Keith
Brahsher
New
York Times 12/5/2014
Người dịch: Huỳnh Phan
Posted by Admin on May 13th, 2014
HỒNG KÔNG – Trung Quốc và Việt Nam dường như đã gặp
phải bế tắc, ít nhất là tạm thời đối với việc giàn khoan khổng lồ được Tổng
công ty dầu khí nhà nước Trung Quốc đưa đến một địa điểm trên biển Đông giữa bờ
biển Việt Nam và một nhóm đảo có tranh chấp, khi mà đối đầu tiếp tục nâng nhiều
vấn đề gai góc của luật pháp quốc tế lên.
Đại tá Phạm Quang Oánh, Tư lệnh phó chính trị Cảnh
sát biển Việt Nam cho biết, có đến 15 tàu Trung Quốc đã dùng vòi rồng phun nước
một tàu Việt Nam tại hiện trường vào hôm thứ Hai. Ông phủ nhận một bản tin trên
báo chí Việt Nam rằng tàu này đã dùng vòi rồng để phun trở lại.
Cuối tuần qua, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng đã
yêu cầu các nhà lãnh đạo Hiệp hội các nước Đông Nam Á ủng hộ trong việc đối phó
Trung Quốc. Nhưng chính phủ Myanmar, nước chủ nhà của cuộc họp, chỉ đưa ra một
tuyên bố gián tiếp hôm thứ hai, bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc” đối với sự phát
triển ở biển Đông mà không nhắc đến Trung Quốc bằng tên.
Hoa Xuân Oánh, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao
Trung Quốc, cho biết tại một cuộc họp báo hôm thứ hai rằng Trung Quốc và Việt
Nam đã có “14 lần trao đổi thông tin” liên quan đến giàn khoan dầu trong tuần
qua, và rằng họ đã tiếp tục trao đổi về nó. Bà ta không nêu cụ thể hai bên đã
trao đổi những gì, hoặc cơ sở của các lần trao đổi thông tin này là gì.
Các nhà ngoại giao ở Bắc Kinh nói rằng họ biết không
có cuộc đàm phán trọng yếu nào giữa Trung Quốc và Việt Nam. Một nhà ngoại giao
cấp cao, không cho biết tên vì sợ Trung Quốc thù ghét, nói ông được biết rằng người
đứng đầu của Đảng Cộng sản ở Việt Nam đã đề nghị đi đến Bắc Kinh để nói chuyện
với Chủ tịch Tập Cận Bình, nhưng lời đề nghị này đã bị từ chối.
Vụ Trung Quốc gây đối đầu với Việt Nam đang thu hút
sự chú ý đặc biệt xung quanh khu vực bởi vì Việt Nam đã đi theo một con đường
ngoại giao theo hướng né tránh những vấn đề như vậy.
Việt Nam và Trung Quốc đạt được sự hiểu biết song
phương năm 2011 và cũng đạt được một khuôn khổ thảo luận về vấn đề trên biển để
chúng sẽ không trở thành cuộc đối đầu vào năm ngoái. Hai nước cũng đã đạt được
thỏa thuận về biên giới chung trên đất liền và các quyền trên biển ở Vịnh Bắc
Bộ.
Ngược lại, các nước khác trong khu vực, đặc biệt là
Philippines với sự ủng hộ từ Hoa Kỳ, đã phản kháng mạnh mẽ việc tham gia vào
các cuộc đàm phán song phương với Trung Quốc với quan ngại rằng họ sẽ bị Bắc
Kinh bắt nạt. Thay vào đó, họ tìm cách đàm phán đa phương.
Philippines cũng đã bắt đầu lập hồ sơ kiện Trung
Quốc trước tòa án của Liên Hiệp Quốc để tìm phân xử của trọng tài cho các yêu
sách lãnh thổ ở biển Đông theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển. Trung Quốc
là một bên ký kết công ước, mặc dù họ đã không chấp thuận một thoả ước đi kèm
chấp nhận ràng buộc bắt buộc phân xử của trọng tài trong các tranh chấp.
Trung Quốc đã phớt lờ vụ Philippines kiện họ, thậm
chí chẳng thèm cử luật sư tranh cãi cho mình.
Các quan chức và học giả ở Việt Nam đã tranh luận
trong vòng ít nhất một năm qua liệu Việt Nam cũng nên yêu cầu trọng tài phân xử
theo Công ước về Luật biển. Peter Dutton, Giám đốc Viện Nghiên cứu biển Trung
Quốc tại trường Naval War College Hoa Kỳ, nói rằng việc tìm phân xử của trọng
tài có thể giúp Việt Nam bù đắp trọng lượng của sức mạnh quân sự to lớn hơn của
Trung Quốc, và rằng điều đó sẽ bổ sung cho những bước đi khác mà Việt Nam có
thể thực hiện.
“Philippines sử dụng luật pháp để cố gắng cân bằng
tình thế của họ”, ông nói. “Câu hỏi cho Việt Nam là liệu họ có cảm thấy cần
phải sử dụng luật pháp để bổ sung vào các nỗ lực giải quyết tranh chấp của mình
hay không”.
Jerome Cohen, mộtchuyên gia lâu năm về vấn đề pháp
lý của Trung Quốc, hiện là giáo sư luật tại Đại học New York, nói rằng, việc
Việt Nam không nhanh bằng Philippines trong việc đưa ra thách thức pháp lý trực
tiếp với Bắc Kinh là điều có thể hiểu được. Không giống như Philippines, Việt
Nam không được biển che chắn trước quân đội Trung Quốc, và Việt Nam không có
thoả thuận quốc phòng toàn diện với Hoa Kỳ.
“Họ có rất nhiều lý do để không thể cứng rắn như
Philippines”, ông Cohen nói.
David Zweig, giám đốc Trung tâm Quan hệ xuyên quốc
gia của Trung Quốc tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hồng Kông, cho rằng lập
trường cứng rắn của Trung Quốc đối với Việt Nam bây giờ có thể gây nguy hại các
mục tiêu ngoại giao Trung Quốc ở những nơi khác trong khu vực.
“Nếu Trung Quốc không thể làm việc với Việt Nam sau
khi có thỏa thuận song phương thì làm sao họ thuyết phục được ai đồng ý theo
thoả thuận song phương hơn là các thỏa thuận đa phương?”, Ông nói.
Ông Zweig nói rằng lập trường quyết đoán của Trung
Quốc cũng có thể phản tác dụng nếu nó kích thích các quốc gia Đông Nam Á đi
theo sự chuyển đổi chiến lược của Tổng thống Obama trong chính sách đối với
châu Á. “Tất cả những hành động này càng làm các nước Đông Nam Á có thêm lý do
để hoan nghênh sự xoay trục”, ông nói.
Jane Perlez đóng góp cho bài báo từ Bắc Kinh, Thomas
Fuller từ Bangkok, và Châu Đoàn từ Hà Nội, Việt Nam.
No comments:
Post a Comment