TRUNG QUỐC DÙNG AI ĐỂ BIẾN HÓA TUYÊN TRUYỀN NHƯ THẾ NÀO? (Trúc Phương/Người Việt)

 

 

Trung Quốc dùng AI để biến hóa tuyên truyền như thế nào?

Trúc Phương/Người Việt

October 6, 2025 : 7:53 PM

https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/trung-quoc-dung-ai-de-bien-hoa-tuyen-truyen-nhu-the-nao/

.

Loạt cảnh báo mới đây cho thấy Trung Quốc đang tận dụng tối đa trí tuệ nhân tạo (AI) như một công cụ mạnh mẽ trong các chiến dịch tuyên truyền xuyên biên giới. Nghiên cứu gần đây của các tổ chức quốc tế khác nhau đã chỉ ra sự tinh vi của những chiến dịch này.

 

 https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/10/DeepSeek-BL-1920x1281.jpg

DeepSeek, một công ty AI của Trung Quốc giúp Bắc Kinh tuyên truyền và thu thập thông tin mạnh mẽ khắp toàn cầu. (Hình minh họa: Anthony Kwan/Getty Images)

 

Tháng Tám, 2025, Graphika (trụ sở New York) – công ty phân tích phương tiện truyền thông được các tập đoàn Fortune 500, các tổ chức nhân quyền và nhiều trường đại học tin cậy – công bố báo cáo “Falsos Amigos,” tiết lộ một mạng lưới gồm 11 tên miền và 16 tài khoản mạng xã hội sử dụng AI để “tẩy rửa” nội dung từ CGTN (China Global Television Network – “Trung Quốc Quốc Tế Điện Thị Đài,” cơ quan truyền thông nhà nước Trung Quốc), và phát tán bằng nhiều ngôn ngữ như Anh, Pháp, Tây Ban Nha và cả tiếng Việt.

 

Những trò ma quái của GoLaxy

 

Theo điều tra, các tài khoản vừa đề cập hoạt động trên những nền tảng quen thuộc như Facebook, Instagram, Mastodon, Threads và X, chủ yếu nhắm đến đối tượng thanh niên, từ Châu Phi, Mỹ Latin, Châu Á đến Châu Âu. Chúng sử dụng quảng cáo để tăng cường khả năng tiếp cận và lan tỏa thông điệp ủng hộ Trung Quốc và chống phương Tây.

 

GoLaxy (“Trung Khoa Thiên Ky”), một công ty có liên kết với Viện Hàn Lâm Khoa Học Trung Quốc, đã phát triển hệ thống AI dựa vào mô hình AI DeepSeek, được thiết kế để mô phỏng dư luận và tạo ra các nhân vật ảo (AI personas). Tài liệu thu thập được cho thấy GoLaxy đã gom dữ liệu liên quan 2,000 chính trị gia và tư tưởng gia của Mỹ; thực hiện các chiến dịch gây nhiễu loạn tại Hong Kong và Đài Loan. Hệ thống này cho phép tạo ra các phản hồi nhanh chóng, đồng nhất và có khả năng “dìm” các quan điểm đối lập, từ đó kiểm soát và định hướng dư luận theo hướng có lợi cho Bắc Kinh.

 

Một bài báo của The New York Times (“China Turns to A.I. in Information Warfare”) cho biết, vụ việc chỉ bắt đầu xì ra khi xuất hiện tài liệu bị rò rỉ bởi một nhân viên bất mãn về lương và điều kiện làm việc tại GoLaxy. Phần lớn tài liệu không có ngày tháng nhưng đa số tài liệu nằm trong các năm 2020, 2022 và 2023. Chúng được thu thập bởi Viện An ninh Quốc gia (thuộc Đại học Vanderbilt), một trung tâm nghiên cứu và giáo dục phi đảng phái chuyên nghiên cứu về an ninh mạng, tình báo và các thách thức trong thế giới toàn cầu.

 

Trên bề mặt, GoLaxy quảng bá họ là công ty thuần túy thu thập dữ liệu và phân tích dư luận xã hội cho các khách hàng công ty và chính phủ Trung Quốc. Nhưng tài liệu rò rỉ cho thấy GoLaxy sử dụng công nghệ AI để định hình và tác động dư luận thay mặt chính phủ Trung Quốc. GoLaxy nhắm chính xác tới từng người dùng mạng xã hội thông qua công nghệ gọi là Hệ Thống Tuyên Truyền Thông Minh (Smart Propaganda System) hay GoPro.

 

Nhóm Vanderbilt cho biết GoLaxy có khả năng khai thác hồ sơ mạng xã hội và tùy chỉnh nội dung nhằm tạo ra “cảm giác chân thực, thích ứng thời gian thực và tránh bị phát hiện.” Nhóm Vanderbilt cảnh báo: “Hệ thống tuyên truyền do AI điều khiển không còn là mối đe dọa tương lai giả định. Nó đã được vận hành một cách tinh vi và đang thay đổi cách dư luận bị thao túng trên quy mô lớn.”

 

Trong các đợt phá hoại thông tin quy mô – chẳng hạn chiến dịch của Nga năm 2016 khi gieo rắc hỗn loạn mùa bầu cử Mỹ – thông tin sai lệch được tạo ra từng mảnh, khi bot tự động khuếch đại một số thông điệp. Tuy nhiên, với cách này, người ta phải dùng đến nguồn nhân sự lớn, với hàng trăm hoặc thậm chí hàng ngàn người viết bài tung tin giả. Trong khi đó, GoLaxy có tiềm năng thay đổi hoàn toàn việc tác động dư luận, tạo ra luồng tuyên truyền đáng tin cậy hơn, trên quy mô lớn hơn, và chỉ cần dùng công cụ AI.

 

Kỷ nguyên của tuyên truyền bằng AI

 

GoLaxy đã thu thập hàng chục triệu dữ liệu, từ những bài đăng đến thông tin người dùng Weibo, “đọc” 1.8 triệu bài viết mỗi ngày từ WeChat, giám sát bốn triệu bài đăng từ X và 10,000 bài đăng Facebook – tất cả được dùng làm “chất liệu” để biến hóa thông tin theo cách của họ.

 

GoPro “có khả năng nhận biết tình hình chính trị, giám sát dư luận theo thời gian thực, tạo nội dung chất lượng cao và thực hiện phản công nhanh” – tài liệu nội bộ của GoLaxy viết – đồng thời khẳng định rằng hệ thống của họ “đã tạo ra một số hiệu ứng chính trị trong các cơ quan nhà nước liên quan.” Làm việc cho nhiều cơ quan trung ương Trung Quốc, đặc biệt giới tình báo, GoLaxy đã xây dựng hồ sơ ảo của 117 thành viên Quốc Hội Mỹ đương nhiệm lẫn hưu, trong đó có Dân Biểu Byron Donalds (Florida), Chip Roy (Texas) và Andy Biggs (Arizona). Tất cả dân biểu được liệt kê trong tài liệu mà nhóm Vanderbilt thu thập được đều thuộc đảng Cộng Hòa.

 

Chưa hết, GoLaxy cũng theo dõi và thu thập thông tin liên quan hơn 2,000 nhân vật chính trị và công chúng Mỹ; 4,000 người có ảnh hưởng trong giới cánh hữu; cùng các nhà báo, học giả và cả doanh nhân.

 

Điểm nổi bật nhất của GoLaxy là sự tích hợp AI để thu thập lượng dữ liệu cá nhân khổng lồ. Hệ thống GoLaxy có thể liên tục khai thác dữ liệu từ các nền tảng mạng xã hội để xây dựng kho hồ sơ tâm lý; phân nhóm dựa vào quan điểm sống, niềm tin, xu hướng cảm xúc và điểm yếu của từng cá nhân.

 

Các “nhân vật AI” của GoLaxy sau đó tương tác với người dùng trong những cuộc trò chuyện hệt như thật mà không ai nhận biết. Kết quả là một “cỗ máy tuyên truyền” hiệu quả cao, gần như không thể phân biệt với các tương tác trực tuyến bình thường, được thực hiện tức thời trên quy mô chưa từng thấy trước đây.

 

Một bài báo khác của The New York Times (“The Era of A.I. Propaganda Has Arrived, and America Must Act”) cho biết thêm, trong thực tế, GoLaxy từng sử dụng công nghệ AI của họ để giảm thiểu làn sóng phản đối nhằm vào Luật An Ninh Quốc Gia Hong Kong 2020, giúp xác định hàng ngàn người tham gia biểu tình đòi dân chủ; và bằng việc lọc 180,000 tài khoản Twitter tại Hồng Kông, họ phát hiện những ai có tầm ảnh hưởng. Sau đó, GoLaxy nhắm vào những gì họ đánh giá là “thông tin sai lệch” rồi chỉnh sửa.

 

GoLaxy cũng hoạt động mạnh trước cuộc bầu cử Đài Loan 2024, khi các nhóm thân Trung Quốc tung tin tham nhũng giả nhằm vào một số chính trị gia đảo quốc này. Trong chiến dịch trên, GoLaxy thậm chí đưa ra những đề xuất làm suy yếu đảng Dân Tiến của Đài Loan.

 

 

Với sự bùng nổ AI, hoạt động phá hoại và gây nhiễu thông tin ngày càng trở nên phức tạp và khó kiểm soát. Tháng Hai, OpenAI cho biết một mạng có nguồn gốc từ Trung Quốc đã sử dụng ChatGPT để xây dựng một công cụ biên soạn và phân tích nội dung trên mạng xã hội nước ngoài nói chung nhằm “thuật toán hóa” cách dư luận đang theo dõi những vấn đề chính trị nhạy cảm để có thể “điều hướng” luồng dư luận theo cách mà họ muốn.

 

Đầu năm nay, tổ chức tư vấn Trung Mỹ Expediente Abierto và hãng truyền thông nghiên cứu kỹ thuật số ProBox (Mỹ Latin) cũng công bố báo cáo bằng tiếng Tây Ban Nha về tuyên truyền kỹ thuật số của Trung Quốc tại Trung Mỹ. Nghiên cứu cho thấy Trung Quốc không áp dụng một chiến lược chung cho tất cả mà thay vào đó, họ điều chỉnh các luận điệu cho phù hợp với bối cảnh chính trị, kinh tế và văn hóa của từng quốc gia.

 

Một cảnh báo cho nước Mỹ

 

Có nhiều cách tinh quái khi dùng AI cho tuyên truyền và phá hoại. Mới đây, bài báo Taipei Times (“China uses AI as cognitive warfare tool, official says”) cho biết, cơ quan an ninh quốc gia Đài Loan đang điều tra một kênh YouTube có tên “AI Shared Destiny” (AI命運共同體 – Mệnh vận cộng đồng thể), nơi phát một video AI mô phỏng cuộc nói chuyện giữa Tổng Thống Lại Thanh Đức (William Lai) và Phó Tổng Thống Tiêu Mỹ Cầm (Hsiao Bi-khim). Trong đoạn hội thoại bịa, “Tổng Thống Lại” nói rằng Mỹ thời Trump không thể kiềm chế Trung Quốc, rằng việc Đài Loan mua sắm vũ khí chẳng mang lại tích sự gì, và Lại Thanh Đức nên ăn ngon ngủ yên hơn là lo nghĩ cách chống lại “mẫu quốc” Bắc Kinh…

 

Trí tuệ nhân tạo nói chung đang trở thành đấu trường mới đầy rẫy nguy cơ trong chiến tranh thông tin. Không còn là các chiến dịch tin giả thủ công hay những bài viết lan truyền nửa vời trên mạng xã hội, AI giờ đây có thể tự động tạo ra nội dung, mô phỏng giọng nói, dựng video giả với độ tinh vi đến mức gần như không thể nhận ra sự thật.

 

Dù các cơ quan tình báo Mỹ vẫn theo dõi những chiến dịch phá hoại thông tin từ nước ngoài, việc giải tán hàng loạt nhóm chuyên trách tại Bộ Ngoại Giao, FBI và Cơ Quan An Ninh Mạng & Cơ Sở Hạ tầng (CISA – Cybersecurity and Infrastructure Security Agency) dưới thời Trump đã tạo ra một khoảng trống chiến lược nghiêm trọng. Những đơn vị này từng đóng vai trò cảnh báo và phối hợp với các cơ quan liên quan để ứng phó kịp thời trước các mối đe dọa thông tin. Khi chúng bị xóa bỏ hoặc rút gọn, khả năng nhận diện sớm các chiến dịch tinh vi và bảo vệ dư luận trước tác động ngoại lai bị suy giảm mạnh. Đó là chưa kể việc chính quyền Trump đóng cửa hoặc cắt tài trợ những cơ quan ngôn luận “đối lập” với Trung Quốc như VOA, RFA, NPR…

 

Điều đáng lo ngại là những mối đe dọa vừa đề cập không chỉ tồn tại trong không gian mạng; chúng có thể tác động trực tiếp đến bầu cử, chính sách công, và niềm tin của công chúng vào các thể chế dân chủ. Khi công cụ AI phổ biến và tinh vi hơn, khoảng trống mà chính quyền Trump tạo ra sẽ trở thành điểm yếu chiến lược mà các đối thủ sẵn sàng khai thác. Trong thế giới mà thông tin trở thành vũ khí, việc thiếu các đơn vị chuyên trách không khác gì trao quyền kiểm soát dư luận cho chính kẻ thù của mình. [kn]