Hoàng Thuyên chuyển ngữ
Theo Tạp chí Time
06:24 - 19/04/2014
Một trong những sự kiện kinh tế đáng chú ý nhất từ
lúc vụ khủng hoảng kinh tế toàn cầu diễn ra một cách lặng lẽ ít ai biết đến. Đó
là cách đây vài tuần Trung Quốc có một công ty đầu tiên vỡ nợ trái phiếu. Công
ty này là Shanghai Chaori sản xuất các thiết bị năng lượng mặt trời. Công ty
này nhỏ và không đáng kể. Nhưng sự vỡ nợ trái phiếu này nói lên rất nhiều điều
về tình trạng của nền kinh tế đứng hàng thứ nhì trên thế giới.
Trung Quốc đang ở giữa một cuộc khủng hoảng về nợ
chưa từng thấy kể từ cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Nợ của công ty Chaori
nhỏ thôi, trị giá 163 triệu đô la. Tuy nhỏ nhưng nó là chóp của một tảng băng
chìm gần gấp đôi tổng sản lượng quốc gia (GDP) của Trung Quốc. Khi để cho công
ty Chaori phá sản, Trung Quốc ra tín hiệu là họ không còn có thể phủ nhận vấn
đề này.
Đây là một việc có tính chất quan trọng trong một xứ
mà thống kê được bóp nắn và các bước kinh tế được toan tính trước. Jiang
Jianqing, chủ tịch Ngân Hàng Công Nghiệp và Thương Mại Trung Quốc, là công ty
tài chính lớn nhất tại Trung Quốc, thừa nhận là chương trình kích cầu khổng lồ
của nhà nước nhằm để đối phó với tình trạng kinh tế trì trệ sẽ có hệ quả là nợ
xấu gia tăng. Thật vậy, khi mà Bắc Kinh bảo “Cho vay” thì các ngân hàng nhà
nước hỏi “Bao nhiêu?” ngay cả khi người vay không có khả năng chi trả. Các ngân
hàng lớn của Trung Quốc xóa số nợ xấu trong năm 2013 gấp đôi năm 2012.
Trung Quốc bơm tín dụng ra thị trường lẹ hơn các
quốc gia khác. Vấn đề ở chỗ là phần lớn số tín dụng đó đổ vào các dự án đầu tư
quốc doanh đáng ngờ (đường rầy xe lửa và các khu chung cư không cần đến) hơn là
các công ty tư nhân có hiệu năng sản xuất. Cách đây 5 năm chỉ cần có một đô la
nợ để làm ra một đô la phát triển kinh tế tại Trung Quốc. Ngày hôm nay phải cần
đến bốn đô la nợ để làm ra một đô la phát triển. Đây là những con số gây sốt
dựa theo bất cứ tiêu chuẩn nào.
Một cơn khủng khoảng tài chính tại Trung Quốc không
giống như tại Hoa Kỳ. Một lý do là nợ Trung Quốc hầu như của Trung Quốc. Một
khối lượng lớn nợ là của khu vự quốc doanh, và chính quyền trung ương hiện có 4
ngàn tỉ đô la dự trữ, có thể bảo lãnh các công ty bất cứ lúc nào. Và họ đã làm
như thế hơn 20 lần trong vòng hai năm qua, một dấu hiệu cho thấy cơn khủng
hoảng đang nung nấu. Tuy Trung Quốc có thể bảo lãnh các công ty vỡ nợ, điều
đó cũng có nghĩa là nuôi dưỡng cơn khủng hoảng nợ nần. Việc này về lâu về
dài chỉ làm mọi thứ tệ hại hơn, từ tác hại tinh thần cho đến kinh tế phát triển
chậm, có thể thấp xuống còn có 5% năm nay, so với tỷ lệ phát triển ở con số đôi
cách đây vài năm. Tệ hơn nữa, Trung Quốc viện dẫn con số thấp để không giữ lời
hứa cải tổ nền kinh tế. Bắc Kinh hiện có dự tính tiếp tục kích cầu để giữ tỷ lệ
phát triển khoảng 7% nhằm tỷ lệ thất nghiệp dưới mức nguy hiểm. Lãnh đạo Trung
Quốc lo sợ khối quần chúng thất nghiệp kéo xuống đường tạo bất ổn.
Vấn đề là lập luận cho rằng cần nhiều nợ hơn để giữ
tỷ lệ thất nghiệp thấp không còn vững nữa. Cứ mỗi một phần trăm phát triển kinh
tế tạo ra 1,7 triệu công ăn việc làm. Ngoài ra, số người trẻ gia nhập vào lượng
lao động cũng ít hơn vì dân số già nua đi. Có nghĩa là tỷ lệ phát triển 5% có
thể giữ kinh tế Trung Quốc ổn định. Thế thì tại sao lại không làm gì hơn nữa để
xì quả bóng nợ và thay đổi mô hình kinh tế? Lý do là giai cấp thống trị về
chính trị và kinh tế không có động lực làm thay đổi một hệ thống giúp họ trở
nên vô cùng giàu có.
Trong khi Bắc Kinh để cho công ty nhỏ như Chaori vỡ
nợ và phá sản để thuyết phục mọi người là chính quyền đang đối đầu với vấn đề
nợ, thì các công ty quốc doanh và chính quyền địa phương vẫn còn quá lớn để phá
sản. Điều này sẽ khiến cho Trung Quốc ngày càng khó khăn hơn để bước qua giai
đoạn kế tiếp của phát triển kinh tế. Khi chiếm tới một phần ba phát triển toàn
cầu, tác động của Trung Quốc sẽ là trì trệ hay có lợi cho kinh tế toàn cầu? Kể từ
khi Trung Quốc chuyển sang kinh tế tư bản cách đây 30 năm, câu trả lời mờ ảo
như bầu không khí ở Bắc Kinh.
Hoàng
Thuyên chuyển ngữ
Nguồn: Tạp chí Time,
21 tháng Tư, 2014
No comments:
Post a Comment