06.10.2013 | 18:09 PM
Một
kết quả điều tra không gây bất ngờ nhưng khiến nhiều người lo lắng: Tỉ lệ nói
dối cha mẹ ở học sinh cấp I (Tiểu học) là 22%, cấp II (THCS) là 50%, cấp III
(THPT) là 64% còn ở sinh viên là 80%.
Học sinh
nói dối tăng dần đều?!
Ca
dao, tục ngữ hay thành ngữ đều được đúc kết từ trong cuộc sống, nhưng ở thời
điểm hiện tại, những câu thành ngữ xưa cần phải update (cập nhật) lên phiên bản
mới, ví dụ như câu "Đi hỏi già về nhà hỏi trẻ"...
"Đi
hỏi già" ám chỉ người già nhiều kinh nghiệm sẽ giúp được bạn, "về nhà
hỏi trẻ" ý nói mọi chuyện ở nhà nên hỏi trẻ vì trẻ con ngây thơ không biết
nói dối, chúng sẽ kể hết chuyện nó biết khi ở nhà. Đây là một kinh nghiệm sống
mà ông cha ta đúc kết và truyền dạy. Nhưng có một kết quả khác cũng mới được
đúc kết gần đây. Một kết quả này không gây bất ngờ nhưng nó lại là một tiếng
chuông báo động cho người lớn.
Tại
hội thảo "Thực trạng văn hoá học đường và nhu cầu giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh trung học" tổ chức ngày 24/9 vừa qua, GS-TSKH Trần Ngọc Thêm,
Giám đốc Trung tâm Văn hoá học lý luận và ứng dụng (đại học Quốc gia TP.HCM) đã
đưa ra một kết quả điều tra: Tỉ lệ nói dối cha mẹ ở học sinh cấp tiểu học là
22%, cấp THCS là 50%, cấp THPT là 64%, sinh viên là 80%.
Nói
con số này không gây bất ngờ vì chuyện nói dối trong môi trường giảng đường
không hề mới, nhưng nhìn vào "bước tiến" của nó giữa các bậc học thì
thật đáng lo ngại. Nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở bậc đại học, không rõ ở những
bậc sau đại học tỷ lệ này có được làm tròn lên... 100% không?
Tạm
gác lại chuyện của người lớn để nhìn lại vấn đề nói dối ở trẻ. Ngay tại cấp I,
lứa tuổi từ 6-10, đã có hơn 20% số trẻ nói dối cha mẹ. Có lẽ con số này cũng
không chính xác theo kiểu cứ 5 trẻ thì có một trẻ nói dối, vì thực chất, người
nào cũng nói dối một lần trong đời. Nhưng với trẻ con, việc nói dối có thể vô
hại.
Anh
Nguyễn Văn Hưng (Định Công, Hà Nội) chia sẻ: "Việc con trẻ nói dối cũng vì
nhiều lý do. Ban đầu có thể trẻ cũng không ý thức được đó là nói dối, câu
chuyện của trẻ có thể thêm thắt chỗ này chỗ khác, không ảnh hưởng gì đến ai.
Như có một lần đến trường đón con, trên đường về con bé kể chuyện nhìn một vụ
cướp giật ở cổng trường, mô tả y như thật. Đến tối về cháu cũng kể cho cả nhà
nghe, ai cũng tin và tỏ ra lo lắng. Ngày hôm sau tôi đến sớm ngồi ở quán nước,
nói chuyện về vụ cướp nhưng những người ở xung quanh nói không có vụ cướp nào
cả. Khi về tôi hỏi lại cháu thì cháu lại bảo nghe bạn kể lại".
Vị
phụ huynh này cũng cho biết, từ đó anh chú ý hơn đến những lời nói và cử chỉ
của con gái và thấy rằng cháu rất hay bịa ra những câu chuyện kiểu ly kỳ để gây
sự chú ý. Hay những lúc mắc phải tội gì, cháu hay tìm những lý do để chối tội
hoặc đổ cho người khác. "Tôi nghĩ trẻ con đứa nào cũng sợ bị đòn nên
thường nói dối, đó cũng là lẽ bình thường. Việc này phải dạy bảo dần dần chứ
không thể một sớm một chiều là ổn được".
"Xã
hội buộc người ta nói dối"?
Theo
kết quả khảo sát, càng lên cấp học cao hơn, mức độ nói dối của trẻ càng tăng.
Thực chất là nó không chỉ tăng về số lượng mà cả về mặt "chất lượng".
Phổ biến nhất là những trường hợp nói dối để xin nghỉ học, để trốn học đi chơi
hoặc để có tiền tiêu xài. Trong nhiều năm làm chủ nhiệm, cô Nguyễn Thu Lan,
trường P.C.T (Hà Nội) cho biết: "Tôi đã xử lý nhiều trường hợp các con bịa
ra các lý do để viết đơn xin nghỉ học, rồi tự mình ký vào đơn đó. Với kinh
nghiệm nhiều năm giảng dạy, tôi chỉ cần nhìn chữ ký cũng đủ biết mức độ thật
giả của tờ đơn. Nếu có nghi ngờ, tôi liên hệ ngay với gia đình học sinh để tìm
hiểu thêm thông tin".
Cô
Lan cũng cho biết, khi trao đổi với các phụ huynh, cô nhận thấy rằng, nhiều khi
chính các phụ huynh cũng bao che cho con em mình bằng cách... nói dối. Cô cho
rằng, điều quan trọng là cần có sự phối hợp giữa phụ huynh với nhà trường để
theo sát các em. Vì "nếu trẻ nói dối thành công một lần sẽ có những lần
sau nữa, và hậu quả thế nào thì thật khó lường", cô nói.
Trao
đổi với Người đưa tin về vấn đề này, GS.TS Nguyễn Ngọc Phú, Phó Chủ tịch kiêm
Tổng Thư ký, hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam cho biết: "Rõ ràng
học sinh nói dối ngày càng nhiều so với trước đây. Bản thân trẻ em là tấm gương
phản ánh xã hội. Nếu ở trong môi trường mà hàng ngày các em thấy cha mẹ nói
dối, thầy cô nói dối thì trẻ sẽ tự nhiên mà nhiễm thói nói dối. Chỉ đơn cử như
việc nghe cha mẹ nói chuyện trong bữa ăn, ông bố nói với người mẹ rằng
"hôm nay anh phải kê vượt số liệu thì mới kiếm được tí chút" và nhận
được sự đồng tình của người mẹ thì trẻ sẽ hiểu rằng nói dối có lợi. Hay khi ở
trường, nếu thầy cô đánh giá sai về trẻ, trẻ cũng coi đó là nói dối và chẳng
muốn phấn đấu nữa".
Vị
Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký, hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam phân
tích: "Nguyên nhân sâu xa của hành vi này là do cơ chế buộc người ta phải
nói dối. Ví dụ đơn giản nhất là các văn bản thanh toán về tài chính, theo quy
định thì các đại biểu đến họp được 70.000 đồng thôi. Nhưng hiện nay ở nhiều nơi
người ta vẫn "tạo điều kiện" để đại biểu được nhận 100.000 đồng bằng
cách khai khống số lượng người tham gia hoặc chỉ họp một buổi nhưng lại ghi
thành hai. Như vậy thì chính cơ quan Nhà nước cũng nói dối thì còn nói được ai?
Nói cách khác thì xã hội hiện nay rất nhiều việc buộc người ta phải nói dối và
người ta chấp nhận việc nói dối đó là hợp pháp vì các chế độ không đáp ứng được
tình hình thực tế hiện nay. Học sinh "hưởng" hậu quả giáo dục của cả
xã hội như thế thì chuyện các em nói dối không thể tránh và trách được".
Người
ta vẫn nói "Trẻ con như tờ giấy trắng", thói quen nói dối tránh tội
và đổ lỗi không phải tự trẻ con có thể nghĩ ra. Có thể nó đến tự nhiên qua cách
dỗ dành của người lớn. Giờ tôi vẫn thấy các bà các chị mỗi khi thấy trẻ bị ngã
thường chạy lại đỡ và dỗ dành: "Đánh chừa cái đất làm con/cháu
ngã".
Thanh
Xuân
No comments:
Post a Comment