Trịnh Chu
- Luật Khoa
12/03/2019
Ngày 11/3, trước Ủy ban Nhân quyền Liên Hợp Quốc, đại
diện Bộ Công an cho biết, một trong các nguyên nhân dẫn đến tử vong trong các
cơ sở giam giữ của Việt Nam có thể là do “phạm nhân day dứt, dằn vặt về hành vi
phạm tội của mình dẫn đến bi quan mà tự tử”.
Vị đại diện Bộ Công an
cũng nêu một nguyên nhân khác dẫn đến tử vong là do phạm nhân mắc phải bệnh tật,
đặc biệt là các căn bệnh hiểm nghèo từ trước khi nhập trại.
Thông tin này được đưa ra
trong phiên điều trần của nhà nước Việt Nam trước Ủy ban Nhân quyền LHQ trong
khuôn khổ báo cáo tình hình thực hiện Công ước Quốc tế về các quyền Dân sự và
Chính trị (ICCPR) lần thứ ba của Việt Nam.
Chết do bệnh
lý, tự sát hay tra tấn?
Theo số liệu thống kê được
Bộ Công an công bố trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trong ba năm (từ năm 2011 –
2014), đã xảy ra 226
trường hợp chết tại nhà tạm giữ, trại tạm giam trên toàn quốc. Riêng
năm 2018, báo chí cũng ghi nhận ít nhất 11
người chết trong đồn công an. Nguyên nhân chủ yếu của các trường hợp tử
vong này được Bộ Công an lý giải là do bệnh lý và do tự sát.
Không một lý do chủ quan
nào được đưa ra gắn liền với trách nhiệm của Bộ công an.
Điều đáng quan tâm là các
cơ quan quản lý các trại giam và cơ quan điều tra đều thuộc Bộ Công an. Bên cạnh
đó, cơ quan khám nghiệm pháp y và các y bác sĩ hoạt động trong trại giam cũng
là người thuộc bộ này. Cơ chế khép kín của các hoạt động điều tra – giam giữ –
khám nghiệm này bị cho là khiến cho việc chống tra tấn, bức cung, dùng nhục
hình và truy cứu trách nhiệm của người tra tấn trở nên khó khăn hơn.
Số lượng 10 vụ việc liên
quan đến tra tấn được xét xử từ năm 2010 đến năm 2015, theo báo cáo của nhà nước
Việt Nam, chỉ càng tăng thêm mối lo về tính hiệu quả trong khả năng phát giác
và xử lý hành vi tra tấn liên quan đến công an.
Trong khi đó, các tổ chức
phi chính phủ quốc tế và các chuyên gia nhân quyền LHQ về phòng chống tra tấn
nhiều lần bày tỏ mong muốn đến các cơ sở giam giữ ở Việt Nam để thị sát, điều
tra tình hình nhưng đến nay vẫn bị nhà nước từ chối.
Biệt giam, di chuyển nơi giam
giữ cách xa gia đình, và cùm chân
Tại phiên điều trần này,
các thành viên Ủy ban Nhân quyền cũng dành một phần thời gian để đưa ra các câu
hỏi chất vấn, làm rõ với phía đại diện nhà nước Việt Nam về tình trạng
“cùm chân” và “di chuyển nơi giam giữ phạm nhân cách xa nơi ở của gia
đình họ nhằm mục đích gây khó khăn cho việc thăm nuôi”. Đây là những hành vi đối
xử tàn ác, vô nhân đạo đối với người bị giam giữ vốn bị nghiêm cấm trong ICCPR
và các công ước khác liên quan.
Theo đó , ICCPR quy định
“không ai có thể bị tra tấn, đối xử hoặc trừng phạt một cách tàn ác, vô nhân đạo
hoặc hạ thấp nhân phẩm” (Điều 7), và “những người bị tước tự do phải được đối xử
nhân đạo với sự tôn trọng nhân phẩm vốn có của con người” (Điều 10).
Vào tháng 12 năm ngoái, Ủy
ban Chống tra tấn LHQ đã đưa ra các vấn đề quan ngại này trong Nhận
xét Kết luận đối với nhà nước Việt Nam sau phiên điều theo Công ước Chống
tra tấn (CAT) kết thúc.
Đến với phiên điều trần
ICCPR lần này, vị đại diện của Bộ Công an cũng trả lời với nội dung tương tự
như trước đây, rằng “Việt Nam cũng không có biệt giam, không có khái niệm biệt
giam trong hệ thống pháp luật. Các trại giam chỉ quy định khu ‘giam riêng’ đối
với phạm nhân vi phạm kỷ luật, nội quy trại giam”.
Bên cạnh đó, vị đại diện
này cũng khẳng định, “Việt Nam không có tình trạng di chuyển nơi giam giữ của
phạm nhân ra xa khỏi nơi cư trú, hoặc gia đình phạm nhân một cách vô cớ, mang
tính phân biệt đối xử, và với mục đích gây ra khó khăn cho việc gặp gỡ thân
nhân”.
Tình trạng cùm chân 24/24
đối với các tử tù vẫn chưa được làm rõ vì thời gian dành cho phiên trần đầu
tiên kết thúc.
Vị đại diện Bộ công an sẽ
tiếp tục trả lời vấn đề này, và có thể sẽ bị chất vấn ngược lại từ phía thành
viên Ủy ban Nhân quyền trong phiên điều trần kế tiếp, bắt đầu vào lúc 16:00 hôm
nay, ngày 12/3, và dự kiến kéo dài ba tiếng. Bạn đọc quan tâm có thể theo dõi
truyền hình trực tiếp phiên điều trần này trên website của LHQ.
No comments:
Post a Comment