SỰ THẬT LỊCH SỬ VÀ LÒNG DÂN LUÔN LÀ MỘT (Cù Mai Công / Báo Tiếng Dân)

 

Sự thật lịch sử và lòng dân luôn là một

Cù Mai Công

24/10/2025

https://baotiengdan.com/2025/10/24/su-that-lich-su-va-long-dan-luon-la-mot/

 

Xã hội, chính quyền mọi chế độ trên thế giới xưa nay đều có những ẩn khuất của mình. Có khi cắt cúp chỉ thấy toàn điều tốt hay toàn cái xấu – một nửa sự thật. Có thời hạn chế góc nhìn và nguồn tư liệu. Có lúc che giấu chính thức, đóng dấu “mật”; có phen che giấu lén lút, gọi là gian…

 

Qua thời gian, khi đã bớt nhạy cảm, một số chuyện đã được nhìn nhận lại, từ những chứng cứ mới được phát hiện hoặc lần đầu nhìn nhận toàn cảnh.

 

Vậy nên cũng qua thời gian, thông tin chính thức từ cấp chính quyền lẫn các bậc học giả, trí giả, thức giả, tri thức… đã có những chỉnh sửa, nhìn nhận lại các nhân vật, sự kiện ở cái nhìn khách quan, biện chứng – toàn cảnh, không thiên kiến cá nhân, bớt góc nhìn quá tả hoặc thiên hữu, dịu góc nhìn thời đại…

 

Để nhận thức lại, để sử tiếp cận với sự thật khách quan hơn.

 

Thế nhưng vẫn luôn có những người ít hoặc không cập nhật thời sự lẫn lịch sử, nằng nặc dựa vào những kiến thức có lúc mình được học, được tiếp nhận từ góc nhìn hạn hẹp, thậm chí “nửa sự thật” của một thời. Hoặc có cập nhật nhưng do óc bảo thủ hoặc ý đồ gì đó vẫn không chấp nhận.

 

Để nên nỗi những ngày qua, mạng xã hội và dư luận dậy sóng tranh luận về một số nhân vật như Tả quân Lê Văn Duyệt, Vua Gia Long, Nhà bác học Trương Vĩnh Ký… Rồi “dắt dây” sang một loạt những nhân vật, sự kiện liên quan: tên nước Việt Nam, Vua Quang Trung, các chúa Nguyễn, cắt đất Vạn Tượng…

 

Khoa học tự nhiên phải luôn đúng; một công thức đúng một tỉ lần, sai một lần là sai. Khoa học xã hội lại luôn có ngoại lệ, có cá biệt, có thiểu số. Chín người mười ý là vậy.

 

Riêng trong sự việc này, nói cho ngay, nhóm “chống lật sử” có lẽ không nhiều, không chiếm đa số như phe bên kia.

 

Ngó trang facebook của hầu hết những nick ấy, hầu hết không nhiều người theo dõi, trong đó khá nhiều nick ảo “ba không” (không bài viết, không nhân thân, không avatar).

 

Họ có mô típ, công thức phát ngôn khá giống nhau, kể cả từ dùng. Họ tự xưng mình yêu nước và không ít người gọi phe bên kia là “thằng”, là “con”; thậm chí chụp mũ “ba que, khát nước, Cali”, hù dọa “cách mạng màu”… để lôi kéo chính quyền, ngành chức năng theo phe họ. Chính quyền, ban ngành nào không theo họ thì họ sẵn sàng livestream kêu lên tới tổng bí thư (!).

 

Rất may là tôi chưa thấy các bậc trí giả, thức giả có uy tín, tên tuổi nào lên tiếng ủng hộ họ.

 

Trái lại, rất nhiều bậc cao minh, tiếng nói có trọng lượng đã đi cùng đa số dư luận chung, tỏ thái độ rõ ràng về các nhân vật, sự kiện lịch sử. Bằng vô số chứng cứ, dữ liệu cụ thể, rõ ràng trong sử lẫn sinh hoạt chính trị, văn hóa, họ nói rõ công/tội, hay/dở… của các nhân vật, sự kiện từng một thời là nhạy cảm.

 

Và các bậc ấy cũng như đa số dư luận chung, đã hết sức chừng mực trong nhận định, cố gắng khách quan nhất có thể. Đó là văn hóa trong tranh luận. Không chửi bới lung tung, mím môi bặm miệng, đằng đằng sát khí khi gọi bất kỳ ai không theo mình là thằng này con nọ…

 

Nhờ vậy, chưa bao giờ những nhân vật lẫn sự kiện lịch sử thời Tây Sơn, Gia Long, Nhà Nguyễn… đã được truyền thông mạnh mẽ, nhiều chiều như hiện nay, với vô số tư liệu, sử liệu lẫn quan điểm, phát ngôn của những bậc đáng kính, từ nhà sử học, văn hóa cho tới cố thủ tướng.

 

Riêng ở Sài Gòn, chính lúc tạm gọi là “dầu sôi lửa bỏng” này, ngoài ý kiến của Sở Văn hóa – thể thao TP.HCM về những facebooker “xâm phạm danh nhân lịch sử”, trong dịp tổng kết 50 năm văn học, nghệ thuật TP.HCM, Ban Tuyên giáo – dân vận TP.HCM đã phát hành vé coi vở kịch nói “Đức thượng công tả quân Lê Văn Duyệt – Người mang chín án tử” vào chiều 19-10-2025 ở Nhà văn hóa Thanh niên TP.HCM, trung tâm Sài Gòn – Gia Định xưa.

 

Đây là vở kịch nói lịch sử rất thành công của Nhà hát kịch Idecaf, ra mắt lần đầu vào khoảng tháng 4-2024, về cuộc đời và sự nghiệp của Tả quân Lê Văn Duyệt. Vở kịch tập trung vào sự đối đầu giữa Tả quân Lê Văn Duyệt, tổng trấn thành Gia Định và phó tổng trấn Huỳnh Công Lý dưới triều vua Minh Mạng. Vở diễn khắc họa những chiến công của Lê Văn Duyệt, bản lĩnh và lòng yêu dân của ông khi ra tay trừng trị quan tham Huỳnh Công Lý, cha vợ vua Minh Mạng, nhằm bảo vệ người dân Gia Định. Tuy nhiên, hành động này khiến ông phải đối mặt với những mâu thuẫn và xung đột với triều đình, dẫn đến chín án tử mà ông phải gánh chịu.

 

Dù ai nói ngả nói nghiêng, sự thật lịch sử và lòng dân luôn là một.