Trọng Nghĩa - RFI
Thứ sáu 16 Tháng Năm 2014
http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20140516-dua-gian-khoan-xuong-hoang-sa-trung-quoc-tim-cach-diem-vao-yeu-huyet-cua-viet-nam
Ngày
03/05/2014, Trung Quốc đã cho giàn khoan Hải Dương 981 vào hoạt động tại vùng
biển nằm giữa quần đảo Hoàng Sa và bờ biển miền Trung Việt Nam, một khu vực
thuộc chủ quyền Việt Nam đang bị Trung Quốc tranh chấp. Trả lời phỏng vấn của
Ban Việt Ngữ RFI hôm 11/05/2014, Giáo sư Carlyle Thayer (Học viện Quốc phòng Úc
– Đại học New South Wales) đã nêu bật tính chất phi pháp và khiêu khích trong
hành động của Bắc Kinh, được ông xem là nhắm ngay vào một chỗ yếu của Việt Nam.
Vấn đề trung tâm của sự cố « Giàn khoan Hải Dương
981 » là vùng biển nơi Trung Quốc cắm giàn khoan lại nằm trên thềm lục địa và
ngay trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Việt Nam, chỉ cách bờ biển
Việt Nam 120 hải lý, thuộc lô dầu khí 142-143 mà Việt Nam từng thử thăm dò từ
năm 1972. Địa điểm này cũng cách ‘đảo’ Tri Tôn ở cực tây nam quần đảo Hoàng Sa
mà Việt Nam đòi chủ quyền sau khi bị Trung Quốc chiếm đóng vào năm 1974.
Bắc Kinh ngược lại đã nhân danh lịch sử để khẳng
định chủ quyền trên 80% khu vực Biển Đông, với một tấm bản đồ hình lưỡi bò ăn
vào vùng lãnh hải của hầu như mọi nước quanh Biển Đông. Riêng Hoàng Sa là vùng
lãnh thổ đã bị Bắc Kinh chiếm trọn từ tay Việt Nam cách nay 40 năm và từ đó đến
nay không ngừng xây thêm cơ sở để khẳng định quyền chiếm ngụ.
Sau đây, mời quý vị theo dõi bài phỏng vấn mà giáo
sư Thayer dành cho RFI, với nhận xét chung đầu tiên : Động thái cắm giàn
khoan tại Biển Đông của Trung Quốc vừa bất ngờ, vừa khiêu khích, vừa phi pháp.
Thayer
: …Bất ngờ vì quan hệ Trung Quốc - Việt Nam đang ở
trong một tiến trình tốt đẹp kể ngày Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường thăm
Việt Nam vào năm ngoái. Mặt khác, cũng không có một lời tuyên truyền cảnh báo
nào từ phía Bắc Kinh theo đó Hà Nội đã vi phạm lợi ích của Trung Quốc, điều mà
trong một chừng mực nào đó, có thể giải thích cho một phản ứng từ phía Bắc
Kinh.
Động thái của Trung Quốc mang tính khiêu khích vì
giàn khoan dầu đã được khoảng 80 chiếc tàu đi theo hộ tống, trong đó có 7 chiến
hạm. Hành động này đã gây căng thẳng trong khu vực.
Sau cùng, động thái này bất hợp pháp ở chỗ Trung
Quốc đã nói một cách sai lạc rằng lô 143 (nơi họ cắm giàn khoan) nằm trong
"vùng lãnh hải" của họ. Thế nhưng không hề có thực thể lãnh thổ Trung
Quốc nào trong vòng mười hai hải lý, nơi giàn khoan dầu đang hoạt động.
RFI
: Phải chăng Trung Quốc chỉ muốn thử phản ứng của
Việt Nam, ASEAN và Mỹ, hay là họ thực sự muốn chiếm hữu và khai thác vùng biển
mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền ?
Thayer
: Dụng ý của Trung Quốc không rõ ràng. Về hình
thức thì giàn khoan dầu HD-981 sẽ thăm dò cho đến ngày 15 tháng 8. Còn nếu để
thử phản ứng thì Trung Quốc có lẽ đã phải ngạc nhiên trước phản ứng mạnh mẽ của
Việt Nam.
Nếu muốn thăm dò phản ứng của ASEAN, thì hành động
của Trung Quốc đã phản tác dụng. Các Ngoại trưởng ASEAN đã có động thái bất
thường là đưa ra một tuyên bố chung riêng biệt về tình hình Biển Đông.
Khó
thể có hành động cụ thể từ Mỹ để đuổi Trung Quốc
Nếu hành động của Trung Quốc là để nắn gân Hoa Kỳ,
thì tại sao họ lại chọn việc gây ra một sự cố với Việt Nam, một nước không phải
là đồng minh của Mỹ.
Thế nhưng, hành động của Trung Quốc đã mặc nhiên
thách thức lời bảo đảm gần đây của Tổng thống Mỹ Obama khi ông ghé khu vực,
rằng Washington chống lại mọi nỗ lực nhằm giải quyết tranh chấp lãnh thổ bằng
cách ép buộc và đe dọa.
Có vẻ như là Mỹ khó có thể có hành động cụ thể để
đuổi giàn khoan và tàu hộ tống của Trung Quốc ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế
của Việt Nam. Mỹ không có lợi ích trực tiếp khi làm như vậy.
Tuy nhiên, việc Trung Quốc phô trương sức mạnh sẽ
không làm Việt Nam hoặc các quốc gia ven biển khác trong khu vực khuất phục.
Việt
Nam trong thế yếu trong tranh chấp Hoàng Sa
RFI
: Trong một bài phỏng vấn, Giáo sư từng nhận định
rằng khi đặt giàn khoan vào khu vực lô 143, ở giữa Hoàng Sa và bờ biển Việt
Nam, Trung Quốc đã đánh vào chỗ mà Việt Nam dễ bị tổn thương nhất. Xin Giáo sư
giải thích rõ hơn.
Thayer
: Nhiều nước ASEAN xem tranh chấp quần đảo Hoàng
Sa và vùng biển xung quanh là một vấn đề song phương giữa Trung Quốc và Việt
Nam. Trung Quốc đã chọn một lô thăm dò dầu khí mà Việt Nam đã không tìm cách
khai thác. Không có công ty dầu hỏa ngoại quốc nào hoạt động trong khu vực này
và do đó hành động của Trung Quốc không đe dọa lợi ích của nước khác.
Trung Quốc cũng đã mang vào khu vực một lực lượng áp
đảo - ít nhất là tám mươi tàu, trong đó có bảy tàu chiến. Việt Nam phải điều
hòa phản ứng của mình để khỏi kích động bộ máy tuyên truyền của Trung Quốc và
bị cáo buộc là có hành động khiêu khích.
RFI
: Giáo sư nhận định sao về phản ứng của chính quyền
Việt Nam ?
Thayer
: Phản ứng của Việt Nam trong việc gửi khoảng hai
mươi chín tàu đến khu vực có lô 143 là một phản ứng tương xứng để bảo vệ thẩm
quyền pháp lý đối với vùng EEZ của Việt Nam. Thực tế theo đó một số tàu ngoại
quốc thách thức sự hiện diện của Việt Nam sẽ củng cố vị thế pháp lý của Việt
Nam. Việt Nam hứa sẽ tiếp tục phát huy quyền lực của mình trong khu vực.
Việt Nam cũng lao vào một cuộc "chiến tranh
thông tin", không chỉ tổ chức một cuộc họp báo được quảng bá rầm rộ, mà
còn cho các phương tiện truyền thông loan tin rộng rãi về sự cố giàn khoan dầu.
Các điều đó sẽ kích thích lòng phẫn nộ yêu nước
chống lại Trung Quốc và sẽ nhấn mạnh đến quyết tâm đấu tranh trên biển của Việt
Nam chống lại giàn khoan dầu của Trung Quốc.
Một phong trào biểu tình của quần chúng cũng nhấn
mạnh đến sự tồn tại của một tâm lý tức giận trên bình diện rộng trước các hành
động của Trung Quốc.
Việt Nam sẽ tiếp tục đứng lên chống lại Trung Quốc
trừ phi cuộc "chiến tranh thông tin" của mình và thái độ khoan dung
trước các cuộc biểu tình bị phản tác dụng và dẫn đến những lời tố cáo chính
quyền thiếu kiên quyết trong việc đối đầu với Trung Quốc.
Không
thể loại trừ xung đột võ trang do tính toán sai lầm
RFI
: Căng thẳng hiện rất cao, nhưng liệu có xẩy ra đụng
độ vũ trang giữa Việt Nam và Trung Quốc hay không ?
Thayer
: Một vụ đụng độ vũ trang không thể loại trừ và nếu
xảy ra, thì có nhiều khả năng nguyên do đến từ một tính toán sai lầm. Cho đến
nay, Trung Quốc đã đâm vào tàu Việt Nam và dùng vòi rồng xua đuổi tàu Việt Nam.
Các hành động này dự kiến sẽ còn tiếp tục xẩy ra. Nhưng có khả năng là cả hai bên sẽ nỗ lực làm việc để quản lý tình hình sao cho khỏi leo thang.
RFI
: Việt Nam có cơ sở pháp lý để chống lại giàn khoan
dầu của Trung Quốc hay không ?
Thayer
: Trung Quốc đã chỉ đưa ra những lập luận chung chung
về quyền lợi hợp pháp của họ. Nhưng nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng Trung
Quốc có hai căn cứ để đòi chủ quyền tại khu vực lô 143.
Trước hết lô này nằm trong vùng EEZ của tỉnh Hải
Nam. Thứ hai, lô này cũng thuộc vùng EEZ của quần đảo Hoàng Sa, tính từ đường
cơ sở của nó hoặc từ đảo Tri Tôn. Hai lập luận đó it ra cũng đặt lô 143 vào
vòng tranh chấp. Thế nhưng, Trung Quốc lại không đưa ra lập luận này.
Luật pháp quốc tế yêu cầu các bên tranh chấp có biện
pháp tạm thời, tránh làm thay đổi hiện trạng, và không sử dụng việc đe dọa dùng
vũ lực hoặc chính vũ lực để giải quyết tranh chấp.
Khả năng kiện Bắc Kinh ra trước trọng tài Liên Hiệp Quốc rất khó
Khả năng kiện Bắc Kinh ra trước trọng tài Liên Hiệp Quốc rất khó
RFI
: Giáo sư có nghĩ rằng Việt Nam bây giờ phải đưa vụ
việc ra tòa án trọng tài của Liên Hiệp Quốc hay không ?
Thayer
: Tòa án Trọng tài không thể giải quyết tranh chấp
chủ quyền, chẳng hạn như phán quyết xem bên nào sở hữu quần đảo Hoàng Sa. Tòa
án chỉ có thể giải quyết tranh chấp về thẩm quyền trên biển.
Để thụ lý vụ kiện, Tòa án Trọng tài trước tiên phải
quyết định xem Việt Nam có đủ cơ sở căn cứ vào luật pháp quốc tế hay không, và
tòa án có thẩm quyền xem xét vấn đề được nêu ra hay không. Việt Nam có khả năng
không vượt qua được trở ngại đầu tiên này bởi vì Trung Quốc đang chiếm đóng
quần đảo Hoàng Sa.
RFI
: Giáo sư nhận định thế nào về phản ứng của Hoa Kỳ ?
Thayer
: Ngay từ đầu, Mỹ đã có tuyên bố ngắn gọn, đánh
giá là việc triển khai giàn khoan dầu là một hành vi khiêu khích. Mỹ không trực
tiếp dính líu vào vụ này và phải cẩn thận không để thế trận của mình bị sơ hở.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã chỉ trích là tuyên bố của Mỹ không
có cơ sở.
Chúng ta sẽ rõ hơn về quan điểm của Mỹ sau báo cáo
của Trợ lý Ngoại trưởng Danny Russel trở về từ Hà Nội, và sau khi Mỹ tham khảo
ý kiến các đồng minh và các quốc gia khác cùng quan điểm.
CÁC
TIN KHÁC
No comments:
Post a Comment