Tôn Vân Anh
DienDanCTM 02:00 -26/11/2013
So với những nhà hoạt động dân
chủ nhân quyền khác của Việt Nam thì có lẽ tôi được xếp vào hạng được truyền
thông của "Tây" ưu ái. Không phải ngày nào tôi cũng được "lên
đài" nhưng qua chục năm hoạt động, số lần tôi lên truyền thanh truyền
hình riêng tại Ba Lan có thể đạt mức "vô kể".
Tiềm năng Ba Lan
Ở tôi không có gì nổi trội so
với các anh chị em hoạt động tại những nước khác, nhưng có một điều chắc chắn
là tôi may mắn khi trưởng thành và hoạt động xã hội chính trị trong môi trường
thiện chí, tại Cộng Hòa Ba Lan. Ở nước tôi đang sinh sống, "nhân quyền",
"dân chủ" hay "hỗ trợ nạn nhân cộng sản" là những cụm từ
thực sự được quan tâm nghiêm túc.
Ở các nước khác, "dân
chủ", "nhân quyền" cũng rất quan trọng nhưng Ba Lan có hành
trang lịch sử vừa viết xong. Người Ba Lan dễ dàng liên hệ và chia sẻ trải nghiệm
khó phai của nạn nhân độc tài với các quốc gia chưa được giải thoát như Việt
Nam.
Sự đồng cảm luôn túc trực trong lòng người Ba Lan,
công việc của những người hoạt động như tôi là làm sao tận dụng được tình cảm
đó và hướng nó cho Việt Nam mà thôi.
Nếu không có truyền thông, dĩ
nhiên tôi không thể thực hiện được việc đánh động lương tâm và loan báo thông
tin về hiện trạng nhân quyền tồi tệ tại Việt Nam. Không có truyền thông, tôi sẽ
không phát huy hay kích thích được sự đồng cảm, thông hiểu của người Ba Lan
dành cho người Việt.
Tôi không rõ mình bắt đầu được
truyền thông ưu ái từ bao giờ và do đâu số điện thoại cũng như email của tôi
được lưu trong sổ sách của các kí giả và các ban biên tập của gần như là tất cả
các cơ quan truyền thông Ba Lan. Nghe các cuộc điện thoại gọi lần đầu, tôi rất
thỏa mãn khi được biết các biên tập viên tìm tôi với mục đích cụ thể - để làm
đề tài chưa rõ hoặc tìm tôi để tranh luận trao đổi về một sự việc nhất
định và họ nói chung đã biết kha khá về tôi. Điều này rất quan trọng –
không ảo tưởng về người cần tiếp cận khiến việc soạn bài, soạn chương trình rất
chặt chẽ và đề tài trao đổi cũng đúng với khả năng của tôi.
Có lần, một biên tập chương
trình tâm lý mời tôi đi nói chuyện về hôn nhân giữa các nền văn hóa, xung quanh
việc lấy vợ/chồng ngoại quốc có "hay" không. Tôi rất băn khoăn vì vừa
không muốn phật lòng chủ chương trình, vừa tiếc chương trình "lá cải"
đông người xem được phát vào giờ cao điểm. Nhưng cuối cùng tôi từ chối tham gia
vì thấy chương trình chẳng mang lợi gì cho nạn nhân cộng sản mà sự có mặt của
tôi trong chương trình đó có khi khiến việc nhìn nhận tôi khó thống nhất. Tôi
muốn được nhìn nhận như người hoạt động nhân quyền, chứ không phải người ôm đồm
mọi đề tài.
Hội ý để tận dụng
Một thuận lợi khác là tôi luôn
có người để hội ý về những quyết định của mình. Đám bạn của tôi là những nhà
báo, nhà hoạt động xã hội, chính trị dày dạn kinh nghiệm. Khi không biết quyết
định thế nào, tôi có thể phó mặc cho họ đưa ra quyết định giúp tôi. Tôi luôn
hội ý với người Ba Lan, ít khi hội ý với người Việt, vì người Ba Lan cảm nhận
tốt hơn về những gì đang tiềm ẩn trong xã hội, quê hương của họ.
Đó là những tiềm năng tôi có khi hoạt động tại Ba
Lan mà nếu ở những quốc gia khác thì tôi không rõ liệu mình sẽ được thuận tiện
bằng đấy hay không. Tôi cũng biết rằng nhiều người, vì những hoạt động dân chủ
nhân quyền của tôi mà đâm ra quý tôi hơn, nhiều khi không rõ họ quý việc mình
làm hay quý mình. Nhưng dĩ nhiên đó không phải thắc mắc quá lớn, vì nếu mình
không là mình thì cũng sẽ không có những việc do mình làm ra. Tôi chỉ băn khoăn
khi cảm thấy tôi được ưu đãi hơn mức xứng đáng và phải đứng trước lựa chọn hoặc
phát huy những gì đã có, hoặc bỏ lỡ cơ hội người khác trao cho mình.
Trong bài sau, tôi sẽ trao đổi
về các trải nghiệm tôi gặt hái được từ những lần tiếp cận truyền thông, báo
chí, phát thanh, truyền hình. Từ chuyện búa rìu dư luận, ăn vận tới chuyện
nói năng và hành xử trong trường quay – những điều đối với tôi trước kia là mới
mẻ và bí ẩn, nay là điều mà có lẽ tôi nên chia sẻ với các nhà hoạt động khác để
cùng phát huy.
Ba Lan
Tôn Vân Anh
No comments:
Post a Comment