Nguyễn Đạt Thịnh
(VienDongDaily.Com - 16/11/2013)
Công Dân Quyền (entitlement) là những quyền lợi
người công dân Mỹ chỉ cần xin là được, mà chính quyền không được từ chối hay
cắt xén; thí dụ: quyền an sinh xã hội, quyền Medicare, quyền hưởng trợ cấp
welfare.
Hiểu một cách khác công dân quyền là một thứ quyền
có giá trị pháp lý, phối hợp với những nguyên tắc xã hội, một trong những
nguyên tắc này là công bằng và bình quyền giữa mọi công dân Hoa Kỳ.
Trên bình diện Liên Bang, công dân quyền gồm có: An
Sinh Xã Hội, Medicare, Medicaid, Cựu Chiến Binh, Trợ Cấp Thất Nghiệp, Food
Stamps, và Trợ Giá Nông Nghiệp.
Trên bình diện chính trị Liên Bang, đảng Cộng Hòa
coi những công dân quyền này là đã quá đủ, nếu không nói là quá nặng đối với
ngân sách, trong lúc đảng Dân Chủ lại thấy là xã hội Hoa Kỳ chưa đủ công bằng,
trẻ em nghèo vẫn không hưởng đủ quyền lợi học vấn, dinh dưỡng như trẻ con nhà
giầu, bệnh nhân nghèo vẫn chưa được chữa trị hiệu nghiệm như bệnh nhân giầu, do
đó hai vị tổng thống Dân Chủ Bill Clinton và Barack Obama nỗ lực thực hiện công
dân quyền qua chương trình “bảo hiểm y tế cho mọi người Mỹ.” Ông Clinton khởi
công, nhưng không thành công; ông Obama tiếp nối.
Obama và quốc hội Dân Chủ trong nhiệm kỳ thứ nhất đã
thành công trong việc viết ra luật ACA (Affordable Care Act - còn được gọi là
Obama Care); trong nhiệm kỳ thứ nhì này, đảng Cộng Hòa dành được thể làm chủ Hạ
Viện, nhờ đó họ đang làm mọi cách để cản trở không cho ACA mang giá trị công
dân quyền.
Ký giả John Harwood viết, “Nỗ lực của đảng Cộng Hòa
đánh phá kế hoạch ObamaCare, và cố gắng của Bạch Cung bảo vệ kế hoạch này là
một thực tế lịch sử giản dị, dễ hiểu: để mặc quyền được bảo hiểm y tế trở thành
công dân quyền, nó sẽ vĩnh viễn nằm lại trong cuộc sống của người Mỹ,” và lớn
mạnh như những công dân quyền khác hiện người Mỹ đang được hưởng.
Robert D. Reischauer, một cựu viên chức CBO
(Congressional Budget Office-Phòng Ngân Sách Quốc Hội) nói, “Chỉ cần 6 tháng
sau khi thành hình là không ai còn có khả năng thay đổi hay cắt xén quyền lợi y
tế của người nghèo.”
Nghị sĩ Cộng Hòa Ted Cruz cảnh cáo là đừng để
ObamaCare trở thành một công dân quyền, phải tránh cho người nghèo ăn trúng cái
bả subsidies (trợ cấp) vì ăn trúng rồi họ sẽ không nhả ra nữa; Obama hiểu là
Cruz nói đúng, nhưng vẫn chữa lại câu nói cho văn vẻ hơn, “đừng để dân nghèo
hưởng công dân quyền bảo hiểm y tế, hưởng rồi họ sẽ ưa thích.”
Năm 1935 quốc hội ban hành công dân quyền SS (Social
Security, An Sinh Xã Hội); năm 1939, quyền lợi này được nới rộng đến những
người sống tùy thuộc vào người hưởng quyền SS; chương trình lan rộng thêm trợ
cấp cả người tàn tật, và những nông dân tự lực canh tác.
Trong thập niên 1960, chương trình Great Society (Xã
Hội Tuyệt Hảo) của tổng thống Lyndon B. Johnson đem công dân quyền Medicare và
Medicaid lại cho người già, người nghèo. Năm 1997, tổng thống Clinton ban hành
luật Children’s Health Insurance Program (Bảo Hiểm Y Tế cho trẻ nhỏ), hiện đang
cover 8 triệu trẻ em mà cha mẹ có lợi tức lớn hơn mức được hưởng Medicaid, năm
2003, tổng thống George W. Bush thêm phần y dược vào Medicare.
Nghị sĩ Cộng Hòa Jeff Session giải thích với truyền
thông, “Nhiều tiểu bang dùng hệ thống điện tử để kiến hiệu hóa việc ghi danh
những người có lợi tức thấp vào chương trình trợ cấp. Sau khi cung cấp những dữ
kiện về thành phần gia đình và lợi tức, người ghi danh chợt khám phá ra là họ
còn có quyền xin nhiều chương trình trợ cấp khác, như Medicaid hoặc food
stamps.”
Chính phủ Obama cũng ý thức được điều này; viên chức
xã hội đã chuẩn bị hướng dẫn người nghèo xin ACA, xin hưởng thêm chương trình
trợ cấp thực phẩm.
Hai loại công dân quyền có liên quan với nhau là
quyền được bảo hiểm y tế và quyền hưởng food stamps. Người nào đủ nghèo để được
trợ cấp bảo hiểm y tế, thì mức nghèo đó cũng bảo đảm cho đương sự được hưởng
food stamps.
Nhà nghiên cứu Greg Miller, thuộc viện Urban
Institute nói với phóng viên mạng Politico, “Một thành quả phụ của ACA là giúp
nhiều người nghèo hiểu ngoài việc được bảo hiểm y tế, họ còn đủ điều kiện để
hưởng những công dân quyền khác, như chương trình Temporary Assistance for
Needy Family, child care và energy assistance.
Một phát ngôn viên của USDA (bộ Canh Nông Hoa Kỳ)
giải thích bằng email, “Thật ra luật ACA không tạo thay đổi chương trình food
stamps;” trên thật tế thay đổi đang xẩy ra vì trước khi làm đơn xin bảo hiểm y
tế, những người không biết họ có đủ điều kiện xin food stamps; giờ này -sau khi
biết là mình đủ điều kiện- họ xin.
Điều tréo cẳng ngỗng là một số người nghèo đang kịch
liệt chống ObamaCare; có bà hốt hoảng email, báo động thân nhân là phải chuẩn
bị chịu đựng vì luật ObamaCare sắp được đem thực hiện. Người hiện đang có bảo
hiểm kháo nhau cái nguy cơ “ghết lên” (get line) xếp hàng) đi bác sĩ, ngày
người nghèo cũng có bảo hiểm như họ. Có ông chép miệng than thở, “rồi cũng như
Canada thôi, muốn đi bác sĩ, phải hẹn trước một tháng; muốn vào bệnh viện phải
chờ ba tháng.” Hỏi ra, mới biết ông ta chưa đi Canada bao giờ.
Cái khổ “ghết lên” chờ hàng nửa ngày tại nhà thương
Ben Taub, hiện chỉ dành riêng cho bệnh nhân thẻ vàng, khám bệnh, trị bệnh.
Ngay trên mạng của nhà thương này, một bệnh nhân
viết, “Sau 12 tiếng đồng hồ chờ đợi, tôi được đưa vào phòng bác sĩ không có bác
sĩ ngồi đó; tôi chờ thêm 2 tiếng đồng hồ, vẫn chưa được ai hỏi han tới; bước ra
hành lang, tôi hỏi một y tá, cô này còn đang giải thích cho tôi hiểu thì một cô
khác chen vào bảo tôi là tôi có thể ra về nếu tôi thuận ký tờ giấy in sẵn, nói
là tôi đồng ý xuất viện trước khi được chẩn bệnh.”
Bệnh nhân Việt Nam nói thời gian chờ đợi tại bệnh
viện Ben Taub có lâu thật, nhưng lời phê bình (viết ngày 7 tháng Bẩy 2013) trên
mạng cũng vẫn quá đáng; Ben Taub là bệnh viện dành cho những người không có bảo
hiểm.
Quyền có bảo hiểm để được khám bệnh tại những bệnh
viện khác, bác sĩ khác, là quyền lợi Tổng Thống Obama và những chính khách dân
cử Dân Chủ đang nỗ lực tranh đấu cho cử tri nghèo, nhưng nếu được đến thùng
phiếu ngay ngày hôm nay, nhiều người sẽ chọn các ứng cử viên Cộng Hòa để tránh
cái nguy cơ ObamaCare. Việc này đã xẩy ra năm 2010, giúp đảng Cộng Hòa nắm
quyền làm chủ Hạ Viện; nếu duy trì được phong trào chống nhân dân quyền
ObamaCare như hiện nay, Cộng Hòa có hy vọng kiểm soát thêm cả Thượng Viện lẫn
hành pháp. (nđt)
No comments:
Post a Comment