Tuesday, November 19, 2013 10:32:07 AM
GETTYSBURG,
Pennsylvania (AP) – Thứ Ba 19 tháng 11, 2013 là kỷ niệm năm
thứ 150 ngày Tổng Thống Abraham Lincoln đọc bài diễn văn tại Gettysburg,
nơi đã xảy ra một trận đánh quan trọng trong cuộc Nội Chiến Nam-Bắc.
Du khách đi thăm khu công viên lịch sử kỷ niệm chiến
trường Gettysburg hôm Thứ Hai. (Hình: AP/Matt Rourke)
Mặc dầu cho đến nay không có văn bản chính thức nào được công bố, nhưng bài diễn văn ngắn gọn chỉ có 300 chữ vẫn đươc coi như một văn kiện lịch sử của Hoa Kỳ, có giá trị tương đương với “Pledge of Allegiance’” hay “The Star-Spangled Banner”.
Tổng Thống Lincoln phát biểu tại chiến trường Gettysburg, Pennsylvania, 5 tháng sau trận đánh từ 1 đến 3 tháng 7 năm 1863 trong đó số thương vong của mỗi bên vào khoảng trên 20,000 binh sĩ. Đây là trận chiến gây tổn thất nhân mạng (bao gồm chết, bị thương và mất tích) lớn nhất trong cuộc Nội Chiến 1861-1865.
Trận chiến ở Gettysburg cũng được coi là khúc ngoặt của chiến tranh. Quân đoàn liên hiệp các tiểu bang Miền Bắc của tướng George Meade chặn đứng cuộc tấn công của quân Miền Nam do tướng Robert Lee chỉ huy, và kể từ sau đó quân Miền Nam không bao giờ còn làm chủ được tình thế cho tới ngày phải đầu hàng năm 1865.
Tháng 7 năm nay, khoảng 235,000 du khách đã tới thăm chiến trường Gettysburg để kỷ niêm 150 năm trận đánh.
Mặc dầu công khai xác định là người ngưỡng mộ Tổng Thống Abraham Lincoln, Tổng Thống Barack Obama không đến dự lể kỷ niệm hôm Thứ Ba. Sử gia Nội Chiến James McPherson, Bộ Trưởng Nội Vụ Sally Jewell và Thống Đốc Tom Corbett tiểu bang Pennsylvania là những nhân vật phát biểu tại buổi lễ kỷ niệm.
James Getty thủ vai Tổng Thống Lincoln là người đọc lại bài diễn văn của ông 150 năm trước trong dịp này. (HC)
----------------------------------
Cập nhật: 21:57 GMT -
thứ ba, 19 tháng 11, 2013
Ngày 19 tháng 11 năm 1863, Abraham Lincoln, đứng trên một
cánh đồng ở Pennsylvania đã đọc bài diễn văn ngắn trước đám đông mà có lẽ chính
những người có mặt cũng khó có thể nghe được từng lời ông nói.
Đúng 150 năm sau, người ta vẫn
nhớ tới những gì có thể được xem là phát biểu chính trị vĩ đại nhất từ xưa tới
nay.
Diễn văn
Gettysburg là một báu vật chính trị vô
giá. Nó có lẽ là diễn văn nổi tiếng nhất trong kỷ nguyên dân chủ, không chỉ
chắt lọc được hình ảnh một nước Mỹ sau cuộc nội chiến cay đắng mà còn trở thành
chuẩn mực cho các thế hệ người dân Mỹ vốn đang vật lộn trước tình trạng chia rẽ
chủng tộc cho tới khi Luật Quyền Dân Sự được thông qua đúng một trăm năm sau
bài diễn văn đó.
Chỉ gỏn gọn 271 từ (có bản ghi
là 272) nhưng diễn văn đó đã xuyên suốt 150 năm lịch sử nước Mỹ.
271 từ trong 10 câu ngắn gọn đã
tạo nên bài diễn nổi tiếng nhất từng có của một Tổng thống Mỹ và nó được tất cả
các vị Tổng thống kế nhiệm nghiên cứu từng câu từng chữ như một dẫn dắt về tính
hùng biện.
Diễn văn Gettysburg được đọc
trước khoảng 15 ngàn người vào thời điểm bốn tháng sau khi phe Liên bang Miền
Bắc đánh bại Liên minh Miền Nam ở trận Gettysburg trong cuộc Nội chiến Mỹ và
khi đó nó không được dự định là sự kiến chính.
Sự kiện chính trong ngày
19/11/1863 tại Nghĩa trang Quốc gia Gettysburg là bài diễn văn của chính trị
gia Edward Everett để tưởng niệm những chiến binh đã hy sinh trong cuộc nội
chiến.
Bài diễn văn của Everett dài
13,607 từ và dài gần hai tiếng nhưng đã không được một ai trích dẫn. Chỉ sau
khi Everett phát biểu trước đám đông, Lincoln mới bước lên và đọc diễn văn của
mình, trong hai phút, và nó đã đi vào lịch sử.
Chính phủ của dân, do dân, vì dân
Ý tưởng rằng nước Mỹ, bị chìm
đắm trong cuộc Nội chiến, cần phải nhìn lại (với lời mở đầu 'Tám mười bảy năm'
- ý nhắc tới Tuyên ngôn độc lập năm 1776) và dùng bài học quá khứ để hướng tới
một "sự ra đời mới của tự do".
Sự ra đời mới này, Lincoln nói,
sẽ là dựa trên một "chính phủ của dân, do dân, vì dân" và người Mỹ
chịu ơn những đồng bào của họ đã ngã xuống cho đất nước khi đi theo con đường
đó.
Abraham Lincoln là Tổng thống thứ 16 của Hợp
chủng quốc Hoa Kỳ
Trong bài diễn văn của mình,
Lincoln nói: "Thế giới sẽ chẳng chú
ý là bao và sẽ không nhớ mãi những gì chúng ta nói ở đây nhưng sẽ không bao giờ
quên những gì họ đã làm tại đây."
Tuy nhiên ông đã không đúng khi
nói như vậy vì 150 năm sau người ta vẫn nhớ tới lời nói mở đầu bài diễn văn của
ông, dù không phải ai cũng nhớ những gì sau câu mở đầu đó.
Theo tiến sĩ John R Hale, Giám
đốc nghiên cứu về tự do tại Đại học Louisville ở Kentucky, Hoa Kỳ, thì vẻ đẹp
trong bài diễn văn của Tổng thống Lincoln chính là ở độ chính xác của nó.
"Diễn văn Gettysburg của Lincoln có lẽ là
diễn văn tuyệt vời nhất từng được viết," ông nói. "Ông đã tóm tắt cả lịch sử nước Mỹ chỉ trong vài câu, đồng thời đưa ra
một động lực mới để tiếp tục chiến đấu, để những người đã ngã xuống tại
Gettysburg 'sẽ không hy sinh một cách vô ích'."
Có ý kiến cho rằng diễn văn của
Lincoln đi trước thời đại và đó là lý do tại sao đến giờ nó vẫn làm rung động
lòng người khi người nghe mệt mỏi với những bài nói dài dòng văn tự.
Việc sử dụng mạng xã hội trở
nên rất phổ biến ngày nay đã làm thay đổi cách thức diễn văn được viết và được tiếp
nhận, không phải chỉ vì ngày càng có quá nhiều thứ thu hút sự chú ý của người
nghe mà còn vì cách thức các diễn văn được phát đi nữa.
"Các chính trị gia hiện đại đang đáp ứng
trước đòi hỏi của truyền thông hiện đại và thực tế công chúng chóng chán khiến
các chính trị gia bị đẩy tới chỗ phải đưa ra các câu ngắn kiểu 10 giây, phù hợp
cho việc phát đi phát lại trên truyền thông," tiến sĩ Stephen Farnsworth, một giáo sư khoa học
chính trị tại Đại học Mary Washington ở Virginia, nói.
Sau khi John F Kennedy trở
thành Tổng thống năm 1961, ông hỏi người chuyên viết diễn văn cho ông là
Theodore Sorenson hãy giải thích thành công của diễn văn Gettysburg.
Ông Sorenson kết luận rằng nó
là do cách nói khúc triết, giản dị, và việc lựa chọn những từ ngắn gọn của
Lincoln.
Trong vài câu ngắn nhưng hùng
hồn, Lincoln đã hòa trộn được lý tưởng của cuộc cách mạng Mỹ với nỗi buồn chiến
tranh và hứa hẹn một tương lai dân tộc.
"Tám mươi bảy năm trước ông cha ta đã khai
sinh ra trên lục địa này một quốc gia mới, được thai nghén trong Tự do, và sống
hiến dâng cho lý tưởng được đề ra, rằng tất cả mọi người được tạo hóa sinh ra
bình đẳng.
"Giờ đây chúng ta bị lâm vào một cuộc nội
chiến lớn, thử thách xem quốc gia này, hay bất cứ quốc gia nào được thai nghén
và sống hiến dâng như thế, có thể tồn tại được lâu dài hay không."
Tự do
Trận Gettysburg đã bẻ gãy sức
mạnh quân sự của Liên minh miền Nam và đảm bảo sự tồn tại của Hợp chủng quốc
Hoa Kỳ. Nhưng cái giá thật khủng khiếp: 46.000 binh lính từ cả hai phe bị thiệt
mạng hoặc bị thương.
Lincoln nói với những đồng bào
của ông rằng cách tốt nhất để vinh danh những người đã ngã xuống trong trận
Gettysburg là bằng giải pháp "rằng quốc gia này, dưới sự bảo trợ của
Thượng đế, sẽ có một sự ra đời mới của tự do".
Khi ông nói những lời này chính
ông đang ốm nặng và chỉ sống thêm 17 tháng nữa. Ông bị một kẻ ám sát, John
Wilkes Booth, bắn ngày 14 tháng Tư năm 1865, và qua đời ngày hôm sau.
Khi linh cữu của ông được đưa
đi trên đường phố tại Washington, hàng triệu người từ cả phe Miền Nam và Miền
Bắc đã tụ tập tưởng niệm ông.
Kể từ khi Lincoln viết diễn văn
này, văn bản Bliss là văn bản được tái bản nhiều nhất, đặc biệt là trên tường
tại Đài tưởng niệm Lincoln ở Washington.
Văn bản này lấy tên Đại tá
Alexander Bliss, con riêng của sử gia George Bancroft.
Ông Bancroft đã đề nghị xin
Tổng thống Lincoln một bản sao để dùng vào việc quyên góp tiền cho binh lính.
Thế nhưng vì Lincoln viết vào cả hai mặt giấy nên diễn văn đó không thể in lại
được.
Do vậy Lincoln đã chép lại một
bản khác theo yêu cầu của Bliss. Đây là văn bản cuối cùng được biết đến do
chính Lincoln viết và là bản duy nhất do chính ông ký và đề ngày. Nay bản này
được trưng bày tại Phòng Lincoln ở Tòa Bạch Ốc.
No comments:
Post a Comment