Lại
phải chỉ ra cái phi điện ảnh ở phim Mưa Đỏ
Phạm Đình Trọng
13/10/2025
https://baotiengdan.com/2025/10/13/lai-phai-chi-ra-cai-phi-dien-anh-o-phim-mua-do/
Thú
thật tôi chưa xem và cạch mặt không bao giờ xem loại phim mượn nghệ thuật để
tuyên truyền áp đặt sống sít như phim Mưa Đỏ. Mượn nghệ thuật để anh hùng ca cuộc
chiến tranh tương tàn người Việt giết người Việt chỉ để giành quyền lực nhà nước
cho một đảng chính trị coi khát vọng tự do dân chủ của người dân là thế lực thù
địch. Mượn nghệ thuật để anh hùng ca những thân phận công cụ bi thương sinh ở
khắp mọi làng quê miền Bắc, chết đồng loạt trong một trận đánh, trên một mảnh đất
ở miền Nam.
Phim
tuyên truyền nên tung ra rạp khi cả nước trong đợt nghỉ lễ dài ngày, trong đợt
nhà nước mở ngân khố ban phát cho mỗi người dân trăm ngàn đồng để người dân hớn
hở ra đường, đến chốn đông vui. Phim tuyên truyền nên từ khi phim chưa ra rạp,
hệ thống khổng lồ truyền thông nhà nước đã đánh tiếng cho phim, rồi truyền
thông chính thống rầm rộ đưa phim Mưa Đỏ lên chín tầng mây.
Rầm
rộ như tổng thống Mỹ Donald Trump và đệ tử MAGA sôi sục đòi giải thưởng Nobel
Hoà Bình phải trao cho ngài tổng thống phát động chiến tranh sắc tộc, chiến
tranh màu da, kích hoạt chiến tranh phe nhóm, đảng phái trong lòng nước Mỹ và
gây chiến tranh thương mại trên thế giới làm hỗn loạn, đình đốn đời sống kinh tế
thế giới.
Một
trong những điều được rầm rộ tán tụng ngút trời xanh của phim Mưa Đỏ là hình ảnh
gượng ép, thô thiển, sống sượng hai người lính, người lính Việt miền Bắc và người
lính Việt miền Nam chết thảm trong lửa đạn được sắp đặt đưa về nằm đối xứng,
ngay ngắn hai bên chiếc khăn rằn gấp hình chữ S gợi hình hài, vóc dáng lãnh thổ
Việt Nam để thể hiện hoàn cảnh, tình thế thân phận dân tộc Việt Nam trong cuộc
chiến tranh người Việt bắn giết người Việt nhưng người dân không được phép gọi
đúng tên là cuộc nội chiến tương tàn.
Chỉ
xin trích dẫn vài đoạn ngôn từ lộng lẫy trong ngờm ngợp ngôn từ ồn ào âm thanh,
xanh đỏ màu sắc tán tụng chiếc khăn rằn gấp thành hình chữ S thật khéo, thật gọn
gàng, chỉn chu, thấy rõ bàn tay sắp đặt của đội ngũ mỹ công, của hoạ sĩ thiết kế.
HÌNH
:https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2025/10/1-50-1024x414.jpg
Trang
web Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội tấm tắc: “Giữa bão lửa chiến
tranh, có một chi tiết nhỏ bé mà khiến cho tôi phải suy ngẫm mãi, đó là “chiếc
khăn rằn” món quà mà Hồng dành tặng cho Cường… Chiếc khăn ấy không chỉ là kỷ vật
tình yêu, mà còn trở thành sợi dây vô hình kết nối hai miền đất nước, nối giữa
máu và nước mắt, giữa tình riêng và vận mệnh chung của dân tộc.
Cao
trào của bộ phim nằm ở hình ảnh chiếc khăn rằn bị cắt làm đôi trong một trận
giao tranh sinh tử giữa Cường và Quang. Đó không chỉ là hành động điện ảnh, mà
là một ẩn dụ sâu sắc: Đất nước Việt Nam bị chia cắt bởi vĩ tuyến 17, bởi dòng
sông Thạch Hãn đỏ máu, bởi những hàng rào chiến tuyến tưởng chừng không thể vượt
qua. Một chiếc khăn vốn để sưởi ấm tình yêu, giờ bị chia lìa như chính vận mệnh
của Tổ quốc. Một mảnh thuộc về Cường, một mảnh rơi vào tay Quang như để nói rằng
ở cả hai phía, vẫn là những người con Việt, cùng mang nỗi đau, cùng khao khát
đoàn tụ.
Và
bi kịch được đẩy đến tận cùng khi cả Cường và Quang cùng ngã xuống trong làn đạn
kẻ thù. Hai sinh mạng, hai con người trẻ tuổi, hai khát vọng chưa trọn, đều bị
chiến tranh nuốt chửng. Trên nền đất thấm máu, chiếc khăn rằn dù bị xé đôi
nhưng lại tạo thành hình chữ S biểu tượng của đất nước Việt Nam. Một hình ảnh
điện ảnh đẹp đến ám ảnh: Đất nước này có thể bị chia cắt, nhưng hồn cốt dân tộc
thì vẫn thống nhất, vẫn một dải liền nhau.
Trong
lịch sử, có những tượng đài bằng đá, bằng đồng. Nhưng trong điện ảnh, đôi khi một
chi tiết nhỏ bé lại khắc họa bi tráng hơn mọi tượng đài. Chiếc khăn rằn trong
phim “Mưa đỏ” chính là một chi tiết như thế. Nó nhắc nhở chúng ta rằng: Chiến
tranh không chỉ là tiếng súng, mà còn là những câu chuyện tình yêu dang dở, những
khát vọng bị cắt ngang, những người mẹ mất con ở cả hai bờ chiến tuyến.
Cùng
một làn điệu véo von với trường Nghệ Thuật Quân Đội, VTV Online cũng gán cho
chiếc khăn rằn những giá trị tưởng tượng: “Với Cường – sinh viên miền Bắc xếp
bút nghiên lên đường chiến đấu – thì chiếc khăn trở thành bùa hộ mệnh, sợi chỉ
đỏ ràng buộc anh với hậu phương, với tình yêu và lý tưởng. Trong từng trận
đánh, khăn buộc chặt trên tay anh như mảnh tình riêng hòa vào cuộc chiến, nhắc
nhở rằng sau lưng những người lính luôn là một quê hương chờ ngày hòa bình. Sau
cùng, chiếc khăn trở thành vũ khí của anh trong trận chiến sinh tử. Trước khi mất,
Cường vẫn nắm chặt khăn trong tay như khẳng định trong lòng vẫn luôn giữ lời hẹn
ước còn dang dở với Hồng là đưa cô về Bắc gặp mẹ anh. Ngoài ra, chiếc khăn tạo
thành hình chữ S bị đứt đôi như nỗi đau dải đất quê hương bị chia cắt bởi chiến
tranh cũng tạo nhiều sự suy ngẫm cho khán giả khi xem phim”.
Theo
VTV Online, trong Mưa Đỏ, chiếc khăn rằn được được bà đạo diễn Đặng Thái Huyền
trao cho những sứ mệnh lớn lao, cao cả: “Tôi muốn dùng hình ảnh chiếc khăn như
biểu tượng của tình thương vừa là tín vật đôi lứa. Đồng thời khăn rằn cũng có
thông điệp nhân văn là tình yêu sẽ cứu rỗi tất cả mọi người trong nhiều hoàn cảnh
khác nhau”.
Trang
mạng SAOStar thu hút khá đông lớp người trẻ cũng hào phóng ngôn từ hoa mỹ về
chiếc khăn rằn xếp chữ S như những lời đường mật quảng cáo rầm rộ về sữa giả một
thời tràn ngập trên màn hình VTV: “Ngoài ý nghĩa tình cảm, chiếc khăn rằn còn
mang chiều sâu biểu tượng về đất nước. Khi được trải ra trong phim, hình ảnh
chiếc khăn tạo hình chữ S – biểu tượng của đất nước Việt Nam – nhưng lại bị cắt
đôi. Chi tiết ấy khiến nhiều khán giả không khỏi bồi hồi, bởi nó gợi nhắc đến nỗi
đau chia cắt bởi chiến tranh, đồng thời khát vọng ngày đoàn tụ, thống nhất luôn
hiện hữu trong lòng người dân. Chính vì thế, Mưa Đỏ không đơn thuần là một bộ
phim chiến tranh. Nó còn là bản hùng ca về sự hoà hợp dân tộc, về sức mạnh của
tình yêu thương vượt lên trên hận thù”.
Cũng
trên SAOStar, bà đạo diễn Mưa Đỏ mạnh miệng tuyên bố những điều to tát, lớn lao
như nhà tư tưởng mang tầm vóc nhân loại: “Tôi muốn dùng chiếc khăn như biểu tượng
của tình thương. Đó là tín vật lứa đôi, vừa là lời nhắc nhở rằng tình yêu có thể
cứu rỗi con người ngay cả trong khói lửa chiến tranh”.
Mong
muốn tốt đẹp và lớn lao về hình ảnh chiếc khăn rằn xếp hình chữ S trong phim
Mưa Đỏ như vậy nhưng người bình phim và cả người làm phim dường như không bận
tâm đến ngôn ngữ điện ảnh, dù đạo diễn phim Mưa Đỏ là nghệ sĩ ưu tú của nghệ
thuật điện ảnh.
Nghệ
thuật tái hiện cuộc sống thì phải dàn dựng sự việc diễn ra trong cuôc đời.
Nhưng ngoài phim thần thoại, phim hoang tưởng ra, nghệ thuật điện ảnh không cho
phép sự dàn dựng, bày đặt lộ liễu như sân khấu, không cho phép ước lệ như tuồng
chèo, như trong trường đoạn hai người lính Việt trong hai sắc lính đối kháng
nhau, nằm đối xứng nhau rất cân đối, rất vuông vức qua chiếc khăn rằn xếp rất
khéo, rất phẳng phiu, gọn gàng hình chữ S, lồ lộ sự bài trí của sân khấu, hiển
hiện tính ước lệ của tuồng chèo, lại ngang nhiên bộc lộ sự giả dối khi hai bộ
quân phục của hai người lính qua hết trận đánh bầm dập này đến trận đánh máu lửa
khác, dù đã được hoá trang cho có chút nhàu nhĩ, bụi bặm nhưng vẫn nhận ra hai
bộ quân phục mới tinh vừa được xuất từ kho quân nhu ra!
Sân
khấu được phép sắp đặt lộ liễu, được phép tạo ra những bối cảnh không có thật
trong cuộc sống nhưng có tính biểu tượng, ước lệ, tượng trưng. Sân khấu được
dùng đạo cụ giả thay đồ thật. Điện ảnh thì không được phép!
Sân
khấu là diễn viên diễn. Điện ảnh là nhân vật sống trong cuộc đời. Điện ảnh là
cuộc sống chân thực, bình dị đang diễn ra. Không phải hình ảnh chân thực của cuộc
sống, không phải là điện ảnh, không có giá trị nghệ thuật.
Làm
nghệ thuật là phát hiện ra cái đẹp của cuộc sống, cái đẹp trong đời sống xã hội
và cái đẹp trong tâm hồn con người và đưa cái đẹp đến với công chúng qua tác phẩm
nghệ thuật. Trong phim Chị Tư Hậu, hình ảnh chị Tư Hậu ôm con tiễn chồng trở lại
con đường kháng chiến. Chồng bước chân xuống thuyền. Chị Tư Hậu trên bờ ôm con
đi theo đến cây cầu gãy đành dừng lại nhìn theo chồng đi xa mãi. Hình ảnh người
vợ tiễn chồng xuống thuyền đi vào chiến chinh là hình ảnh có thật trong đời sống
người Việt từ ngàn xưa đến hôm nay.
Vì
chân thực, vì là hình ảnh của cuộc sống, của đời thực, hình ảnh chị Tư Hậu ôm
con tiễn chồng đứng bên cây cầu gãy có sức lay động tình cảm và nâng thị hiếu,
nâng thẩm mĩ công chúng xem phim. Rưng rưng trước sự ly biệt, chồng của chị Tư
Hậu bên cây cầu gãy, trong tâm tưởng công chúng của phim Chị Tư Hậu lại âm vang
câu thơ Chinh Phụ Ngâm trong kho tàng văn học cổ điển Việt Nam:
Đưa
chàng lòng dằng dặc buồn,
Bộ
khôn bằng ngựa, thuỷ khôn bằng thuyền.
(Chinh
Phụ Ngâm — Đặng Trần Côn – Đoàn Thị Điểm)
Điện
ảnh là câu chuyện của cuộc đời, là hình ảnh chân thực của cuộc sống. Ý tứ, tư
tưởng của phim, nỗi niềm, tâm lí, tính cách nhân vật trong phim đều phải thể hiện
bằng hình ảnh chân thực của cuộc đời. Đó là ngôn ngữ điện ảnh. Chỉ một chi tiết
sắp đặt giả tạo, gượng ép lộ ra thì mọi ý tứ, tư tưởng lớn lao của phim đều sụp
đổ.
Chưa
cần thêm những chi tiết, hình ảnh giả tạo khác, chỉ một hình ảnh chiếc khăn rằn
sắp đặt hình chữ S giả tạo, thô thiển, sống sượng đã làm cả phim Mưa Đỏ sụp đổ!
No comments:
Post a Comment