Trịnh
Hữu Long
Posted
by adminbasam on
21/11/2014
Trong
chuyến vận động cho blogger Nguyễn Hữu Vinh (Anh Ba Sàm)
và Nguyễn Thị Minh Thúy tại Washington DC., nhà báo-blogger
Đoan Trang đã có cuộc trò chuyện với ông Scott E. Flipse,
Giám đốc Truyền thông, Trung tâm Nghiên cứu Chính sách
của Ủy ban về Tự do Tôn giáo của Hoa Kỳ. Ông Scott E.
Flipse đã có nhiều nhận xét thẳng thắn về quan điểm
và thái độ của nhà nước Việt Nam đối với vấn đề
nhân quyền và các quyền tự do.
Cuộc
trò chuyện, diễn ra ngày 14/11, cũng có sự có mặt của
ông Mark Kearney, thành viên Tiểu ban Nhân quyền thuộc Ủy
ban Đối ngoại của Hạ viện Mỹ.
.
Đoan
Trang (ĐT):
Với
tư cách những blogger Việt Nam, chúng tôi thật sự muốn
công luận chú ý đến vụ án Anh Ba Sàm, vì xét nhiều
khía cạnh, đây là một trường hợp rất đặc biệt,
rất có ý nghĩa. Trước hết, ông Nguyễn Hữu Vinh là một
trong các blogger có ảnh hưởng ở Việt Nam kể từ năm
2007. Các ông biết đấy, blog và mạng xã hội xuất hiện
tại Việt Nam từ năm 2005 với sự ra đời của Yahoo!
360°, và Anh Ba Sàm bắt đầu làm blog vào năm 2007, cùng
tháng, cùng năm với việc blogger Điếu Cày thành lập Câu
lạc bộ Nhà báo Tự do.
Ba
Sàm đã dịch nhiều bài báo tiếng Anh sang tiếng Việt để
phổ biến trên blog của mình. Ông cũng đăng tải nhiều
tài liệu về quan hệ Việt-Trung, về chiến tranh biên
giới, tranh chấp chủ quyền biển đảo, chính trị quốc
tế, v.v. Rất nhiều vấn đề khi đó còn bị coi là nhạy
cảm về chính trị ở Việt Nam. Tinh thần chung của trang
blog Ba Sàm là Phá Vòng Nô Lệ, và đó cũng là khẩu hiệu
(slogan) của nó. Ông từng nhiều lần thổ lộ rằng mơ
ước duy nhất của ông là Việt Nam trở thành một nước
dân chủ tự do. Ông muốn làm điều đó bằng cách nâng
cao nhận thức của cộng đồng, bằng cách khai dân trí,
làm cho người dân hiểu được về các giá trị dân chủ,
tự do. Một khi họ biết thế nào là quyền con người,
quyền tự do, nhà nước pháp quyền, họ sẽ tự biết
cần phải làm gì – ông nghĩ như vậy.
Cách
tiếp cận của Anh Ba Sàm rất ôn hòa, phi bạo lực. Vì
thế, tôi thật sự rất sửng sốt khi chính quyền bắt
giữ ông ấy.
.
Scott
E. Flipse: Theo
bạn thì đâu là nguyên nhân sâu xa khiến ông Vinh bị
bắt? Vì ông ấy đã đăng tải những điều phức tạp?
Hay vì một lý do nào đó liên quan đến Trung Quốc? Hay
còn lý do nào khác nữa?
ĐT:
Tôi
nghĩ có nhiều lý do, mà trước hết, có thể vì ông ấy
rất có ảnh hưởng. Trang blog Ba Sàm đã gần như là một
điểm tập kết trên mạng cho những người biểu tình
trong mùa hè 2011. Là một nhà báo công dân, ông Vinh cũng
tham gia nhiều sự kiện quan trọng: những vụ cưỡng chế
đất đai, những cuộc gặp mặt của các blogger ủng hộ
dân chủ.
Thứ
hai, có thể là do nguồn gốc gia đình. Sinh thời, cha của
Nguyễn Hữu Vinh từng là đại sứ Việt Nam tại Liên Xô.
Bản thân Nguyễn Hữu Vinh là một sĩ quan an ninh trước
khi ông ấy lập blog. Khi còn nhỏ, ông ấy từng được
gặp Hồ Chí Minh…
.
Scott
E. Flipse: Bác
Hồ?
ĐT:
Vâng.
Nói chung, kiểu người phản tỉnh như Anh Ba Sàm thường
bị an ninh và chính quyền Việt Nam rất ghét; họ coi
những người như ông ấy là “kẻ phản bội”. Và thứ
ba, ông ấy có nhiều thông tin, nhiều kinh nghiệm về chế
độ. Bản thân Anh Ba Sàm vốn là công an cho tới khi ông
bỏ việc và thành lập một công ty riêng, đó là công ty
thám tử tư đầu tiên ở Việt Nam. Theo tôi biết thì tới
99% vụ việc mà họ nhận là vợ theo dõi chồng ngoại
tình và ngược lại (cười).
.
Scott
E. Flipse: Haha,
có khi ở Mỹ cũng thế đấy!
ĐT:
Có
lẽ thế. Đối với nhiều người trong giới nhà báo và
blogger chúng tôi thì ông ấy là một người bạn rất
tốt. Nói đơn giản thế này: Trang Ba Sàm là một nguồn
cung cấp thông tin tổng hợp cho chúng tôi. Và đôi khi, có
những bài báo bị kiểm duyệt, không thể xuất bản, thì
tác giả của nó có thể gửi nó cho Ba Sàm đăng tải
hoặc xử lý thế nào đấy… Bằng cách đó, ông ấy đã
đem đến rất nhiều thông tin cho cộng đồng. Tôi cho
rằng đó là một đóng góp lớn cho xã hội, và nó thể
hiện đúng niềm tin của ông ấy: Con đường duy nhất để
Việt Nam chuyển hóa dân chủ một cách ôn hòa, là phải
thông qua giáo dục, khai dân trí, cho người dân hiểu được
về quyền của mình (human rights education).
.
Scott
E. Flipse:
Công an cho rằng đó là một tội ư?
ĐT:
Họ
nói “đây là một vụ án nghiêm trọng, có tổ chức”.
Thật ra, Ba Sàm bị buộc tội là đã đăng tải, tôi xin
nhấn mạnh là chỉ mới đăng tải thôi, 24 bài viết lên
hai website mà họ cho là của ông ấy. Quả thật, ngay cả
điều đó có đúng sự thật đi chăng nữa thì 24 bài
viết cũng hết sức ôn hòa; nhiều bài chủ yếu kêu gọi
một sự thay đổi từ bên trong Đảng Cộng sản. Còn hơn
cả ôn hòa nữa kia.
.
Scott
E. Flipse: Để
tôi kể bạn nghe chuyện này. Cách đây ít lâu, tôi đã
đến Việt Nam. Trong một buổi họp của chúng tôi với
Bộ Công an, một quan chức cấp cao của Bộ – ngồi đối
diện tôi, ở phía bên kia bàn – đã nói thế này: “Ở
Việt Nam, người dân có thể phát biểu bất cứ điều
gì họ muốn, chỉ với một điều kiện là họ không
được tập hợp lại. Một khi họ tập hợp lại thì khi
đó sẽ là một tội hình sự, liên quan đến vấn đề
an ninh”.
ĐT:
Trời
ơi, họ nói như thế với ông thật sao?
Scott
E. Flipse:
Đúng thế đấy.
.
ĐT:
Nhưng
đó rõ ràng là vi phạm quyền tự do hội họp…
Scott
E. Flipse:
Với họ, điều quan trọng không phải là bạn nói gì, mà
quan trọng là khi những điều bạn nói khiến cho mọi
người tập hợp lại, tổ chức lại; hoặc là khi bạn
nói một điều gì đó, rồi bạn gặp một người khác
và các bạn quyết định phát biểu điều đó cùng nhau.
Đấy chính là khía cạnh tổ chức, và là cái mà chính
quyền Việt Nam không chấp nhận, chứ không phải là
chuyện quan điểm của bạn. Bạn được tự do nói, nhưng
không được tự do tổ chức.
.
ĐT:
Vậy
trường hợp của Ba Sàm chắc là như thế. Vào lúc cao
điểm, trang mạng của ông ấy đạt tới hơn 200.000 lượt
đọc một ngày, cao hơn nhiều so với báo chí quốc doanh
nói chung.
Scott
E. Flipse: Hầu
hết từ Việt Nam?
ĐT:
Hơn
2/3 người đọc là từ Việt Nam. Ông biết không, thật
sự tôi rất muốn đánh động công luận về vụ việc
này. Bắt người vì Điều 258 quá dễ. Nhưng quyền tự
do biểu đạt, tự do thông tin cần phải được bảo vệ.
Nếu Anh Ba Sàm được bảo vệ, thì cũng có nghĩa là các
blogger khác sẽ được bảo vệ. Vậy mà ông ấy đã bị
giam từ tháng 5 tới nay, và bị từ chối nhiều quyền
của người bị tạm giam, như quyền được tiếp xúc với
gia đình, quyền được thông tin…
.
Scott
E. Flipse:
Bao giờ thì họ xử ông Vinh?
ĐT:
Tôi
chẳng biết. Không một ai trong chúng tôi có thể tiếp
xúc với ông ấy cả. Luật sư cũng rất khó khăn mới
được gặp ông ấy.
.
Scott
E. Flipse:
Ông ấy bị giam ở đâu?
ĐT:
Trại
B14, ở ngoại thành Hà Nội. Đó cũng là một trại giam
của công an.
.
Scott
E. Flipse: (lắc
đầu) Oh, no… Còn cô Minh Thúy, cô ấy cũng bị giam cùng
nơi đó à?
ĐT:
Tôi
cũng không biết nữa. Chắc vậy, trong quá trình điều
tra, công an thẩm vấn cả hai và có lẽ họ sẽ để hai
người ở cùng trại cho tiện việc đi lại của họ.
.
Scott
E. Flipse:
Có thể chúng tôi sẽ liên hệ với Đại sứ quán Hoa Kỳ
tại Việt Nam. Đại sứ quán cũng rất nhiều việc, nhưng
chúng tôi hy vọng có thể coi đây là việc cần phải ưu
tiên.
ĐT:
Cảm
ơn ông. Nhưng quả thật, chúng tôi muốn nhiều hơn thế
nữa. Chúng tôi muốn một cơ chế bảo hiến, mặc dù tôi
biết chuyện này chưa từng có tiền lệ ở Việt Nam. Nói
thế nào nhỉ, chúng tôi không chỉ muốn một yêu cầu
“trả tự do ngay lập tức cho Anh Ba Sàm”. Mà chúng tôi
muốn luật pháp Việt Nam phải được sửa đổi, Bộ
luật Hình sự và các bộ luật quan trọng khác cần phải
được cải tiến. Ông nghĩ liệu có cách nào để chúng
tôi thực hiện được những đòi hỏi đó không?
.
Scott
E. Flipse: Bạn
biết đấy, Bộ luật Hình sự Việt Nam có rất nhiều
điều luật cần xem xét lại. Điều 258, 79, 88, 89, cả 44
nữa… tất cả đều đã được thảo luận – một số
thì do Mỹ đưa ra, một số thì do EU đưa ra – trong các
cuộc đàm phán song phương. Nhưng họ chưa thay đổi gì
cả.
Tôi
có cảm giác là, hiện nay, cũng có một cơ hội nào đó,
xét bối cảnh quan hệ Việt Nam-Trung Quốc. Tôi tin rằng
quan hệ của Hoa Kỳ với Việt Nam đang phần nào tiến
triển hơn vì vấn đề Trung Quốc. Có lẽ sẽ có một cơ
hội nào đó chăng.
Tôi
không biết chuyện cơ chế bảo hiến thì thế nào, nhưng
tôi nghĩ đến cơ chế Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát
UPR. Tại các vòng UPR, tất cả các vấn đề luật pháp
đều đã được đưa ra rồi, nhưng Việt Nam đều nói đó
là việc của họ. Tôi vẫn tin rằng nước Mỹ có một
số tác động đòn bẩy nào đấy đối với Việt Nam, vì
Việt Nam cần Mỹ trong lĩnh vực an ninh và kinh tế. Chúng
ta sử dụng điều đó như thế nào để tạo sự thay
đổi, mới là câu hỏi đặt ra. Nói chung, nếu có được
những quan chức cấp cao của Chính phủ Hoa Kỳ, như Ngoại
trưởng John Kerry chẳng hạn, lên tiếng, thì sẽ rất có
ích.
ĐT:
Những
blogger như chúng tôi đã nhiều lần muốn vận động
chính sách ngay trong nước. Tại sao lại không thể chứ?
Đã đến lúc phải làm gì đó. Nói thật với các ông,
thật sự là một nỗi khổ tâm khi lúc nào cũng phải tìm
kiếm sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế trong những
vấn đề mà đáng ra người Việt Nam, cả chính quyền
lẫn người dân, phải ngồi lại với nhau để giải
quyết. Nhưng chúng tôi không biết phải làm gì nữa. Họ
không nghe chúng tôi. Những tiếng nói của người dân đơn
giản là không bao giờ được chính quyền đếm xỉa đến.
.
Scott
E. Flipse: Tôi
hiểu. Tôi nhìn nhận thấy có một sự bất an trong giới
lãnh đạo cao cấp nhất của Việt Nam, vì chính những
điều các bạn đang làm: quyền tự do biểu đạt, tự do
Internet, tự do tôn giáo, vận động nhân quyền… Đó là
những điều mà chính quyền coi là mối đe dọa, bạn
biết đấy, có những thể chế độc tài đã sụp đổ
vì những điều ấy. Họ sẽ nghĩ, “cách mạng ôn hòa”
ư, hay là “lợi dụng các quyền tự do dân chủ”? Trung
Quốc cũng thế. (Scott E. Flipse là một chuyên gia về Trung
Quốc – PV). Bắc Kinh không thấy có mối đe dọa từ bên
ngoài nào cả. Tất cả các nguy cơ, các mối đe dọa, đều
là từ bên trong hết. Và chính quyền Việt Nam cũng suy
nghĩ hệt như thế, mặc dù rõ ràng là Việt Nam có một
mối đe dọa lớn từ bên ngoài, là Trung Quốc trong vấn
đề Biển Đông.
Bạn
thì nói đơn giản đó là quyền tự do biểu đạt, tự
do thông tin… nhưng tôi tin đây là những vấn đề quan
trọng nhất, những vấn đề sống còn của chế độ.
Không phải là chuyện quyền, hay tự do, hay điều tốt
cho người dân, mà đây là vấn đề an ninh. Chính quyền
của các bạn nghĩ như vậy. Đó là quan sát của tôi về
chính quyền Việt Nam.
ĐT:
Tôi
hiểu điều đó. Cũng như tôi hiểu rằng, luôn có một
sự mâu thuẫn giữa quyền con người và an ninh quốc gia.
Tiếc rằng các chính thể độc tài luôn lợi dụng vấn
đề an ninh quốc gia để chà đạp quyền con người. Nói
chung, cuộc đấu tranh vì các quyền tự do, dân chủ còn
dài lắm. Chúng tôi sẽ cập nhật thường xuyên cho ông
về các diễn biến trong vụ án blogger Anh Ba Sàm.
.
Ảnh:
Ông Scott E. Flipse (phải) và ông Mark Kearney với tập hồ
sơ về blogger Anh Ba Sàm và Nguyễn Thị Minh Thúy. Ảnh
chụp tại một văn phòng của Hạ viện Mỹ, ngày 14/11.
.
|
Ông Scott E.
Flipse làm việc ở Ủy ban về Tự do Tôn giáo Quốc tế
của Hoa Kỳ từ năm 2003. Ông có bằng tiến sĩ về
lịch sử quan hệ quốc tế, cũng là một chuyên gia về
chính sách của Hoa Kỳ, đặc biệt ở Trung Quốc, Đông
Nam Á, và Nam Á. Scott E. Flipse cũng rất có rất nhiều
kinh nghiệm về lĩnh vực nhân quyền, nhất là tự do
tôn giáo, và hiểu khá sâu về tình hình tôn giáo ở
Việt Nam. |
No comments:
Post a Comment