THẾ GIỚI HÔM NAY : 27/10/2025 (The Economist | Nghiên Cứu Quóc Tế)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 27/10/2025

The Economist 

Đỗ Đặng Nhật Huy, dịch thuật

27/10/2025

https://nghiencuuquocte.org/2025/10/27/the-gioi-hom-nay-27-10-2025/

 

Đảng La Libertad Avanza của tổng thống Argentina Javier Milei đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Với 95% số phiếu được kiểm, đảng này đạt 41% so với 32% của liên minh đối lập. Kết quả cho thấy công chúng ủng hộ các cải cách tự do hóa thị trường và chính sách thắt lưng buộc bụng của vị tổng thống theo chủ nghĩa tự do, vốn đang bị đe dọa bởi biến động trên thị trường tài chính. Ông Donald Trump trước đó đã hứa sẽ cung cấp một gói cứu trợ lớn cho Argentina nếu ông Milei giành chiến thắng.

 

Scott Bessent cho biết Mỹ và Trung Quốc đã thống nhất một “khuôn khổ tích cực” cho các cuộc đàm phán thương mại giữa tổng thống Donald Trump và chủ tịch Tập Cận Bình vào thứ Năm. Bộ trưởng tài chính Mỹ gợi ý rằng Trung Quốc sẽ hoãn áp dụng lệnh cấm xuất khẩu khoáng sản đất hiếm và mua thêm đậu tương Mỹ nhằm tránh nguy cơ bị áp thuế bổ sung 100% đối với hàng xuất khẩu sang Mỹ.

 

Ông Trump tuyên bố sẽ tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Canada thêm 10% để trả đũa một chiến dịch quảng cáo của tỉnh Ontario. Được phát sóng hôm thứ Sáu, quảng cáo này có đoạn ghi âm của cựu tổng thống Ronald Reagan ca ngợi tự do thương mại. Ông Trump gọi đây là một “hành động thù địch.” Thông báo được đưa ra hai ngày sau khi ông chấm dứt các cuộc đàm phán thương mại với Canada.

 

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu tuyên bố Israel sẽ quyết định thành phần của bất kỳ lực lượng an ninh quốc tế nào tại Gaza, đồng thời bảo lưu quyền loại trừ các quốc gia mà nước này cho là “không thể chấp nhận được.” Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết hôm thứ Bảy rằng một số nước đã tình nguyện gửi quân tham gia lực lượng này, vốn cũng sẽ chịu trách nhiệm giám sát thỏa thuận ngừng bắn giữa Hamas và Israel.

 

Sau cuộc bao vây kéo dài 18 tháng, Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF) — một nhóm phiến quân ở Sudan — được cho là đã chiếm trụ sở chính của quân đội ở el-Fasher, thành phố lớn nhất vùng Darfur. Chính phủ Sudan do đó đã mất căn cứ cuối cùng ở khu vực phía tây. Chiến thắng này có thể giúp RSF củng cố quyền kiểm soát toàn bộ Darfur, dẫn đến nguy cơ Sudan bị chia cắt trên thực tế.

 

Ông Trump chủ trì lễ ký kết thỏa thuận ngừng bắn mở rộng giữa Campuchia và Thái Lan. Hai nước từng có một cuộc chiến biên giới không nhiều ý nghĩa hồi tháng 7. Cả hai nhà lãnh đạo đều cảm ơn tổng thống Mỹ vì vai trò của ông trong việc làm trung gian đàm phán hòa bình. Ngay sau đó, Mỹ ký thêm các hiệp định thương mại với Campuchia và Malaysia, mà ông Trump mô tả là “một thỏa thuận tuyệt vời cho cả hai bên.”

 

Các cuộc không kích của Nga vào Kyiv đã khiến ba người thiệt mạng và ít nhất 32 người bị thương, theo lời thị trưởng thành phố. Các vụ tấn công chủ yếu phá hủy các khu dân cư của thủ đô Ukraine. Khi mùa đông đang đến gần, Nga đã tăng cường tấn công vào các mục tiêu dân sự và cơ sở hạ tầng năng lượng. Giới chức Ukraine cho biết chỉ trong tuần qua, Nga đã phóng hơn 1.000 máy bay không người lái.

 

Con số trong ngày: 440 tỷ USD, là giá trị hàng hóa mà Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ trong năm 2024.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

 

Donald Trump thăm Nhật Bản

Takaichi Sanae, nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, đã có màn ra mắt ngoại giao vào cuối tuần qua tại hội nghị thượng đỉnh ASEAN ở Malaysia. Giờ đây bà đối mặt với thử thách lớn hơn: Donald Trump sẽ thăm Nhật Bản vào thứ Hai trước khi ông tới Hàn Quốc (nơi ông sẽ gặp chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình). Người tiền nhiệm của bà, Ishiba Shigeru, đã ký một thỏa thuận thương mại với ông Trump, theo đó giảm thuế cho hàng Nhật để đổi lấy cam kết mơ hồ rằng Nhật sẽ đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ.

 

Bà Takaichi có quan điểm diều hâu về an ninh quốc gia và nhìn chung tương đồng về chính trị với cố thủ tướng Abe Shinzo, người bị ám sát năm 2022. Ông Abe từng lấy lòng ông Trump bằng những buổi chơi golf và lời ca ngợi; và ông Trump dự kiến sẽ gặp bà góa phụ của ông Abe trong chuyến thăm này. Bà Takaichi sẽ cố gắng củng cố tình hữu nghị sẵn có giữa hai bên. Trong cuộc điện đàm đầu tiên hôm thứ Bảy, bà nói với ông Trump rằng việc tăng cường liên minh với Mỹ là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của mình. Để thể hiện thiện chí, bà đang tăng chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản và cam kết mua khí đốt, đậu tương, cùng xe bán tải từ Mỹ.

 

 

Vấn đề hôn nhân đồng giới ở Hồng Kông

Hai năm trước, tòa án tối cao của Hồng Kông đã yêu cầu chính quyền đưa ra cơ chế pháp lý để công nhận các mối quan hệ đồng tính, dù chưa tới mức hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới. Hạn chót để thực hiện là thứ Hai — nhưng chính quyền sẽ bỏ lỡ. Tháng 9 vừa qua, cơ quan hành pháp đã trình lên cơ quan lập pháp dự luật trao một số quyền có giới hạn cho các cặp đôi đồng tính đã đăng ký kết hợp dân sự ở nước ngoài, nhưng bị đa số nghị sĩ bác bỏ. Giờ đây, chính phủ nói rằng họ sẽ “bảo vệ” các mối quan hệ đồng tính bằng biện pháp hành chính thay vì lập pháp.

 

Cam kết này khá mong manh và là một cú sốc lớn đối với cộng đồng LGBT. Phần lớn người dân Hồng Kông hiện ủng hộ hôn nhân đồng giới, và một số nghị sĩ cho rằng dự luật có thể giúp quảng bá hình ảnh Hồng Kông như một thành phố toàn cầu của châu Á — nghĩa là cởi mở và quốc tế. Nhưng nhiều người khác lập luận rằng điều đó đi ngược lại “giá trị truyền thống Trung Hoa.” Họ muốn đưa Hồng Kông tiệm cận hơn với lục địa. Ít nhất là hiện tại, phe truyền thống đã thắng.

 

 

Tình hình kinh tế Đức

Nền kinh tế Đức gần đây liên tục nhận tin xấu. Việc Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu khoáng sản đất hiếm đe dọa chuỗi cung ứng công nghiệp. Quyết định của chính phủ Hà Lan tịch thu công ty sản xuất chip Trung Quốc Nexperia với lý do an ninh quốc gia, cùng động thái trả đũa của Trung Quốc, được xem là mối nguy cho nguồn cung chip của ngành ô tô Đức. Chỉ số Ifo về niềm tin kinh tế ở Đức đã giảm mạnh trong tháng 9. Dữ liệu mới của chỉ số này vào thứ Hai sẽ cho thấy liệu đà suy giảm có tiếp diễn hay không.

 

Nhưng vẫn có những tín hiệu lạc quan. Chỉ số PMI đạt mức cao nhất 29 tháng vào thứ Sáu. Tiểu mục sản xuất giữ ổn định, dù vẫn ở mức cho thấy đình trệ. Trong khi đó, tình trạng thiếu chip có vẻ không nghiêm trọng như dự đoán ban đầu. Tiền lương thực tế cũng đã tăng trong những tháng gần đây, có thể khuyến khích người tiêu dùng Đức chi tiêu mạnh tay hơn trong dịp Giáng sinh.

 

 

Ukraine vẫn chưa từ bỏ tên lửa tầm xa

Hôm thứ Năm, các nhà lãnh đạo EU đã không đạt được thỏa thuận về kế hoạch sử dụng 140 tỷ euro (122 tỷ bảng Anh) tài sản Nga bị đóng băng để tài trợ cho Ukraine. Trước đó, Donald Trump cũng đã rút lại đề xuất cung cấp tên lửa hành trình Tomahawk cho Ukraine. Những diễn biến này khiến tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phải tiếp tục đi tìm các loại tên lửa tầm xa để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, nhắm vào các nhà máy sản xuất tên lửa và máy bay không người lái đang phá hủy hạ tầng năng lượng của Ukraine. Các cuộc tấn công mới nhất của Nga đã gây mất điện và cắt sưởi ấm, buộc Ukraine phải nhập khẩu 1,9 tỷ USD khí đốt từ nước ngoài.

 

Trong khi đó, thảo luận về kế hoạch hòa bình 12 điểm do các nước châu Âu đề xuất vẫn đang tiếp diễn. Các cuộc đàm phán tập trung vào việc ngừng bắn dọc theo chiến tuyến hiện tại. Nhưng điều này không hề dễ thực hiện. Các máy bay không người lái của cả hai bên khiến việc giữ vững vị trí cố định trở nên cực kỳ nguy hiểm. Chiến tuyến từng khá ổn định nay đã biến thành một dải xung đột đầy biến động và đẫm máu.