Thế lưỡng nan của thủ
tướng Hungary: lấy lòng Mỹ hay bám dầu Nga
Nick Thorp, phóng viên ở Budapest
BBC
News Tiếng Việt
29
tháng 10 2025, 16:58 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c4gpl3xwg2eo
"Có
một mạng lưới phản đối chiến tranh trên thế giới, với hai trung tâm: một là quyền
lực do tổng thống Mỹ lãnh đạo và một là tinh thần được tìm thấy ở đây với Đức
Thánh Cha," Thủ tướng Hungary Viktor Orban phát biểu hôm 28/10 sau cuộc gặp
với Giáo hoàng Leo tại Vatican.
"Chúng
tôi nhận được sức mạnh, động lực và phước lành từ cả hai," ông nói.
Nếu
trong tâm trí ông là đồng minh tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump, thì
suy nghĩ của ông có lẽ đã chuyển sang cuộc gặp khó khăn đang chờ đợi ông vào tuần
tới tại Washington.
Người
mà Trump gọi là "nhà lãnh đạo vĩ đại", và từ lâu đã khơi dậy sự ngưỡng
mộ trong các nhóm MAGA, đột nhiên thấy mình ở một vị trí bất thường - bất đồng
quan điểm với tổng thống Mỹ về một vấn đề cực kỳ hệ trọng.
Trọng
tâm của các cuộc đàm phán đó sẽ là áp lực mới của Mỹ đối với Hungary và
Slovakia để họ nhanh chóng "cai nghiện" dầu mỏ của Nga - nước cờ mới
nhất của ông Trump trong nỗ lực gây áp lực buộc Nga chấm dứt chiến tranh với
Ukraine.
Gần
đây, khi được hỏi liệu ông Trump có đi quá xa khi áp đặt lệnh trừng phạt đối với
hai công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga hay không, ông Orban trả lời rằng
"theo quan điểm của Hungary thì đúng vậy".
Thủ
tướng Orban đã lợi dụng sự phụ thuộc nặng nề của đất nước vào dầu khí Nga để
thúc đẩy chương trình nghị sự của riêng mình theo nhiều cách.
Ông
đã sử dụng điều đó như một vũ khí để tấn công Brussels (EU), đồng thời là một
phương tiện để duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Moscow, và như một nền tảng
chính trị mà ông hy vọng sẽ tái đắc cử vào tháng 4/2026 tại Hungary. Ông đã
trót hứa với cử tri về "năng lượng Nga giá rẻ".
Ông
sẽ bước vào cuộc bầu cử này với hình ảnh một người đáng tin cậy trong một thế
giới ngày càng bất ổn. Tuy nhiên, Thủ tướng Orban đang bị tụt hậu trong hầu hết
các cuộc thăm dò dư luận, sau khi chính phủ của ông bị lung lay do sự trỗi dậy
nhanh chóng của lãnh đạo đảng đối lập Tisza, Peter Magyar.
Thủ
tướng Hungary cũng đã rất tức giận trước các cuộc tấn công bằng thiết bị bay
không người lái (drone) liên tục của Ukraine vào đường ống Druzhba trong mùa hè
này, khiến nguồn cung cấp dầu cho đất nước ông bị gián đoạn trong một thời gian
ngắn.
Các
quan chức cấp cao của Hungary đã bóng gió trong nhiều tháng rằng họ tin rằng
chiến tranh ở Ukraine có thể kết thúc vào cuối năm nay - một tuyên bố có vẻ vô
lý, cho đến khi tin tức về một hội nghị thượng đỉnh được lên kế hoạch tại
Budapest giữa Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin nổ ra vào đầu tháng này.
Nhưng
các kế hoạch được ông Orban cẩn thận vạch ra đã tan vỡ vào ngày 21/10, khi Nhà
Trắng tuyên bố rằng hội nghị thượng đỉnh đã bị hủy bỏ.
Chính
phủ Orban đã bí mật xây dựng kế hoạch cho hội nghị thượng đỉnh trong nhiều
tháng. Balazs Orban, người phụ trách chính trị của Thủ tướng Orban (không có
quan hệ họ hàng), có mối quan hệ thân thiết với Phó Tổng thống Mỹ JD Vance, và
được cho là đã đóng một vai trò quan trọng.
Ông
Orban hy vọng sẽ thuyết phục ông Trump giảm bớt áp lực lên Hungary ít nhất cho
đến cuộc bầu cử, khi hai người gặp nhau tại Washington vào tuần tới.
Chính
phủ Hungary dường như đang tin rằng ông Trump đã chán ngấy cuộc chiến ở Ukraine
và bỏ mặc nếu không có thỏa thuận nào được thực hiện sớm.
Ông
Orban đã phản đối mạnh mẽ việc phương Tây hỗ trợ quân sự và tài chính cho
Ukraine, đồng thời từ chối tư cách thành viên NATO và EU của Ukraine. Ông mô tả
ông Trump là một tổng thống ủng hộ hòa bình, lạnh nhạt với những người mà ông
coi là những kẻ hiếu chiến của Liên minh châu Âu.
Cao
trào của hội nghị thượng đỉnh (đã bị hủy bỏ) ở Budapest lẽ ra là khoảnh khắc
ông xuất hiện trên ban công của Tu viện Carmelite trên Đồi Lâu đài, nhìn ra
sông Danube, với một bên là Tổng thống Trump và một bên là Tổng thống Putin. Có
lẽ ông đã tự hỏi: làm sao người dân Hungary có thể bỏ phiếu chống lại một nhà
lãnh đạo thành công vang dội trên trường quốc tế như vậy cơ chứ?
Tại
Rome hôm 27/10, bất chấp những lời bác bỏ của Mỹ, ông Orban vẫn khẳng định hội
nghị thượng đỉnh vẫn sẽ diễn ra - đó chỉ là vấn đề thời gian. Cuối tuần qua,
người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng kín đáo đề xuất điều tương tự.
Dưới
áp lực của Mỹ, liệu Orban có đi theo bước chân của Cộng hòa Séc không?
Vấn
đề lớn nhất làm xấu đi mối quan hệ Mỹ-Hungary là dầu mỏ.
Năm
2024, Hungary thậm chí còn tăng lượng dầu nhập khẩu từ Nga thông qua đường ống
Druzhba (nghĩa là "Hữu nghị)".
Vào
ngày 23/10, ngay khi ông Orban đang phát biểu trước một cuộc mít tinh của những
người ủng hộ trước quốc hội ở Budapest, Mỹ đã công bố lệnh trừng phạt đối với
hai công ty dầu mỏ khổng lồ của Nga là Lukoil và Rosneft.
Năm
2020, Hungary nhận được 64% lượng dầu nhập khẩu thông qua đường ống Hữu nghị từ
Nga, qua Belarus và Ukraine. Đến năm 2024, con số đó là 80%, tương đương 5 triệu
tấn mỗi năm.
Chính
phủ Hungary lập luận rằng đường ống trên đất liền là cách nhập khẩu dầu rẻ nhất,
và do không có bờ biển riêng, Hungary không có lựa chọn thay thế nào khác. Cũng
có nguồn cùng dầu từ Kazakhstan, Croatia, Iraq và Azerbaijan nhưng số lượng nhỏ
hơn đáng kể.
Một
vấn đề khác là dầu thô Ural của Nga có hàm lượng lưu huỳnh cao hơn dầu thô
Brent được cung cấp từ nơi khác.
Nhà
máy lọc dầu lớn của Hungary tại Szazhalombatta, do tập đoàn dầu mỏ khổng lồ MOL
của Hungary điều hành, và nhà máy lọc dầu Slovnaft ở Slovakia, cũng do MOL điều
hành, đều được thiết lập để chủ yếu xử lý dầu thô Ural, chứ không phải dầu
Brent.
Trong
EU, ông Orban hiện là nhà lãnh đạo tại vị lâu nhất. Thay vì rời khỏi khối, ông
muốn xây dựng lại EU theo hình ảnh của riêng mình, như một liên minh các quốc
gia có chủ quyền. Vì điều này, ông cũng đã nhận được lời khen ngợi từ ông
Putin.
Nhưng
lập luận của Hungary rằng họ không thể thay đổi đã bị làm suy yếu bởi trường hợp
của Cộng hòa Séc. Đó là một quốc gia có dân số tương tự như Hungary và cũng
không giáp biển.
Cộng
hòa Séc theo truyền thống phụ thuộc rất nhiều vào dầu thô của Nga để đáp ứng
nhu cầu 8 triệu tấn dầu mỗi năm.
Bắt
đầu từ đầu năm 2022, sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine, chính phủ
Cộng hòa Séc dưới thời Thủ tướng Petr Fiala đã đầu tư mạnh vào việc cải thiện
đường ống Transalpine đến cảng Trieste của Ý.
Đồng
thời, các nhà máy lọc dầu của nước này tại Kralupy và Litvínov đã được điều chỉnh
để phù hợp với dầu thô Brent.
Vào tháng 4/2025, chính quyền Cộng hòa Séc tự hào tuyên bố rằng họ không còn nhận
một giọt dầu nào từ Nga nữa.
Các
chuyên gia năng lượng nhận định trong khi MOL, gã khổng lồ dầu mỏ Hungary, đang
âm thầm thay đổi công nghệ, thì điều còn thiếu là một quyết định chính trị từ
chính phủ về việc chuyển sang đường ống Adria từ cảng Omisalj của Croatia.
Ngoài
ra còn có những tranh chấp giữa công ty Janaf của Croatia và MOL - về lượng dầu
mà đường ống có thể vận chuyển.
Ông
Orban thường xuyên bất đồng quan điểm với EU và đã nhận được lời khen ngợi từ Tổng
thống Nga Vladimir Putin
Khi
hai bên gặp nhau vào tuần tới, ông Trump sẽ thúc giục ông Orban thể hiện ý chí
chính trị để giảm dần nguồn cung từ Nga.
Nhưng
ông Orban có thể coi đó là một quyết định khó giải thích với cử tri Hungary.
Sau nhiều năm tranh luận rằng Hungary không thể tồn tại nếu không có dầu khí
Nga, ông sẽ bị bẽ mặt nếu điều đó xảy ra.
Matt
Whitaker, Đại sứ Mỹ tại NATO, nói trong một cuộc phỏng vấn với Fox News hôm
26/10 rằng Hungary vẫn "chưa có bất kỳ bước đi tích cực nào" để chấm
dứt sự phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga.
"Những
người bạn của chúng tôi ở Hungary sẽ phải lên kế hoạch rất nhiều," ông
nói, và hứa sẽ hỗ trợ Hungary và Croatia để thực hiện điều đó.
Theo
đường chim bay, Omisalj chỉ cách Trieste khoảng 70km. Dầu vận chuyển bằng đường
biển từ Kazakhstan, Libya, Azerbaijan, Mỹ và Iraq có thể sớm được vận chuyển
qua đường ống Adria đến Hungary.
Bất
chấp những cảnh báo nghiêm trọng của Thủ tướng Orban về rủi ro tăng giá, vẫn
chưa có dữ liệu nào - ít nhất là cho đến nay - cho thấy người tiêu dùng Cộng
hòa Séc phải trả nhiều tiền hơn.
Không
có gì mà người bạn cũ Donald Trump thích thú hơn là đạt được một thỏa thuận.
Ông
Orban sắp được chứng kiến khả
năng thuyết phục của vị tổng thống Mỹ này.
--------------------------
Tin
liên quan
·
Chạy đua vũ trang:
Trung Quốc dùng DeepSeek và chip Nvidia bất chấp lệnh hạn chế xuất khẩu của Mỹ
27
tháng 10 năm 2025
·
Bạo lực, kỳ thị và ca
ngợi Đức Quốc xã: mặt tối của các nhóm thảo luận chính trị Mỹ
25
tháng 10 năm 2025
·
Nga tăng cường tấn
công xe lửa Ukraine trong 'cuộc chiến đường sắt'
17
tháng 10 năm 2025
No comments:
Post a Comment