CHÍNH QUYỀN LIÊN BANG BỊ TÊ LIỆT SAU KHI QUỐC HỘI MỸ KHÔNG THÔNG QUA NGÂN SÁCH (Trọng Thành / RFI)

 

Chính quyền Liên bang bị tê liệt sau khi Quốc Hội Mỹ không thông qua ngân sách

Trọng Thành  -  RFI

Đăng ngày: 01/10/2025 - 12:17  -  Sửa đổi ngày: 01/10/2025 - 14:01

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20251001-ch%C3%ADnh-quy%E1%BB%81n-li%C3%AAn-bang-b%E1%BB%8B-t%C3%AA-li%E1%BB%87t-sau-khi-qu%E1%BB%91c-h%E1%BB%99i-m%E1%BB%B9-kh%C3%B4ng-th%C3%B4ng-qua-ng%C3%A2n-s%C3%A1ch

 

Các cơ quan Liên bang Mỹ rơi vào tình trạng tê liệt ngân sách (« shutdown ») kể từ 0 giờ ngày hôm nay, 01/10/2025, giờ Washington, sau khi Quốc Hội không thông qua được ngân sách. Cuộc bỏ phiếu hôm qua, 30/09, tại Thượng Viện Mỹ, không hội đủ 60/100 phiếu cần thiết để triển hạn ngân sách thêm 7 tuần lễ.

 

HÌNH :

Trụ sở lưỡng viện Quốc Hội Mỹ, đồi Capitol, Washington, Mỹ, ngày 30/09/2025. AP - J. Scott Applewhite

 

Trước mắt, hàng trăm nghìn nhân viên Liên bang phải nghỉ việc, nhiều hoạt động như hàng không, trợ cấp xã hội bị ảnh hưởng. Ngay trước phiên bỏ phiếu tại Thượng Viện, hai phe Dân Chủ và Cộng Hòa đã đổ lỗi cho nhau về viễn cảnh chính quyền Liên bang bị tê liệt. Trên mạng X, lãnh đạo phe thiểu số Dân Chủ tại Thượng Viện, Chuck Schumer, tố cáo phe Cộng Hòa muốn loại bỏ bảo hiểm y tế của hàng triệu người Mỹ. Về phần mình, chủ tịch Hạ Viện Mike Johnson, lên án đảng Dân Chủ chọn cách « đóng cửa chính quyền Liên bang », gây thiệt hại cho đông đảo người Mỹ, chỉ vì lợi ích phe phái.

 

Theo giới quan sát, hồi tháng 4/2025, 10 thượng nghị sĩ phe Dân Chủ đã miễn cưỡng bỏ phiếu thông qua ngân sách để tránh « shutdown ». Họ bị trích dữ dội trong nội bộ là đã khuất phục trước Donald Trump và ngân sách bị đánh giá là « cực đoan » của tổng thống. Lần này, phe Dân Chủ quyết định đối đầu với Donald Trump.

 

Từ Washington, đặc phái viên Vincent Souriau cho biết thêm :

 

« Lần này phe Dân Chủ đã chọn giải pháp đối đầu, nhân danh sức khỏe của những người nghèo nhất, nhân danh bảo hiểm y tế Obamacare. Đó là một biểu tượng của cánh tả Mỹ. Các lãnh đạo đảng Dân chủ đã nhắc lại điều này ngày hôm qua trên bậc thềm trụ sở Quốc Hội: ‘‘Chúng ta sẽ bảo vệ sức khỏe của người Mỹ hôm nay, ngày mai và mãi mãi !’’. Đó là một thông điệp chính trị. Phe Dân chủ sẽ không bỏ cuộc trước cuộc tấn công dữ dội của Donald Trump. Tuy nhiên, mặt trái là việc đóng cửa chính quyền Liên bang sẽ khiến hàng triệu nhân viên liên bang mất việc.

 

Hiện tại chúng ta chưa có số liệu chính xác, nhưng điều này có thể ảnh hưởng đến khoảng 4 triệu người, có nguy cơ bị mất lương ngay lập tức. Và đây vốn là thành phần dân cư nằm trong vùng ảnh hưởng của đảng Dân Chủ. Chính là để bảo vệ những công chức này mà ban lãnh đạo đảng Dân Chủ đã từng quyết định tránh để chính quyền liên bang bị tê liệt, khi vấn đề ‘‘shutdown’’ được đặt ra vào tháng 4/2025. Điều nan giải đối với phe Dân Chủ là vào thời điểm đó, phe này đã bị lên án là phục tùng mệnh lệnh của Donald Trump. Lần này, họ quyết định chọn con đường đối đầu.

 

Tổng thống Donald Trump rất ghét bị phản đối, ghét việc các nghị sĩ đến văn phòng tổng thống để đàm phán. Donald Trump thậm chí còn gọi những người thuộc đảng Dân Chủ đến Nhà Trắng để đàm phán là ‘‘những kẻ điên rồ’’. Theo tổng thống Mỹ, họ đã đòi hỏi quá nhiều.

 

Ta cũng cần chú ý đến phản ứng của Donald Trump. Trump hiểu rõ rằng các nhân viên liên bang Mỹ sẽ gánh chịu thiệt hại, nhưng điều này phần nào có lợi cho tổng thống, bởi phe cầm quyền muốn biến việc đóng cửa chính quyền Liên bang thành một cuộc thử nghiệm.

Liệu bộ máy công quyền có thể hoạt động mà không cần đến một số nhân viên hay không? Nếu đúng như vậy, cơ quan phụ trách Ngân sách cam kết sẽ tiến hành sa thải hàng loạt. Nghĩa là, thay vì quay trở lại làm việc sau khi hết thời gian đóng cửa như thường lệ, những nhân viên được coi là ‘‘không thiết yếu’’ sẽ bị sa thải hàng loạt. Điều này, nếu xảy ra, sẽ là chưa từng có, và ông Trump sẽ có cơ hội để đổ lỗi cho đảng Dân Chủ. »

 

Ngân sách Liên bang Mỹ tê liệt: Hậu quả ?

 

« Shutdown » mỗi tuần gây tổn thất 0,2% GDP

Lần « shutdown » dài nhất trong lịch sử nước Mỹ là trong nhiệm kỳ thứ nhất của tổng thống Donald Trump với tổng cộng 35 ngày (từ tháng 12/2018 đến tháng 1/2019). Kể từ đợt « shutdown » đầu tiên năm 1976 cho đến nay, các đợt tê liệt ngân sách Liên bang trung bình kéo dài 8 ngày. Theo một số ước tính, như của hãng bảo hiểm NationWide, mỗi tuần « shutdown » có thể khiến tăng trưởng GDP hàng năm của Mỹ giảm 0,2%.

 

Tình trạng shutdown kéo dài khiến kinh tế Mỹ trở nên bấp bênh, bởi « các thị trường thù ghét tình trạng bất trắc còn hơn cả các thông tin xấu », như ghi nhận của Stephen Innes, thuộc công ty quản lý tài sản SPI Asset Management. Theo giám đốc Văn phòng Ngân sách Nhà Trắng, Russell Vought, « rất khó dự đoán » khi nào đợt « shutdown » lần này sẽ chấm dứt.

 

750.000 công chức « không thiết yếu » tạm thời nghỉ việc

Khoảng 750.000 công chức, được xếp vào nhóm « không thiết yếu », ​​sẽ bị cho nghỉ việc tạm thời, theo ước tính của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) hôm 30/09. Các công chức này sẽ phải nghỉ việc không lương, cho đến khi ngân sách mới được thông qua. Các lĩnh vực bị ảnh hưởng là công viên quốc gia và bảo tàng, kiểm tra an ninh sân bay, kiểm định chất lượng thực phẩm và môi trường… Việc ngân sách tê liệt cũng làm gián đoạn một số chương trình hỗ trợ lương thực, trong đó có chương trình hỗ trợ phụ nữ và trẻ em thuộc gia đình có thu nhập thấp (WIC).

 

Theo cơ quan tư vấn độc lập Ủy ban Ngân sách Liên bang Có trách nhiệm (CFRB), một tổ chức của lưỡng đảng, các chi tiêu liên quan đến lương hưu và các chương trình y tế cho người cao tuổi và người thu nhập thấp (Medicare và Medicaid) có thể ​​sẽ tiếp tục, nhưng ước tính trung bình 10.000 đề nghị mỗi ngày bị hoãn lại, như trong lần đóng cửa năm 2018.

 

Công chức « thiết yếu » đi làm không lương

Các công chức Liên bang thuộc nhóm « thiết yếu » vẫn phải tiếp tục đi làm, nhưng không được trả lương. Các ngành nghề liên quan là quân nhân tại ngũ, lực lượng an ninh, kiểm soát biên giới và nhân viên kiểm soát không lưu, cũng như bảo trì mạng lưới điện và chăm sóc y tế tại các bệnh viện.

 

Ông Max Stier, giám đốc điều hành của tổ chức phi chính phủ Đối tác Dịch vụ Công (PPS), ghi nhận : trên thực tế « ba phần tư chi tiêu vẫn được duy trì. Người Mỹ sẽ không phải đối mặt với việc đóng cửa hoàn toàn các dịch vụ công ». Tuy nhiên thiệt hại do shutdown gây ra thường « âm thầm », đặc biệt với nguy cơ « chấm dứt các khoản chi tiêu cần thiết cho chính quyền Liên bang về lâu dài ». Tác động sẽ rõ rệt hơn, nếu tổng thống cắt giảm vĩnh viễn số công chức bị cho nghỉ việc tạm thời.

 

----------------------------

Các nội dung liên quan

 

MỸ - NGÂN SÁCH

Mỹ : TT Trump dọa phủ quyết dự luật tài chính, các cơ quan Liên bang có nguy cơ đóng cửa

 

HOA KỲ - CHÍNH TRỊ

Mỹ: Donald Trump đánh đổi số phận người nhập cư với bức tường