72 TIẾNG ĐỒNG HỒ Ở KIEV (Nguyễn Khanh - RFA)

72 giờ ở Kiev

Nguyễn Khanh, GĐ ban Việt Ngữ
2014-05-28

http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/seventy-two-hours-in-kiev-nk-05282014122731.html

Tân Tổng thống Petro Poroshenko (T) trả lời báo chí ngày 26/5/2014 tại Kiev.   AFP photo

http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/seventy-two-hours-in-kiev-nk-05282014122731.html/000_Par78904850-600.jpg/image

Cuối tuần rồi, anh Nguyễn Khanh của Ban Việt Ngữ có mặt tại thủ đô Kiev của Ukraine, để theo dõi sinh hoạt bầu cử tổng thống của nước Đông Âu này. Diễm Thi trao đổi ngắn với anh về những gì anh ghi nhận được tại chỗ cho một sinh hoạt dân chủ mà cả thế giới đều chú ý đến.

Diễm Thi: Thưa anh, người dân Ukraine trước và sau ngày bầu cử như thế nào?

Nguyễn Khanh: Theo tôi, câu trả lời đúng nhất vẫn là nỗi lo âu. Hình ảnh tôi ghi nhận được là sự lo âu của người dân, từ ông tài xế lái xe cho đến những người bình thường và thành phần trí thức mà tôi có dịp nói chuyện trong 72 giờ đồng hồ có mặt ở Kiev cho thấy rõ là họ đang lo âu. Trước ngày bầu cử thì họ lo không biết liệu mọi chuyện có xảy ra một cách êm thắm hay không, sau ngày bầu cử thì họ vẫn lo, không biết chính phủ của Tân Tổng Thống Petro Poroshenko có giúp giải quyết được những khó khăn mà quốc gia đang phải đương đầu, từ khó khăn chính trị, ngoại giao, cho đến kinh tế, quân sự… hay không. Họ cũng lo lắng vì không biết Nga có để yên hay vẫn tìm cách gây rối.

Tôi cũng phải nói thêm ở đây là người dân đặt niềm tin vào ông Poroshenko, họ dồn phiếu giúp ông đắc cử ngay vòng đầu, điều đó chứng tỏ họ tin tưởng ở ông và chứng tỏ cho thế giới thấy quyết tâm của họ là muốn có một chính phủ để bắt tay ngay vào việc, thay thế cho chính quyền lâm thời được dựng lên từ tháng Hai vừa rồi. Nhưng trước những thử thách quá lớn cho người mới được chọn để lãnh đạo quốc gia, họ vẫn lo như thường, dù điều đó chẳng ảnh hưởng gì đến niềm tin mà họ dành cho ông ta cả.

Diễm Thi: Trước hết hãy nói về cuộc bầu cử. Kết quả có gây ngạc nhiên cho người dân Ukraine cũng như cho anh không? Tại sao cử tri lại chọn ông Poroshenko mà không chọn người khác?

Nguyễn Khanh: Về kết quả bầu cử, câu trả lời của tôi là không, chẳng ai ngạc nhiên với kết quả cả. Cả thảy có 21 ứng cử viên ước mong trở thành người lãnh đạo quốc gia, nhưng ngay từ ngày đầu hầu như ai cũng nghĩ người được chọn sẽ là ông Peroshenko. Điều này thể hiện rõ hơn nữa là sau khi phòng phiếu mới đóng cửa khoảng 2 giờ đồng hồ, kết quả chính thức chưa có mà nhân vật được dự đoán sẽ về nhì là bà Cựu Thủ Tướng Yulia Tymoshenko nhìn nhận thất bại, và sau đó ông Poroshenko xuất hiện trong cuộc họp báo để trình bày cho dân chúng biết những gì ông sẽ làm ngay sau khi nhậm chức.

Về câu hỏi tại sao họ chọn ông Poroshenko, câu trả lời mà tôi ghi nhận được qua những cuộc tiếp xúc với người dân Ukraine cho thấy họ nghĩ ông có đủ tiêu chuẩn của một nhà lãnh đạo. Mới 48 tuổi, ông từng làm ngoại trưởng, từng điều khiển ngành kinh tế, thương mại, lại là một đại doanh gia rất thành công trong thương trường. Nói tóm lại ông là người mà cử tri Ukraine tin rằng có tầm nhìn, có chiến lược, có thể giúp đất nước vượt qua khó khăn.

Diễm Thi: Anh nói rằng ông Peroshenko đã trình bày cho dân chúng biết những gì ông sẽ làm ngay sau khi nhậm chức. Những điểm nào được anh xem là quan trọng nhất?

Nguyễn Khanh: Tôi thấy hầu như điều nào tân tổng thống Ukarine đưa ra cũng đều quan trọng cả. Trước hết ông cho biết sẽ đến khu vực miền Đông là nơi phe thân Nga đang làm chủ tình hình để trực tiếp nói chuyện với người dân hầu đi tìm sự đoàn kết cần có, cam kết sẽ lắng nghe tiếng nói của họ, nhưng đồng thời ông cũng nói rõ là không nói chuyện với những kẻ đang cầm súng giết người, tôi còn nhớ lời ông nói là “không một chính phủ nào điều đình với quân khủng bố cả”.

Tôi không thấy ông nói gì đến kinh tế là mối quan tâm hàng đầu của cử tri Ukraine, nhưng ngay trong những ngày cuối của cuộc vận đồng tranh cử, ông có cam kết đưa ra một chính sách để giúp quốc gia phồn thịnh hơn, chính sách này bao gồm cả kế hoạch về đầu tư, khai thác tài nguyên, kế hoạch hỗ trợ thương mại, và tôi còn nhớ ông có nói rằng “kinh tế phải vững mạnh thì mới được nước ngoài kính trọng”, ý ông bảo là nếu muốn được Nga xem là ngang hàng trong các cuộc đàm phán thì Ukraine phải là một quốc gia phồn thịnh đã.

Tôi cũng để ý thấy trong lúc vận động kiếm phiếu, bà Cựu Thủ Tướng Yulia Tyroshenko nhấn mạnh đến chính sách xã hội, từ chuyện trợ cấp cho sinh viên, giúp đỡ cho người nghèo, cho đến chuyện ngay cả nếu trả trễ tiền điện, tiền hơi đốt… cũng không bị phạt. Ông Poroshenko thì đưa ra cái nhìn khác, cho rằng các chường trì trợ giúp là điều phải làm, bắt buộc phải làm, nhưng không thể hứa hẹn khi không có ngân sách để thực hiện.

Về ngoại giao, ông cho biết sẽ nói chuyện trực tiếp với chính phủ Liên Bang Nga để giải quyết những vấn đề còn tồn đọng, kể cả việc muốn ký kết một hiệp định an ninh mới với Matxcova. Ngay sau đó, Ngoại Trưởng Nga là ông Sergei Lavrov có nói rằng sẵn sàng nói chuyện với Kiev, nhưng là đối thoại trực tiếp chứ không qua trung gian của một quốc gia hay một tổ chức nào cả.

Diễm Thi: Chắc anh cũng thấy chuyện khu vưc miền Đông và Crimea là chuyện không dễ giải quyết?

Nguyễn Khanh: Thưa chị, điều đó hoàn toàn đúng. Ngay chính ông Poroshenko cũng nhìn nhận như thế, thành ra bước đầu tiên của ông là bước thảo luận, xây dựng đoàn kết quốc gia đã, trước khi đi bước kế tiếp.

Cũng phải nói thêm là tôi có dịp nói chuyện với một số người dân Ukraine về chuyện miền Đông và chuyện Crimea. Họ nói với tôi rằng đại đa số dân cư khu miền Đông muốn sống yên ổn, thành phần thân Nga không đại diện cho tất cả nhưng lại là lực lượng quan trọng vì được sự hỗ trợ của Nga, kể cả hỗ trợ công khai và ngấm ngầm. Về câu hỏi liên quan đến Crimea, họ biết lấy lại vùng đất này không phải là điều dễ làm, nhưng vẫn có người tin rằng nếu Ukraine thật sự vững mạnh, lúc đó có thể kéo Crimea về lại với họ.

Diễm Thi: Sau 72 giờ ở Kiev, muốn hỏi anh là anh mang được những gì về lại Hoa Kỳ? Cảm nghĩ của anh như thế nào khi lên máy bay về lại Mỹ?

Nguyễn Khanh: Tôi rời Kiev với nhiều hình ảnh khác nhau. Đó là một quốc gia còn nhiều khó khăn, thành ra hình ảnh đăm chiêu của người dân trước và sau ngày bầu cử là hình ảnh tôi không thể quên. Tôi cũng nhìn thấy được quyết tâm xây dựng người dân Ukarine thể hiện qua lá phiếu của họ, qua những phát biểu họ nới với tôi ngay sau khi rời phòng phiếu. Họ bảo rằng từ năm 2001 đến giờ đã 4 lần người dân đi bầu chọn người lãnh đạo, những lần trước chọn sai người, lần này họ tin tưởng đã chọn đúng, có người còn bảo với tôi rằng họ nghĩ đây là cơ hội cuối cùng của Ukarine. Tôi cũng ngưỡng mộ ý chí xây dựng dân chủ của người dân Ukraine khi nghe họ bảo họ bỏ phiếu không chỉ cho họ mà còn cho những thế hệ tương lai.

Tôi cũng không quên những câu nói dí dỏm của người dân Ukraine mà tôi được nghe trong 3 ngày có mặt tại Kiev. Có lẽ chị và quý thính giả không quên bà Cựu Thủ Tướng Tyroshenko, có người bảo với tôi rằng bà là một phụ nữ thật xinh đẹp, đẹp tới mức độ có thể trở thành tài tử xinê nhưng họ không chọn bà vì bà đã có thời lãnh đạo, thời đó qua đi, bây giờ họ chọn một người mới cho một đất nước mới, người đó là ông Poroshenko. Nhưng họ cũng nói đùa tân tổng thống của họ là một người giầu có, trong túi đầy ắp những tiền, bây giờ thì túi ông vẫn đầy, nhưng là đầy thuốc nhức đầu. Điều đó có nghĩa là cuộc bầu cử kết thúc, ý chí của người dân đã được thể hiện qua cuộc bầu cử, và tôi không dám nói là tương lai của Ukarine vẫn còn u ám, nhưng phải nói thật, chưa biết quốc gia này sẽ như thế nào, đi về đâu. Chỉ hy vọng chuyện sẽ tốt hơn.

Diễm Thi: Xin cám ơn anh Nguyễn Khanh.