19/04/2018
Mấy
ngày qua Tổng giám đốc Mark Zuckerberg đã ra điều trần trước Quốc hội Hoa Kỳ về
việc các dữ liệu của người có tài khoản Facebook được bán cho một công ty bên
Anh Quốc, để nghiên cứu thị trường, khảo sát tâm lí người dùng, nhưng rồi nó được
sử dụng vào mục tiêu chính trị có thể đã ảnh hưởng đến kết quả bầu cử tổng thống
Mỹ năm 2016.
Các
điều tra liên quan được tiến hành vì có những nghi ngờ là ban vận động tranh cử
của Donald Trump đã thông đồng với Nga để ảnh hưởng đến kết quả bầu chọn lãnh đạo
Mỹ trong bầu cử tháng 11/2016.
Đã
hơn một năm điều tra, cho đến nay công tố viên đặc biệt Robert Mueller vẫn chưa
đưa ra kết quả, dù đã có một số nhân vật Mỹ cũng như Nga bị buộc tội.
Phía
Tổng thống Trump và ban vận động tranh cử của ông quả quyết là không có chuyện
thông đồng với giới chức Nga liên quan đến bầu cử năm 2016.
Facebook
bị liên hệ đến vụ việc vì đã bán dữ liệu cho công ty Cambridge Analytica bên
Anh và dữ liệu thông tin cá nhân về người sử dụng mạng xã hội này đã được dùng
để những tổ chức vận động chính trị PAC (Political Action Committee) tạo ra những
thông tin quảng cáo có lợi cho ứng viên tổng thống của Đảng Cộng hòa Donald
Trump.
Trong
cuộc vận động tranh cử năm 2016, hai ứng viên đại diện hai chính đảng đã bị tấn
công, bị cáo buộc có những hành động có thể vi phạm luật, như trong bất cử kỳ
tranh cử tổng thống Mỹ nào.
Với
ứng viên Dân chủ Hillary Clinton, chủ điểm được nhắm vào là bà đã dùng email
riêng trong khi làm ngoại trưởng, khiến cho an ninh quốc gia bị đe dọa và khi
được FBI và Bộ Tư pháp tra hỏi bà đã không giao đầy đủ cho cơ quan điều tra,
trong khi có trên 30 nghìn email của bà đã biến mất hay bị xóa đi không còn dấu
tích.
Tổng
thống Nga Vladimir Putin không ưa Hillary Clinton vì chính sách đối ngoại của Mỹ
với Nga dưới thời Tổng thống Barack Obama. Clinton lúc đó làm ngoại trưởng và
bà là người đã chủ trương đặt lại – reset – quan hệ giữa Mỹ-Nga vì Putin chủ
trương độc tài, tạo khủng hoảng ở Syria, Ukraine và Cremea.
Trong
khi ứng viên Cộng hòa Donald Trump thiếu kinh nghiệm chính trường, lại hay phát
biểu gây sốc, đầy tính sỗ sàng, miệt thị đối thủ và nhiều thành phần cử tri. Với
quá khứ nhân thân của Trump như một tay chơi “playboy” vì thế những ngày gần bầu
cử có băng ghi âm cả thập niên trước được đưa ra với giọng nói sàm sỡ về phụ nữ
của Trump. Một cựu nhân viên tình báo bên Anh còn phổ biến hồ sơ ám chỉ Trump
đã từng ngủ với gái làng chơi trong một chuyến đi Moskva.
Ban
vận động của Trump không phủ nhận phát biểu về gái của Trump, nhưng về tập hồ
sơ cho rằng ông đi chơi gái ở Nga thì Trump hoàn toàn bác bỏ và còn tỏ ra nghi
ngờ ban vận động của Clinton đã móc nối với một cựu nhân viên tình báo Anh tung
tin này để làm giảm uy tín của ông.
Nhiều
người không tin một ứng cử viên như Trump lại có thể thắng cử để lãnh đạo Hoa Kỳ.
Sự thực là với số phiếu phổ thông Trump thua Clinton đến 3 triệu phiếu. Nhưng
Trump thắng phiếu đại cử tri đoàn để trở thành tổng thống.
Chính
vì thế mới có những giả thuyết cho rằng phía Nga đã nhắm vào những tiểu bang
quyết định như Wisconsin, Ohio, Michigan hay Pennsylvania để tung tin hỏa mù,
tin dổm không có lợi cho Hillary Clinton lên mạng Facebook gây ảnh hưởng đến sự
chọn lựa của cử tri.
Tại
sao lại đưa lên mạng xã hội FB mà không phải những mạng khác. Đến giờ những điều
tra, những dấu chỉ đang dần hé mở là từ những dữ liệu mà FB đã bán cho công ty
Cambridge Analytica và công ty này sau đó đã dùng dữ liệu vào các mục tiêu
chính trị, do một số tham vấn và các tổ chức ủng hộ Trump thực hiện.
Vấn
đề điều tra về thông đồng với Nga giờ đây lại chuyển sang điều tra ảnh hưởng của
FB, qua một công ty bên Anh, đến bầu cử tổng thống Mỹ.
Nếu
người đứng đầu FB hay những đại công ty của Mỹ có ủng hộ ứng viên đảng Dân chủ
Hillary Clinton, hay bất cứ ứng viên nào khác, đó là điều bình thường, vì FB là
một công ty của Mỹ nên người đứng đầu có quyền có quan điểm chính trị.
Vấn
đề trở nên phức tạp là các dữ liệu của FB được bán cho một công ty nước ngoài
cho mục tiêu nghiên cứu tâm lí, thị trường và sau đó công ty này đã để cho các
dữ liệu đó được dùng vào mục tiêu chính trị, chọn đối tượng cử tri mà phát tán
thông tin.
Trách
nhiệm của FB nằm ở chỗ đó. Các thông tin cá nhân mà FB thu thập được từ người sử
dụng sẽ được bảo mật tới đâu hay sẽ được bán cho những công ty nào, dùng để làm
gì. Đó là những câu hỏi mà Mark Zuckerberg đã phải trả lời trước quốc hội trong
hai ngày điều trần vừa qua.
Những
ai có tài khoản với FB đều biết nhiều thông tin về bản thân, tuy có nhiều thứ
không thật, được thu thập, qua nút nhấn “like” hay qua những cái nhấp chuột vào
một bài báo, một sản phẩm quảng cáo, một tấm hình nào đó, tất cả đều để lại dữ
liệu trong bộ nhớ khổng lồ của công ty. Nhờ đó FB mới có nguồn thu nhập tài
chánh qua quảng cáo trên mạng này.
Nếu
bạn đọc đã từng tìm mua vé máy bay qua mạng travelocity.com, expedia.com,
orbitz.com hay tìm đặt khách sạn qua hotels.com thì chỉ trong vòng vài phút,
qua email hay qua những trang mạng mà bạn thường lướt vào sẽ hiện lên các quảng
cáo sản phẩm bạn đang tìm kiếm.
Đó
gọi là “data mining” – khai thác dữ liệu – mà các công ty khuyến mãi dùng để
chiêu dụ khách hàng.
Với
2 tỉ tài khoản của FB thì số lượng dữ liệu thật vô cùng lớn. Công ty Cambridge
Analytica có được dữ liệu của 87 triệu tài khoản, trong đó có cả tài khoản của
Mark Zuckerberg, theo như ông trả lời các câu hỏi của dân cử trong điều trần vừa
qua.
FB
đang phải đương đầu với vấn đề bán và bảo mật dữ liệu. Vì là một công ty tư nhân,
việc buôn bán để sinh lợi là điều tất yếu mà bất cứ người chủ công ty nào cũng
muốn làm sao để sinh lợi nhiều nhất.
FB
bán dữ liệu cho các công ty khuyến mãi, thu tiền quảng cáo trên FB từ đó. Nhưng
nay gặp phải vụ một công ty nước ngoài đã dùng dữ liệu của FB không thuần tính
thương mại mà để tạo ảnh hưởng chính trị, đó là điều mà Quốc hội Mỹ đang xem
xét.
Khi
ra điều trần, Mark Zuckerberg đã nhận lỗi về những sơ hở và xin lỗi về vụ việc
Cambridge Analytica, nhưng ông không muốn có luật mới cản trở việc phát triển
thương mại của công ty. Ông nói người sử dụng FB nếu không muốn thông tin cá
nhân bị chia sẻ có thể tự chọn cách không cho phép FB làm điều này.
Tương
lai FB ra sao, giá cổ phiếu FB sẽ còn tăng lên nữa hay sẽ giảm. Từ ngày lên sàn
chứng khoán cách đây 6 năm, giá cổ phiếu của FB có lúc đã tăng 500%, từ gần 40
đôla lên đến gần 200 đôla một cổ phiếu cách đây vài tháng, trước khi tụt xuống
dưới 150 đôla trong mấy tuần trước và nay đang ở mức 164 đôla. Thu nhập của
công ty coi như mất đến 50 tỉ đôla trong những ngày qua.
FB
xuống giá vì vụ bán dữ liệu cho Cambridge Analytica hay vì thị trường chứng
khoán Mỹ đã quá nóng trong năm qua, nay đang vào giai đoạn điều chỉnh? Những
nhà đầu tư vào mạng xã hội đang chờ đợi những quyết định về sự bảo mật dữ kiện
của FB trong những ngày tới.
Ra
điều trần, Mark Zuckerberg xem FB là một công ty toàn cầu, không chỉ giới hạn ở
Mỹ, vì 80% số tài khoản FB là ở nước ngoài.
Khi
chính phủ Hoa Kỳ yêu cầu các công ty viễn thông, điện toán cung cấp dữ liệu để
dò kiếm những kẻ có âm mưu khủng bố làm hại nước Mỹ thì các công ty đều phản đối
vì điều đó vi phạm đến quyền riêng tư của khách hàng.
Trong
những ngày vừa qua, người sử dụng FB được biết những lời nhắn qua mạng này cũng
đã bị đọc.
Thời
buổi này vào phây hay lướt mạng là bạn đã để cho các công ty khai thác dữ liệu
thu thập mọi điều về bạn. Trừ những cơ quan tài chánh, ngân hàng nơi bạn ký
thác tài khoản, mượn tiền, vấn đề bảo mật thông tin cá nhân là quan trọng. Các
mạng lưới thông tin khác, cuộc đời của bạn hiện lên theo từng nhấp chuột.
Thế
giới hiện có 7 tỉ 600 triệu người. Trung Quốc đông dân nhất với 1 tỉ 400 triệu
mà Facebook không vào được thị trường này. Nhưng cũng đã có đến 2 tỉ tài khoản
FB ở khắp nơi trên thế giới.
Sau
sự kiện Cambridge Analytica có những kêu gọi cư dân mạng hủy bỏ tài khoản FB.
Dường như chẳng mấy ai hưởng ứng. Nhiều người đã bị nghiện FB rồi.
No comments:
Post a Comment