những bài chống Trung Quốc, những bài viết bất đồng chính kiến, hay vì có
liên quan đến trang Quan Làm Báo trước đây, hoặc những vấn đề nội bộ ?
RFI Việt ngữ đã trao đổi với nhà bình luận Phạm Chí
Dũng ở Thành phố Hồ Chí Minh để nhờ phân tích về sự kiện trên.
RFI : Xin chào nhà báo Phạm Chí Dũng. Ngay sau khi
blogger Ba Sàm tức Nguyễn Hữu Vinh bị bắt khẩn cấp hôm 5/5, một số dư luận đang
đối chiếu lại vụ anh đã từng bị bắt khẩn cấp vào tháng 7/2012. Có một số điểm
tương đồng là ông Nguyễn Hữu Vinh và anh đều có thời gian dài làm việc trong
ngành an ninh, đều hoạt động trong lĩnh vực thông tin báo chí, nhưng nhất là
đều có vẻ liên quan đến một nhân vật “chống lưng” nào đó… Anh giải thích về sự
trùng hợp, hay « đồng điệu » này như thế nào?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Thực ra, không thể né tránh sự hoài nghi của dư luận, nếu quả thực mỗi
vụ bắt bớ lại lộ ra hàng loạt chuyện đáng nghi vấn, đặc biệt về nội tình chính
trị. Ngay tại thời điểm mà tôi bị bắt khẩn cấp và sau khi tôi được đình chỉ
điều tra cả năm trời, một số người vẫn nghi ngờ rằng đằng sau tôi là một “bức
tường” lớn. Xin giải thích là từ “bức tường” là khái niệm tương hợp với từ
“chống lưng”, nhưng có thể còn ý nghĩa ghê gớm hơn về cái giá chính trị. Có
nghĩa là tôi bị cho rằng đã viết loạt bài “Tổng thống Nguyễn Tấn Dũng?” nhằm
phục vụ cho động cơ tranh giành quyền lực một chính khách cao cấp nào đó, và
cũng nhờ sự can thiệp của chính khách ấy mà tôi không phải nhận án tù.
Xét cho cùng, mối nghi ngờ của dư luận là có thể có
một nửa cơ sở. Vì trong suốt quá trình bị cơ quan an ninh điều tra hỏi cung,
tôi luôn có cảm giác là người ta muốn xoáy sâu và muốn truy ra mối quan hệ của
tôi với giới chính khách, trong đó có một người giữ một chức vụ rất cao trong
Nhà nước. Thời gian tôi nằm trong trại giam lại trùng với diễn biến của Hội
nghị trung ương 6 mà sau này tôi được biết rằng đó là một hội nghị chưa có tiền
lệ về xung khắc nội bộ, với sự nổi chìm của những nhân vật Y và X.
Tuy nhiên, nếu dư luận được tham khảo các tài liệu
điều tra và hỏi cung tôi thì chắc hẳn sẽ nhận ra là tôi chẳng có bất kỳ mối
liên quan mật thiết nào với bất kỳ nhân vật chính khách nào. Thậm chí ngay cả
một số doanh nhân nổi tiếng nào đó mà giới an ninh điều tra hạ cố ngờ vực, tôi
cũng chẳng có mối liên can. Cuối cùng thì hồ sơ điều tra đã cho thấy rằng vụ
việc của tôi chỉ là viết báo, xuất phát từ nỗi bức bối của tôi trước hiện trạng
xã hội đầy rẫy tham nhũng và sự lộng hành của các nhóm lợi ích, và tôi chỉ nhân
danh chính tôi chứ không có mối quan hệ nào với bất kỳ tổ chức người Việt hải
ngoại nào hay trang tin Quan Làm Báo.
RFI : Một
điểm trùng hợp nổi bật giữa anh và ông Nguyễn Hữu Vinh là cũng như với anh, ông
Vinh đang bị một luồng ý kiến ngoài lề nhận định là có liên quan đến trang tin
Quan Làm Báo. Thậm chí ông Vinh còn bị cho rằng đã đạo diễn để lăng-xê trang
tin này. Theo anh, ý kiến đó chỉ là suy diễn hay có tính xác thực nào không?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Khi chưa có gì chứng minh qua công tác điều tra thì tất cả chỉ là giả
thiết và suy diễn. Với vụ việc của tôi thì sao? Một số người còn đồn đoán, thậm
chí khẳng định tôi chính là người đã tổ chức ra trang Quan Làm Báo. Một bằng
chứng mà họ nêu ra là sau khi tôi bị bắt, Quan Làm Báo lắng hẳn về số lượng và
chất lượng bài so với trước đó. Thế thì với ông Vinh cũng có thể bị như vậy, và
theo tôi chuyện đó chẳng có gì lạ.
Thiên hạ vẫn luôn đồn đoán và nghi ngờ, nhưng vấn đề
là cơ quan an ninh điều tra, một khi đã dám bắt một blogger có tiếng ở Việt Nam
như Nguyễn Hữu Vinh, thì phải đính kèm trách nhiệm là làm rõ ông ấy vi phạm cái
gì, có đủ chứng cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự hay không.
Kể cả việc nếu ai hoặc tổ chức nào đó cho rằng ông
Vinh liên quan đến trang Quan Làm Báo hay một chính khách cao cấp nào đó thì
cũng phải có chứng cứ, vì nếu không thì Nguyễn Hữu Vinh hoàn toàn có thể kiện
ngược lại người hoặc tổ chức đó nếu sau này ông ấy được trả tự do. Mà khả năng
“hồi tố” của Nguyễn Hữu Vinh là rất dễ xảy ra, vì ông ấy đã từng có thâm niên
lâu năm trong ngành an ninh và đã quá hiểu về chân tơ kẽ tóc của công tác điều
tra và tố tụng hình sự.
RFI : Theo anh biết thì có dấu hiệu nào đáng chú ý
trước khi ông Nguyễn Hữu Vinh bị bắt?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Về dấu hiệu này thì cần nhìn rộng sang các hoạt động thông tin khác.
Có một điểm trùng hợp không thể bỏ qua là vụ bắt tôi xảy ra chỉ một tháng sau
khi trang Quan Làm Báo ra đời, và gây ồn ào với nhiều bài viết dường như rất
sâu vào vấn đề nội bộ và các vụ việc khuất tất trong ngành ngân hàng. Còn vụ
bắt blogger Nguyễn Hữu Vinh lại xảy ra chỉ ít ngày sau khi xuất hiện loạt bài
liên quan tới vấn đề đất nước bị khánh kiệt, đăng tải trên một trang tin có uy
tín ở hải ngoại vào cuối tháng 4, đầu tháng 5/2014.
Nội dung loạt bài viết này cũng không khác gì những
thông tin về nội bộ trên trang Quan Làm Báo vào năm 2012, nghĩa là đề cập không
chỉ về nhiều góc tối của ngành ngân hàng mà còn về vô số câu chuyện nhân sự nơi
cung đình chính trị, và đặc biệt là về điều mà bài viết này cho rằng đó là cuộc
đấu đá giữa các phe nhóm chính trị đang đến hồi rất căng thẳng, có thể nói là
sống mái.
Tôi hình dung rằng một số chính khách cao cấp khi
đọc loạt bài viết này đã nổi xung và lập tức ra lệnh phải truy tìm bằng được
tác giả của nó, nhất là khi Hội nghị trung ương 9 đang diễn ra.
RFI : Theo anh, liệu có mối liên hệ nào đó giữa
loạt bài viết mà anh vừa đề cập với Hội nghị trung ương 9 và ông Nguyễn Hữu
Vinh?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Chuyện đó hãy để cơ quan an ninh điều tra và các chính khách nghiên
cứu. Chính trị không chừa ra một cái gì cả, kể cả những việc hồn nhiên ngây thơ
nhất. Nếu cứ xét theo những gì mà tôi đã trải nghiệm, chắc chắn người ta phải
đặt dấu hỏi về mối liên quan giữa người mới bị bắt và các bài viết rất sâu về
nội bộ. Nhưng tất nhiên đó chỉ là giả thiết chứ chưa có gì chứng minh được ông
Vinh tạo ra những bài viết ấy hoặc có liên quan gì đến chúng.
Vấn đề còn lại là tôi chỉ cảm thấy vụ việc bắt giữ
Nguyễn Hữu Vinh trước Hội nghị trung ương 9 cũng gần tương tự như vụ việc của
tôi trước Hội nghị trung ương 6, tức giống như một cái điềm báo trước một cơn
bão lớn đang chờ đợi nền chính trị ở phía trước.
RFI : Xin bàn thêm về điều mà anh gọi là “Cơn bão
lớn”. Trong một lần trả lời phỏng vấn đài RFI, anh đã nhận định rằng sau cái
chết đột ngột của Thứ trưởng Bọ Công an Phạm Quý Ngọ, có khả năng đến 95% manh
mối truy buộc đối với “Phe lợi ích” đã biến mất. Anh còn bảo lưu quan điểm đó
hay không?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Trước hết, chúng ta hãy đối chiếu những gì xảy ra ở hai phiên tòa xử
ông Dương Chí Dũng của Tổng công ty Hàng hải Việt Nam. Tại phiên tòa sơ thẩm,
ông Dũng bất chợt làm thơ và sau đó cung ra lời khai chấn động về ông Phạm Quý
Ngọ, dù rằng án sơ thẩm là tử hình đối với ông ta. Còn trước phiên tòa phúc
thẩm mới xử ngày 7/5 vừa qua, gương mặt ông Dũng vẫn rạng rỡ. Thế nhưng kết quả
phúc thẩm thế nào? Vẫn y án tử hình.
Lời chúc của con gái về ngày sinh nhật 5/5 của ông
Dũng, trùng với ngày sinh của Các Mác, hóa ra đã không có ý nghĩa nào cả. Người
cha của cô gái vẫn không thoát khỏi tội chết. Kết quả đó cho thấy khác hẳn với
phiên xử sơ thẩm, đã không có bất cứ thông tin mới mẻ và có giá trị nào được
cung ra trong phiên tòa phúc thẩm. Tình hình này dẫn đến một kết luận rất quan
trọng: những gì cần được che giấu liên quan đến “Phe lợi ích” vẫn còn nguyên
trong vòng an toàn.
Tướng Phạm Quý Ngọ đã ra đi mãi mãi, còn Dương Chí
Dũng thì không thể khai thêm gì được nữa, ít ra đến thời điểm này. Vậy thì còn
gì phải quá lo lắng đối với các nhân vật chủ chốt của “Phe lợi ích”? Thậm chí
vụ bắt ông Nguyễn Hữu Vinh lại còn xảy ra trước án tử hình của Dương Chí Dũng
đến hai ngày.
Cá nhân tôi đánh giá sau các sự kiện bản thông điệp
đầu năm 2014 của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, sự ra đi « vĩnh hằng » của Thứ
trưởng Công an Phạm Quý Ngọ, lời khai và sau đó là án tử hình đối với Dương Chí
Dũng, vụ bắt blogger Nguyễn Hữu Vinh cũng là một sự kiện mang tính bản lề đối
với thế tương quan chính trị.
RFI : Như vậy, theo anh thì liệu có mối tương quan
nào đó giữa số phận hai nhân vật Nguyễn Hữu Vinh và Dương Chí Dũng?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Nếu đúng như một số dư luận suy luận, thì khó có thể nói khác hơn là
“Phe lợi ích” đã tạm đủ tự tin để chuyển sang thế phản công, sau một thời gian
rơi vào tình thế co thủ bị động. Thế giằng co chính trị đã bắt đầu bị phá vỡ.
Còn có một luồng dư luận khác, tuy không đưa ra cơ
sở nào, lại cho rằng sở dĩ ông Vinh cho tới giờ này mới bị bắt là bởi ai đó muốn
“để dành” ông cho một dịp đặc biệt. Và người ta nghi vấn là Hội nghị trung ương
9 chính là “dịp đặc biệt” đó. Có thể một nhân vật cao cấp nào đó, người bị cho
là “bức tường” của ông Nguyễn Hữu Vinh, sẽ bị đem ra mổ xẻ, kể cả bị truy tìm
những mối quan hệ với các tổ chức người Việt hải ngoại - một lối truy xét mà
các cơ quan an ninh Việt Nam rất “mê”.
Thêm vào đó, việc bắt ông Vinh ngay trong bối cảnh
Nhà nước Việt Nam đang phải nhượng bộ trước áp lực về nhân quyền của cộng đồng
quốc tế và ngay trước cuộc đối thoại nhân quyền Việt - Mỹ sẽ diễn ra vào giữa
tháng 5/2014 cho thấy phải vì một lý do gì đó thật đặc biệt, nhà nước mới dám
bắt ông. Dù tôi vẫn tin rằng ông là một người dám đấu tranh cho sự thật, trong
đó có sự thật về những mảng màu tối từ Trung Quốc.
RFI : Như vậy có thể hiểu rằng những bài viết bất
đồng chính kiến hay tinh thần chống Trung Quốc của ông Nguyễn Hữu Vinh không
hẳn là nguyên cớ chính khiến ông bị bắt?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Theo tôi, hãy để cơ quan an ninh điều tra và các chính khách tự chứng
minh giả thiết đó. Nhưng nói gì thì nói, những gì mà tôi biết về bài viết của
Nguyễn Hữu Vinh cũng gần giống nhiều bài báo thể hiện bất đồng quan điểm và nói
lên sự thật của blogger Trương Duy Nhất - người bị bắt đúng một năm trước đây,
cũng vào tháng Năm như ông Vinh.
Mà nếu chỉ xét theo tư tưởng và nội dung bài viết
thì sẽ khó để ghép ông Vinh vào tội danh điều 258, và càng khó để ghép vào điều
88 về “tuyên truyền chống nhà nước” hay điều 79 về “âm mưu lật đổ chính quyền”
như tôi từng bị. Dù gì thì Nhà nước Việt Nam cũng đã gia nhập Hội đồng Nhân
quyền Liên Hiệp Quốc và cần phải tuân thủ điều 19 của Công ước quốc tế về các
quyền dân sự và chính trị, trong đó có quyền tự do chính kiến và tự do biểu
đạt.
RFI : Nếu giả thiết về động thái bắt ông Nguyễn
Hữu Vinh là nhằm giải quyết vấn đề nội bộ, anh có cho rằng quyền tự do chính
kiến của giới dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam bị ảnh hưởng từ vụ bắt giữ này?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Đó là ẩn số rất đáng giải đáp, vào ngay lúc này chứ không thể muộn
hơn. Nếu bài toán bắt ông Vinh chỉ chủ yếu tạo ra những xung lực về nhân sự,
tất nhiên mục tiêu răn đe đối với những người phản kháng Trung Quốc chỉ là tác
động phụ và nương theo mục tiêu chính. Tính trùng hợp về thời điểm bắt giữ ông
Nguyễn Hữu Vinh và vụ giàn khoan Trung Quốc xâm phạm lãnh hải Việt Nam cũng có
thể chỉ là ngẫu nhiên. Còn mục tiêu răn đe đối với giới bất đồng chính kiến nói
chung ở Việt Nam cũng thu hẹp. Nghĩa là sẽ không xảy ra một đợt bắt bớ trên
diện rộng sau vụ bắt ông Vinh.
Cần nhắc lại là sau khi ba blogger Trương Duy Nhất,
Phạm Viết Đào và Đinh Nhật Uy liên tiếp bị bắt vào giữa năm 2013, tâm trạng
phần lớn giới hoạt động dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam đã hoang mang thật sự.
Một số người đã chuẩn bị sẵn ba lô khăn gói để “lên đường”. Cùng lúc đó lại
xuất hiện “bản danh sách 20” rất mơ hồ về nguồn gốc nhưng càng làm tình hình
rối tung, làm cho nhiều blogger lo sợ mình sẽ nằm trong hai chục nhân vật bị
“nhập kho”. Nhưng đến tháng 7/2013 thì tình hình đã lắng lại, lo âu dần qua.
Thậm chí còn diễn ra việc trả tự do ngay tại tòa cho cô Phương Uyên.
Tôi cho rằng tình hình hiện thời cũng tương tự như
thời điểm giữa năm 2013, tức chưa có gì đáng bi quan đối với giới bất đồng
chính kiến. Còn khách quan mà xét, hầu hết mọi người đều thấy rằng tình hình
nhân quyền năm nay so với năm trước đã thông thoáng hơn khá nhiều do các tác
động và áp lực từ quốc tế. Dù gì thì khuynh hướng “xuất kho” cũng sẽ áp đảo cơ
chế “nhập kho”, tức số người được thả sẽ nhiều hơn số người bị bắt. Từ đầu năm
2014 đến nay, tương quan như thế đã khá rõ: chính quyền đã thả năm tù nhân
chính trị, lần lượt là Đinh Đăng Định, Nguyễn Hữu Cầu, Cù Huy Hà Vũ, Vi Đức Hồi
và Nguyễn Tiến Trung; trong khi bắt ba người, gồm Bùi Thị Minh Hằng và hai
người trong vụ ông Nguyễn Hữu Vinh, mà chưa biết số phận của họ sẽ ra sao.
RFI : Thế còn số phận của các chính khách sẽ thế
nào trong một đại cục đầy xáo trộn mà anh cho là “cơn bão lớn” sẽ xảy ra tới
đây?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Thực tình tôi không mấy quan tâm đến giới chính khách lãnh đạo đất
nước, vì họ có vùng vẫy gì chăng nữa thì cũng không thoát khỏi quy luật đào thải.
Nhưng tôi vẫn tiếc cho một vài chính khách cao cấp.
Có lúc họ đã có cả thiên thời lẫn nhân hòa, được khá đông người dân kỳ vọng.
Tuy vậy, chỉ nói mà không làm lại chẳng có ý nghĩa gì với người dân, đặc biệt
là với một số đông dân chúng đang chịu đủ chuyện khổ ải. Còn bây giờ thì đã
muộn, quá muộn rồi ! Những chính khách từng được coi là đạo đức và tâm huyết đó
đã gần như mất sạch cơ hội. Họ chỉ còn là cái bóng trong tâm trí người dân mà
thôi. Ngược lại, cơn bão lớn trong và sau Hội nghị trung ương 9 đang chờ đón
họ, một cơn bão mà có thể khiến họ mất rất nhiều quyền lực.
Về thực chất, Hội nghị trung ương 9 là một cuộc “tái
cơ cấu nhân sự” mang tính bản lề, dọn đường cho cuộc đua đến đại hội đảng 12
vào năm 2016. Nếu mọi chuyện vẫn diễn ra theo logic hiện nay, nhữg người thuộc
“Phe lợi ích” sẽ có nhiều cơ hội để mỉm cười.
Nhưng dù là phe nhóm chính trị nào, các chính khách
đều đã biến mất trong tâm trí và cả con tim của nhân dân.
RFI : Nếu không quan tâm đến giới
chính khách, những trí thức như anh sẽ làm gì?
Nhà bình luận Phạm Chí Dũng : Tôi cũng đang tự hỏi mình như vậy. Và tôi cũng tự hỏi rằng trong tình
cảnh hỗn mang hiện thời, giới trí thức đứng ở đâu? Đáng tiếc là gần đây đã có
một số trí thức tự chọn cho mình con đường thỏa hiệp với giới quan chức không
thuộc phe này thì cũng phái kia.
Xin nêu rõ quan điểm của tôi: cách tốt nhất và có
tâm nhất mà giới trí thức phản biện cần thể hiện tính độc lập và khách quan của
mình là không nên dính dáng hoặc thỏa hiệp với bất cứ một phe phái chính trị
nào. Đơn giản là “Bên nào thắng thì nhân dân đều bại”.
RFI : Chúng tôi xin chân thành cảm ơn
nhà bình luận Phạm Chí Dũng đã vui lòng dành thì giờ trả lời phỏng vấn của RFI
Việt ngữ.
No comments:
Post a Comment