Ghét Mao và Hồ nhưng
sùng bái Trump – tại sao?
Trúc Phương/Người Việt
June
12, 2025 : 11:02 PM
https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/ghet-mao-va-ho-nhung-sung-bai-trump-tai-sao/
Có
một điều không thay đổi trong thế giới luôn thay đổi: Con người luôn đi tìm một
“cứu tinh.” Lịch sử loài người là lịch sử của những vị vua được phong thánh, những
lãnh tụ được tạc tượng, và những nhà độc tài được ca ngợi như thần linh.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/06/A1-Ghet-Mao-Ho-nhung-me-Trump-1920x1264.jpg
Ông
Donald Trump, tổng thống Mỹ, được đám đông tự phát tôn sùng. (Hình minh họa:
Scott Olson/Getty Images)
Thế
kỷ 20 chứng kiến hai hiện tượng sùng bái lãnh tụ: Mao Trạch Đông ở Trung Quốc
và Hồ Chí Minh ở Việt Nam. Thế kỷ 21, tưởng như đã tiến hóa hơn, lại xuất hiện
một hiện tượng tương tự: Donald Trump ở Mỹ.
Nhiều
người không giấu được cảm giác khó chịu trước sự sùng bái ông Hồ Chí Minh và
trước hình thức rầm rộ mừng “sinh nhật bác” theo cách mà hệ thống tuyên truyền
Cộng Sản Việt Nam thực hiện mỗi năm nhưng cũng chính những người đó lại “hân
hoan” chuẩn bị làm tiệc mừng sinh nhật ông Donald Trump (14 Tháng Sáu).
Tại
sao người ta dễ dàng sùng bái lãnh tụ, bất kể thể chế? Điều gì khiến một xã hội
hiện đại – với Internet, trường đại học, báo chí tự do – vẫn sập bẫy mê tín
chính trị? Và đâu là điểm gặp nhau giữa một nhà độc tài Cộng Sản và một tổng thống
Mỹ?
Sự
sùng bái lãnh tụ là khi chính trị thôi không còn là một công cụ quản trị xã hội,
mà trở thành một hình thức tôn giáo thế tục (secular religion). Trong đó, lãnh
tụ là giáo chủ, lời nói của ông là kinh thánh, và hình ảnh của ông trở thành biểu
tượng thiêng liêng. Đó là nơi chính trị được “thần thánh hóa” và lý trí bị cảm
xúc tập thể thay thế.
Tâm
lý học xã hội từ lâu đã giải thích cơ chế này: Khi xã hội rơi vào khủng hoảng,
bất ổn, hoặc cảm thấy bị đe dọa, con người dễ hướng về một nhân vật “mạnh mẽ” để
tìm cảm giác an toàn. Đó là lúc lãnh tụ xuất hiện – như một người cha, một vị cứu
tinh, một đấng mặc khải.
Sự
sùng bái ấy có thể được kiến tạo một cách có chủ đích – như đảng Cộng Sản Trung
Quốc dựng nên hình tượng Mao, hay đảng Cộng Sản Việt Nam thần thánh hóa Hồ Chí
Minh. Nhưng nó cũng có thể nảy sinh từ lòng dân, từ sự thất vọng với hệ thống,
từ nhu cầu “tin vào một ai đó” – như cách đám đông MAGA tôn thờ Trump.
Sùng
bái lãnh tụ: Từ Mao, Hồ đến Trump
Không
ai vượt qua được ông Mao Trạch Đông về mức độ sùng bái cá nhân. Trong suốt Cách
Mạng Văn Hóa (1966-1976), hình ảnh Mao tràn ngập mọi nơi – từ sách giáo khoa,
báo chí, tường nhà, đến thậm chí trang đầu của cuốn sổ hộ khẩu. Những câu nói của
ông Mao trở thành chân lý duy nhất.
“Mao
tuyển” được coi là kinh thánh. Ông Mao được ví là “mặt trời đỏ” chiếu sáng
Trung Quốc. Người dân cúi đầu trước chân dung ông, hô vang “Mao chủ tịch vạn tuế,”
dâng thơ ca ngợi ông như thánh thần. Trong một xã hội vô thần, ông Mao trở
thành đấng tối cao thay thế thượng đế.
Dưới
thời ông Mao, hàng triệu người chết đói, bị đấu tố, tù đày, nhưng hình tượng của
ông vẫn được giữ nguyên vẹn. Điều đó cho thấy sức mạnh của truyền thông chính
trị và sự khống chế tư tưởng. Nhà sử học Frank Dikötter trong “Mao’s Great
Famine” viết: “Chưa từng có ai trong lịch sử nhân loại có quyền lực tuyệt đối
như Mao. Ông không chỉ kiểm soát chính phủ, quân đội, kinh tế mà còn kiểm soát
tư tưởng, trí tưởng tượng và cảm xúc của cả dân tộc.”
Dưới
thời ông Tập Cận Bình hiện tại – người được xem là “Mao thứ hai” – hiện tượng
sùng bái ông Mao hồi sinh. Từ các thị trấn nhỏ cho tới đại đô thị, chân dung
ông Mao vẫn được treo khắp nơi. Dịp sinh nhật ông Mao (26 Tháng Mười Hai), hàng
ngàn người lại đổ về quê hương ông ở Thiều Sơn (tỉnh Hồ Nam), mang hoa và gào
khóc trước tượng đài. Ở tầng lớp thấp trong xã hội – công nhân, nông dân, người
già – ông Mao luôn là biểu tượng của “công bằng xã hội” và “chính quyền vì
dân.” Trung Quốc chưa bao giờ thực sự đoạn tuyệt với ông Mao, chỉ thay đổi cách
kể lại.
Và
tại Việt Nam, ông Hồ Chí Minh – với hình tượng “cha già dân tộc” – là một biểu
tượng không thể động đến. Hình ảnh của ông được chính thể dựng thành một nhân vật
huyền thoại: Không sai lầm, không vết nhơ, không có cuộc sống riêng tư. “Khán
giả rơi nước mắt trong chương trình nghệ thuật về Chủ Tịch Hồ Chí Minh,” tựa
bài báo Tiền Phong ngày 15 Tháng Năm trong bài viết nhân dịp kỷ niệm 135 năm
ngày sinh của ông Hồ. Sinh nhật cũng như “đám giỗ” ông Hồ Chí Minh luôn được tổ
chức trọng thể. Đề tài ông Hồ Chí Minh luôn được bộ máy tuyên truyền khai thác
bất tận.
Nếu
Mao và Hồ là sản phẩm của thời đại chiến tranh và chủ nghĩa Cộng Sản thì Donald
Trump là sản phẩm của một nước Mỹ dân chủ nhưng khủng hoảng niềm tin.
Ông
Trump trở thành trung tâm của một tôn giáo chính trị mới: Trumpism. Nghiên cứu
của Philip Gorski và Samuel L. Perry (The Flag and the Cross, Oxford University
Press, 2022) chỉ ra rằng: Ông
Trump là hiện thân của “chủ nghĩa dân tộc Cơ Đốc da trắng” – một dạng tín ngưỡng
kết hợp giữa tôn giáo cực đoan, phân biệt chủng tộc, và hoài niệm về quá khứ được
lý tưởng hóa.
Tại
sao nhiều người Việt ghét Mao và Hồ nhưng sùng bái Trump?
Tại
sao nhiều người Việt lại bài xích ông Mao Trạch Đông và ông Hồ Chí Minh đến mức
căm ghét, trong khi lại sùng bái ông Donald Trump một cách cuồng tín?
Với
nhiều người Việt, “chống Cộng” không chỉ là một lập trường chính trị mà còn là
bản sắc căn cước. Bất cứ ai tỏ ra “mềm mỏng” với Cộng Sản đều bị xem là phản bội.
Ông Donald Trump, trong mắt họ, là người duy nhất dám “chơi rắn” với Trung Quốc.
Từ đó, họ suy diễn rằng ông Trump là “khắc tinh Cộng Sản,” là người có thể “giải
thể đảng Cộng Sản Trung Quốc” – và bằng phép liên tưởng, “cứu luôn Việt Nam.”
Một
cách trớ trêu mỉa mai, nhiều người sùng bái ông Trump bằng đúng thứ tâm lý mà họ
từng căm ghét khi nói về sự sùng bái ông Hồ hay ông Mao: Sự sùng bái cá nhân, sự
tha hóa lý trí, sự từ bỏ phản biện. Cái họ phê phán ở ông Mao – như sự độc tài,
đàn áp trí thức, thói hoang tưởng về vai trò lịch sử – lại chính là điều họ ngưỡng
mộ ở ông Trump: Tính độc đoán, bất chấp thể chế, “dám nói dám làm.” Sự khao
khát một “lãnh tụ cứu thế” (messianic leader) là điều đã ăn sâu trong văn hóa Á
Đông, nhất là với những xã hội từng bị cai trị bằng mô hình cha truyền con nối,
hoặc độc tài tập thể.
Một
yếu tố không thể bỏ qua là môi trường truyền thông mạng xã hội, nơi thuật toán
ưu tiên nội dung gây tranh cãi, giật gân, và xác nhận niềm tin sẵn có
(confirmation bias). Nhiều người Việt tiếp cận chính trị Mỹ thông qua các kênh
YouTube “chống cộng,” các nhóm Facebook cực hữu.
Điều
nghịch lý là người ta không ghét độc tài. Họ chỉ ghét “độc tài sai phe.” Khi độc
tài đó được khoác lên màu sắc “chống cộng,” “yêu nước Mỹ,” thì độc tài bỗng trở
thành anh hùng. Sự yêu ghét không lý trí trong chính trị hiện nay – đặc biệt giữa
người Việt với các nhân vật như ông Trump – phản ảnh một cuộc khủng hoảng niềm
tin và lý trí kéo dài từ quá khứ lịch sử sang hiện tại.
Ba
hình tượng – một bản chất
Mao-Hồ-Trump,
ba con người đến từ ba hệ thống khác nhau, ba thời đại khác nhau, ba lý lịch
chính trị khác nhau nhưng hiện tượng sùng bái họ lại giống nhau đến lạ thường:
Cả ba đều được xây dựng như biểu tượng “vượt trên lý trí.”
Điểm
khác biệt chỉ là hình thức: Mao và Hồ được đảng Cộng Sản dựng nên, Trump được
đám đông tự phát tôn sùng. Nhưng hậu quả thì giống nhau: Lý trí bị “đình chỉ,”
thể chế bị làm yếu, và xã hội trở nên chia rẽ sâu sắc.
Dân
chủ không chết do đảo chính. Nó chết dần do đám đông tự nguyện trao quyền lực
cho một người, rồi chấp nhận vô điều kiện mọi thứ người ấy nói. Triết gia và sử
gia người Mỹ gốc Đức Hannah Arendt (1906-1975) từng viết: “Điều nguy hiểm nhất
không phải là những kẻ nói dối, mà là những người ngừng tin vào thực tại.”
Khi
người dân không còn niềm tin vào hệ thống, họ tìm đến một người mạnh mẽ – người
“nói những điều không ai dám nói.” Nhưng chính những “người dám nói” đó, nếu
không bị giới hạn, sẽ trở thành độc tài.
Ông
Trump chưa bao giờ xây dựng trại cải tạo như ông Mao, cũng không thể kiểm duyệt
báo chí theo cách như chính quyền Cộng Sản Việt Nam, nhưng ông kích động sự ngờ
vực, gieo rắc thuyết âm mưu, và phá hoại các thiết chế dân chủ từ bên trong. Đó
là cách dân chủ bị ăn mòn từ chính bên trong, bởi chính cử tri của mình.
Một
xã hội trưởng thành là một xã hội không cần thần tượng hóa chính trị. Không có
lãnh tụ nào không sai, không có tư tưởng nào là chân lý vĩnh cửu, và không ai xứng
đáng được coi là “thánh” trong không gian công quyền. Chừng nào người dân còn
khát khao một vị cứu tinh, chừng đó họ vẫn dễ bị cảm xúc dẫn dắt hơn là lý trí,
và tự mình biến thành con cừu. [qd]
====================================
Người Việt
June
13, 2025 : 5:32 PM
========================================
Chính quyền Trump
giao thông tin cá nhân của người nhập cư hưởng Medicaid cho DHS
Đỗ Dũng
& Nguyễn Văn Khanh
Người Việt
June
13, 2025 : 5:02 PM
WASHINGTON,
DC (NV) –
Chính quyền Tổng Thống Donald Trump tuần này giao thông tin cá nhân – gồm tình
trạng di trú – của hàng triệu người hưởng Medicaid cho Bộ Nội An (DHS), cơ quan
phụ trách trục xuất di dân, theo AP hôm Thứ Sáu, 13 Tháng Sáu.
Làm
như vậy giúp giới chức phụ trách chiến dịch trấn áp người nhập cư của Tổng Thống
Trump dễ tìm ra người họ muốn trục xuất hơn.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/06/TS-chinh-quyen-trump-giao-1920x1281.jpg
Người
biểu tình cầm tấm bảng ghi “Có tiền diễn binh thì phải có tiền cho Medicaid”
trong cuộc biểu tình Unite For Veterans tại National Mall ở Washington, DC, hôm
3 Tháng Sáu. (Hình minh họa: Dominic Gwinn/Middle East Images/AFP via Getty
Images)
Theo
thông báo nội bộ và email mà AP có được, giới chức Medicaid cố gắng ngăn chặn
việc này, nêu lý do là lo ngại về pháp lý và đạo đức.
Tuy
nhiên, hai cố vấn hàng đầu của ông Robert F. Kennedy Jr., bộ trưởng Y Tế, ra lệnh
giao dữ liệu cá nhân của người hưởng chương trình trợ cấp bảo hiểm này cho DHS,
theo email.
Hôm
Thứ Ba qua, giới chức Trung Tâm Dịch Vụ Medicare và Medicaid (CMS) chỉ được cho
54 phút để thi hành lệnh.
Dữ
liệu đó bao gồm thông tin những người sinh sống California, Illinois, tiểu bang
Washington và Washington DC, cả bốn nơi đều cho cư dân không phải là công dân Mỹ
hưởng các chương trình Medicaid chỉ sử dụng tiền thuế của tiểu bang.
CMS
giao dữ liệu đó giữa lúc chính quyền Tổng Thống Trump gia tăng chiến dịch trấn
áp người nhập cư không giấy tờ ở Nam California.
Văn
phòng Thống Đốc Gavin Newsom của California ra tuyên bố cho hay họ lo ngại về
cách giới chức DHS có thể sử dụng dữ liệu cá nhân của người hưởng Medicaid, đặc
biệt trong bối cảnh đặc vụ liên bang tiến hành chiến dịch bố ráp ở Los Angeles
với sự hỗ trợ của Vệ Binh Quốc Gia và Thủy Quân Lục Chiến.
“Chúng
tôi rất coi trọng quyền riêng tư của tất cả cư dân California,” văn phòng ông
Newsom nhấn mạnh. “Vụ giao dữ liệu mà chúng tôi biết được nhờ AP là cực kỳ đáng
lo ngại, mà nếu đúng như vậy, có thể bất hợp pháp, nhất là vì có nhiều bài báo
cho thấy rõ chính quyền liên bang có thể sử dụng thông cá nhân không đúng cách
cũng như những việc mà chính quyền liên bang làm nhắm vào thông tin cá nhân của
người Mỹ.”
Ông
Andrew Nixon, phát ngôn viên Bộ Y Tế (HHS), khẳng định việc giao dữ liệu này là
hợp pháp. Ông Nixon từ chối trả lời tại sao dữ liệu này được giao cho DHS và sẽ
được sử dụng như thế nào.
“Về
việc CMS giao dữ liệu cho DHS mới đây, HHS hoàn toàn làm đúng thẩm quyền – và
hoàn toàn tuân thủ tất cả luật pháp hiện hành – nhằm bảo đảm phúc lợi Medicaid
chỉ dành cho người được hưởng hợp pháp,” ông Nixon tuyên bố.
Giới
chức DHS chưa trả lời yêu cầu của AP nói về vấn đề này.
Ngoài
việc giúp DHS tìm ra di dân, chuyên gia lưu ý chính quyền Tổng Thống Trump cũng
có thể sử dụng dữ liệu cá nhân đó để chặn đứng hy vọng của di dân muốn xin thẻ
xanh hoặc quốc tịch nếu họ từng hưởng Medicaid do chính phủ liên bang trợ cấp.
(Th.Long) [qd]
=======================================
Thêm chánh án chặn sắc
lệnh của Trump về bầu cử
Người Việt
June
13, 2025 : 5:02 PM
https://www.nguoi-viet.com/hoa-ky/them-chanh-an-chan-sac-lenh-cua-trump-ve-bau-cu/
BOSTON,
Massachusetts (NV) – Thêm chánh án liên bang thứ nhì chặn một phần sắc lệnh
của Tổng Thống Donald Trump về bầu cử hôm Thứ Sáu, 13 Tháng Sáu, theo đài NPR.
Bà
Denise Casper, chánh án liên bang ở Massachusetts do cựu Tổng Thống Barack
Obama đề cử, chặn một trong những phần gây tranh cãi nhiều nhất trong sắc lệnh
của Tổng Thống Trump, phần bắt buộc cung cấp giấy tờ chứng minh là công dân Mỹ,
như sổ thông hành, khi ghi danh bầu cử.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/06/TS-them-chanh-an-chan-1920x1280.jpg
Cử
tri xếp hàng chờ bỏ phiếu tại Joslyn Park ở Santa Monica, California, trong cuộc
bầu cử tổng thống hôm 5 Tháng Mười Một, 2024. (Hình minh họa: Apu Gomes/Getty
Images)
Bà
Casper cũng chặn phần cấm tiểu bang tính phiếu bầu qua thư đóng dấu bưu điện
vào Ngày Bầu Cử hoặc trước đó nhưng giới chức bầu cử nhận được sau đó.
Bà
Casper lưu ý, theo HIến Pháp Mỹ, tiểu bang có quyền đặt ra quy định bầu cử,
không phải tổng thống.
“Hiến
Pháp không cho tổng thống bất cứ thẩm quyền cụ thể nào về bầu cử,” Chánh Án
Casper viết trong phán quyết hôm Thứ Sáu.
Tòa
Bạch Ốc phản đối phán quyết này: “Tổng Thống Trump sẽ tiếp tục đấu tranh để có
bầu cử trung thực, bất chấp phe Dân Chủ phản đối, mà việc họ phản đối cho thấy
họ coi thường biện pháp an toàn thông thường, như xác minh là công dân. Bầu cử
tự do và công bằng là nền tảng Cộng Hòa Lập Hiến của chúng ta, và chúng tôi tin
chắc chúng tôi sẽ giành thắng lợi chung cuộc ở tòa án.”
Hồi
Tháng Tư, điều khoản trình bằng chứng công dân trong sắc lệnh của Tổng Thống
Trump bị chánh án liên bang khác chặn trong vụ kiện riêng của các tổ chức ủng hộ
quyền bầu cử và đảng Dân Chủ, nhưng phán quyết đó không ảnh hưởng tới điều khoản
bỏ phiếu bằng thư.
Sắc
lệnh của ông Trump kêu gọi Ủy Ban Hỗ Trợ Bầu Cử Liên Bang chặn tiền trợ cấp cho
khoảng 20 tiểu bang vẫn tính phiếu bầu qua thư đóng dấu bưu điện vào Ngày Bầu Cử
hoặc trước đó nhưng giới chức bầu cử nhận được sau đó.
Nhiều
giới chức bầu cử, đặc biệt ở những tiểu bang đa số cử tri bỏ phiếu bằng thư,
thích quy định này, vì họ khỏi phụ thuộc vào Bưu Điện Mỹ giao thư đúng ngày.
Tuy nhiên, đảng Cộng Hòa cho rằng quy định này có lợi cho đảng Dân Chủ, đồng thời
vu cáo quy định này gây ra gian lận.
Ngay
sau khi Tổng Thống Trump ký sắc lệnh này hồi Tháng Ba, nhiều giới chức bầu cử
khắp nước Mỹ lên tiếng báo động quyền liên bang lấn quyền tiểu bang.
Chánh
Án Casper cũng chặn điều khoản đưa ra thêm quy định về cách công dân Mỹ ở ngoại
quốc, như quân nhân và gia đình họ, ghi danh và bầu cử. (Th.Long) [qd]
No comments:
Post a Comment