Hộ chiếu yếu đang kìm
hãm sức mạnh mềm của Trung Quốc
James Palmer
- Foreign Policy
Tạ
Kiều Trang, dịch
thuật - Nghiên Cứu Quốc Tế
https://nghiencuuquocte.org/2025/10/12/ho-chieu-yeu-dang-kim-ham-suc-manh-mem-cua-trung-quoc/
Kỳ
nghỉ lễ tuần này cho thấy nhu cầu du lịch khổng lồ của người dân Trung Quốc.
Tiêu
điểm tuần này:
Du khách Trung Quốc ăn mừng kỳ nghỉ lễ Quốc khánh; Một nhà ngoại giao cấp cao
được đề bạt chức vụ quan trọng; Tỉ lệ thanh niên thất nghiệp tăng vọt.
Kỳ
nghỉ lễ Quốc khánh thúc đẩy ngành du lịch
Tuần
này là một tuần mà tin tức ở Trung Quốc khá trầm lắng do kỳ nghỉ lễ quốc khánh
đang diễn ra. Cả nước đang kỷ niệm “Tuần lễ Vàng” từ ngày 1 đến ngày 8 tháng
10, đánh dấu kỷ niệm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Trong năm
nay, kỳ nghỉ trùng với Tết Trung Thu nên “Siêu Tuần lễ Vàng” sẽ kéo dài hơn một
chút.
Đây
là thời điểm mà người dân Trung Quốc thích đi du lịch cả trong nước lẫn quốc tế.
Dự kiến có tới 8,4 triệu người đi du lịch nước ngoài trong tuần lễ này – gấp
đôi so với con số 3,8 triệu người của năm ngoái.
Trung
Quốc là nước chi tiêu cho du lịch nước ngoài xếp hàng đầu thế giới, trong đó du
khách Trung Quốc đã chi 250,6 tỷ USD ở nước ngoài vào năm ngoái. Con số này vượt
Mỹ, nơi người dân chi 177,8 tỷ USD cho du lịch vào năm 2024. Năm nay, du khách
Trung Quốc dự kiến thực hiện khoảng 155
triệu chuyến đi nước ngoài, lần đầu vượt qua con số trước đại dịch.
Đó
là một khoản tiền rất lớn – và cũng mang đến một quyền lực mềm to lớn tiềm
năng. Ở Đông Nam Á, khu vực có một số điểm đến được du khách Trung Quốc ưa chuộng
nhất, ảnh hưởng này rất rõ rệt. Biển báo tiếng Trung, hướng dẫn viên nói tiếng
Trung và hệ thống thanh toán bằng tiếng Trung ở khắp nơi. Tuy vậy, những điều
này cũng dễ nhận thấy được ở các thành phố châu Âu, chẳng hạn như Milan hay
Paris, nơi có nhiều trải nghiệm du lịch và tiện nghi dành riêng cho du khách
Trung Quốc.
Tuy
Trung Quốc chủ yếu tập trung vào du lịch trong nước – vào năm ngoái, người dân
chi gần 1 nghìn tỷ USD cho du lịch trong nước, nhiều gấp khoảng bốn lần so với
chi tiêu khi đi nước ngoài – nhưng giới chức cũng hoan nghênh ảnh hưởng mà quyền
lực mềm mang lại. Dù vậy, họ cũng có lúc lo ngại về việc du khách Trung Quốc
mang tiếng xấu ở nước ngoài.
Những
con số về du lịch nước ngoài vẫn thấp hơn mức có thể đạt được. Cái gọi là “sức
mạnh hộ chiếu” của Trung Quốc – thước đo số lượng điểm đến mà công dân có thể
đi mà không cần xin thị thực trước – lại yếu đến mức ngạc nhiên. Theo Chỉ số Hộ
chiếu Henley, Trung Quốc xếp hạng 62 trên thế giới, cùng nhóm với các nước như
Botswana và Kosovo. (Mặc dù Trung Quốc có một lượng lớn khách du lịch khá giả
mà các nước muốn thu hút, nhưng Trung Quốc đồng thời cũng có một lượng người di
cư nghèo tiềm năng còn lớn hơn mà các nước muốn ngăn chặn).
Việc
xin hộ chiếu ở Trung Quốc cũng có thể rất tốn công sức. Chỉ khoảng 160 triệu
người – khoảng 11,3% dân số – có hộ chiếu, mặc dù có 300 triệu người sở hữu giấy
thông hành để đi du lịch đến Hồng Kông hoặc Ma Cao. (Để so sánh, khoảng 51% người
Mỹ có hộ chiếu, vẫn thấp đối với một quốc gia giàu có).
Hai
người bạn Trung Quốc của tôi kể rằng họ phải hối lộ quan chức để xin được hộ
chiếu. Công chức – bao gồm giáo viên và y tá – thường phải giao hộ chiếu cho cơ
quan và phải xin phép khi đi du lịch nước ngoài.
Một
vấn đề khác hạn chế du lịch Trung Quốc là khan hiếm ngày nghỉ phép. Do dư âm từ
nền văn hóa “cuồng làm việc” của chủ nghĩa Mao, tầng lớp lao động Trung Quốc
thường không có ngày nghỉ phép nào, dù luật quy định tối thiểu 5 ngày nghỉ phép
sau năm đầu tiên làm việc. Hầu hết nhân viên văn phòng đều được hưởng tối thiểu
5 ngày nghỉ phép, và con số này tăng lên 10 ngày sau một thập kỷ làm cùng một
công việc. Nhưng sự liên tục đó là một điều hiếm hoi ở một đất nước nơi việc nhảy
việc diễn ra thường xuyên bên ngoài khu vực nhà nước.
Điều
đó có nghĩa là mọi người đều phải nhồi nhét việc đi lại của mình vào cùng hai dịp
nghỉ lễ lớn của đất nước: Tuần lễ quốc khánh và Tết Nguyên đán. Ngay cả những
ngày lễ này cũng bị giới hạn nhiều hơn ta tưởng, vì người lao động thường được
yêu cầu làm bù vào những ngày trước và sau kỳ nghỉ.
Nhìn
chung, ngành du lịch Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng, và khách du lịch
Trung Quốc ngày càng trẻ hơn và quan tâm nhiều hơn đến thế giới. Trong một thời
đại mà chia rẽ toàn cầu đang trở nên gay gắt, việc tiếp xúc với những quan điểm
và con người khác nhau chắc hẳn là một điều tốt.
Tin tức được quan tâm
Thăng
chức trong Đảng.
Lưu
Hải Tinh, một nhà ngoại giao cấp cao, đã được bổ nhiệm làm Trưởng Ban Liên lạc
Đối ngoại của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Ông thay thế Lưu Kiến Siêu, người
đã bị bắt giữ để thẩm vấn sau chuyến công tác nước ngoài trở về vào cuối tháng
7 và có thể sẽ phải đối mặt với các cáo buộc trong tương lai. Tôi cá rằng ông
ta sẽ bị buộc tội tham nhũng, nhưng xét đến vai trò của ông trong việc giao thiệp
với người nước ngoài, tội gián điệp cũng là một khả năng gần kề.
Theo
nhà quan sát Trung Quốc lâu năm Bill Bishop chỉ ra, việc này khiến Lưu Hải Tinh
trở thành ứng cử viên sáng giá thay thế vị trí hiện tại của Vương Nghị với tư
cách là nhà ngoại giao hàng đầu Trung Quốc trong Đại hội ĐCSTQ lần tới vào năm
2027. Mặt khác, như tôi đã lưu ý khi tin tức về vụ bắt giữ Lưu Kiến Siêu lần đầu
tiên nổ ra, đối ngoại có vẻ là một chiếc “ghế nóng” của đảng, và hai năm là một
khoảng thời gian quá dài trong chính trường Trung Quốc.
Những
người Nhật theo đường lối cứng rắn.
Chính
trị gia bảo thủ Sanae Takaichi đã được bầu làm người đứng đầu Đảng Dân chủ Tự
do (LDP) cầm quyền của Nhật Bản và gần như chắc chắn sẽ trở thành thủ tướng tiếp
theo trong phiên họp bất thường của quốc hội vào tuần tới. Takaichi sẽ là nữ thủ
tướng đầu tiên của Nhật Bản. Bà được biết đến nhiều nhất với tư cách là một người
theo chủ nghĩa dân tộc cứng rắn, nối gót cựu Thủ tướng Shinzo Abe, người bị ám
sát vào năm 2022.
Với
thái độ cứng rắn đối với Trung Quốc và lập trường dân tộc chủ nghĩa trong một số
vấn đề, Takaichi có thể sẽ làm xấu đi mối quan hệ với Bắc Kinh trong thời gian
tới. Việc làm đầu tiên, nếu bà noi theo ông Abe, có thể sẽ là chuyến thăm Đền
Yasukuni gây tranh cãi, nơi bị một số người coi là tôn vinh quá khứ quân phiệt
của Nhật Bản, trong đó có thời kỳ chiếm đóng Trung Quốc từ năm 1931 đến 1945. Một
chuyến thăm như vậy của Takaichi gần như chắc chắn sẽ vấp phải phản ứng giận dữ
từ giới chức Trung Quốc.
Công nghệ và Kinh doanh
Tỷ
lệ giới trẻ thất nghiệp tăng vọt.
Tỷ
lệ thất nghiệp trong độ tuổi từ 16 đến 24 tại Trung Quốc đạt 18,9% vào tháng 8,
mức cao nhất kể từ khi Cục Thống kê Quốc gia điều chỉnh phương pháp báo cáo vào
tháng 12 năm 2023. Nhiều đồn đoán cho rằng con số thực tế cao hơn nhiều, vì
phương pháp này loại trừ sinh viên đại học và được cho là đã bị điều chỉnh thêm
theo nhiều cách khác.
Những
con số đáng báo động này là dấu hiệu cho thấy mức độ kém sôi động của nền kinh
tế, ngay cả nhiều năm sau đại dịch COVID-19. Một lý do khiến doanh nghiệp không
tuyển dụng là vì giới chức trách, dưới áp lực môi trường chính trị căng thẳng,
đang thực thi luật lao động nghiêm ngặt hơn trước.
Thị
thực công nghệ.
Hôm
thứ Tư tuần trước, “thị thực K” mới của Trung Quốc đã có hiệu lực. Loại thị thực
này nhằm thu hút nhân tài nước ngoài trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, tạo
nên sự tương phản rõ rệt với sắc lệnh hành pháp gần đây của Tổng thống Mỹ
Donald Trump, theo đó áp đặt mức phí 100.000 USD đối với thị thực H-1B cho lao
động có tay nghề.
Những
thay đổi từ chính quyền Trump khiến nhiều người nhập cư tiềm năng có tài năng
lo ngại, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng không
giỏi trong việc giữ chân nhân tài công nghệ nước ngoài vì môi trường văn phòng
không mấy dễ chịu. Thẳng thắn mà nói, Thâm Quyến là một nơi kém dễ chịu hơn nhiều
so với Vùng Vịnh California.
Kế
hoạch cấp thị thực K cũng gây phẫn nộ trong giới trẻ Trung Quốc – những người,
tương tự những người theo chủ nghĩa dân tộc ở những nơi khác, lo ngại rằng người
nước ngoài sẽ cướp mất việc làm ngày càng khan hiếm của họ.
--------------------
Nguồn: James Palmer, “China’s Weak Passports Are Holding
Back Its Soft Power”, Foreign Policy,
07/10/2025
No comments:
Post a Comment