Simon Cox
Người dịch: Huỳnh Phan
Posted by adminbasam on October
26th, 2013
Vĩ tuyến 38, phân cách bắc nam, là đường phân chia quan
trọng nhất của Triều Tiên. Nhưng nó chỉ là một trong nhiều đường như vậy, Simon
Cox nói.
Vào một đêm xao động hồi tháng
4 năm 1970, ông Lee Jae- geun, một trong số 27 ngư dân Hàn Quốc trên một tàu
đánh cá trong biển Hoàng Hải, đã chợt tỉnh sau một cơn mộng mị. Ông nằm mơ thấy
rằng Triều Tiên bị ba đợt sóng khổng lồ ập vào, đợt sau mạnh hơn đợt trước. Đợt
sóng cuối cùng quét dạt núi, làm xứ sở chìm trong nước và đất đai bị chia cắt.
Ông nghĩ đó là một điềm xấu.
Và điều đó đã chứng minh. Vài
đêm sau, một tàu tuần tra của Bắc Triều Tiên chặn tàu đánh cá của họ khoảng 50
dặm về phía nam của đường giới hạn phía Bắc, biên giới biển còn tranh chấp giữa
hai nước Triều Tiên. Nhân viên tuần tra vũ trang đã lên tàu đánh cá và bắt cóc
hết số người trên tàu. Hầu hết số người này sau đó đã được trả về trong năm đó,
nhưng Bắc Triều Tiên đã có một mưu đồ lớn lao hơn đối với ông Lee, hi vọng sẽ
đào tạo ông ta thành một gián điệp. Chuyện đó xảy ra ba thập niên trước khi ông
trốn thoát.
Sự chia cắt bắc – nam vẫn còn
là bi kịch lâu dài của Triều Tiên. Sự chia cắt này do các cường quốc Đồng minh,
giải phóng đất nước này thoát khỏi ách thống trị tàn bạo kéo dài 35 năm của
Nhật Bản, áp đặt vào năm 1945. Năm 1950 nó đã gần như bị xóa bởi một đợt sóng
quân đội Bắc Triều Tiên quét xuống bán đảo này dưới sự chỉ huy của Kim Il Sung
(Kim Nhật Thành), một nhà lãnh đạo được Liên Xô hậu thuẫn tồn tại lâu hơn chính
đất nước Liên Xô. Rồi thì một làn sóng quân đội khác, chủ yếu là Mỹ nhưng chiến
đấu dưới ngọn cờ Liên Hiệp Quốc, đảo ngược dòng lũ Bắc Triều Tiên. Cuối cùng
các lực lượng của Liên Hiệp Quốc không chống đỡ nổi làn sóng thứ ba của quân
đội Trung Quốc đẩy họ lùi trở lại vĩ tuyến 38, đường vĩ tuyến quy chiếu đến nay
vẫn còn chia cắt hai nước Triều Tiên. Rốt cuộc tất cả mọi người gần như ai ở
đâu ở đó.
Trên đất liền đường ranh giới
được phân định cẩn thận và bảo vệ nghiêm ngặt. Nhưng trên biển biên giới không
phân biệt được cả trên thực tế lẫn pháp lý, vướng víu vào các tranh chấp, xâm
lấn và bắt cóc. Chính phủ Hàn Quốc biết có hơn 500 công dân nước này bị bắt cóc
từ năm 1955 vẫn còn trong tình trạng mất tích.
Ông Lee không còn là một trong
số những người đó, nhưng đất nước mà ông thoát ra không phải là đất nước mà ông
đã bỏ đi nhiều thập niên trước đây. Kinh tế, chính trị và văn hóa tất cả đều đã
thay đổi tới mức không còn nhận ra được nữa. Khi còn thiếu niên, ông Lee đã từng
là một cậu bé chạy việc cho cảnh sát Seoul và biết mọi ngóc ngách của thành
phố. Nhưng trong đô thị mênh mông mà ông trở lại sau 30 năm, ông “không biết
nổi trái phải là phía nào”, ông nói.
Bán đảo Triều Tiên
Khi ông bị bắt, thu nhập đầu
người của Hàn Quốc khoảng 2.000 USD một năm (tính theo sức mua), ngang ngửa với
Bắc Triều Tiên vào thời điểm đó. Là một ngư dân, ông Lee dễ dàng được kể vào
tầng lớp trung lưu. Vào thời điểm ông trở về hồi năm 2000, thu nhập đầu người
của Hàn Quốc đã tăng gần mười lần (xem biểu đồ trong ảnh). Trong năm 2010, đất
nước này đã trở thành một trong số 15 nước trên thế giới với GDP hơn 1 nghìn tỉ
USD.
Hai năm sau khi ông Lee bị bắt,
Hyundai bắt đầu đưa vào hoạt động một xưởng đóng tàu ở thành phố Ulsan, phía
Nam thị trấn quê của ông Lee. Xưởng này bây giờ là xưởng đóng tàu lớn nhất trên
thế giới. Các cần cẩu Goliath đỏ câu những tấm thép kích thước 20 m × 40 m ở
chín phân xưởng cạn, đóng các con tàu container lớn và các con tàu tinh xảo cho
khách hàng từ 48 quốc gia. Các ngành công nghiệp có tính cạnh tranh quốc tế như
thế này đã giúp cho Hàn Quốc thành nước xuất khẩu hàng hóa lớn thứ bảy trên thế
giới.
Và không chỉ có hàng hóa. Thay
cho những đợt sóng ám ảnh giấc mơ của ông Lee, một đợt sóng phim ảnh, âm nhạc
và phim kịch Hàn Quốc đã tràn ngập châu Á và bắt đầu lan tràn ra xa hơn. Hàn
Quốc, từ lâu là chủ thể chịu ảnh hưởng của nước ngoài, bây giờ đang ảnh hưởng
lại những nước khác. Một trong những nhà ngoại giao của họ đang đứng đầu Liên
Hiệp Quốc. Lady Gaga mặc thời trang của họ. Ca sĩ nhạc rap Hàn Quốc Psy đã tạo
ra clip trên YouTube clip được xem nhiều nhất cho tới nay. Thậm chí ở Bình
Nhưỡng, thủ đô của Bắc Triều Tiên, âm nhạc và kịch Hàn Quốc lan truyền rộng
rãi, dù lén lút, trên các thẻ nhớ và đĩa DVD. Giới trẻ đang diện tóc theo kiểu
như anh em miền Nam của họ.
Hồi năm 1970 Hàn Quốc do Park
Chung-hee (Phác Chánh Hi) cầm quyền, con gái ông là Park Geun –hye (Phác Cận
Huệ), bây giờ thành Tổng thống. Nhưng trong những năm qua nền chính trị mà bà
đứng đầu đã tiến xa gần như nền kinh tế. Cha bà lên nắm quyền trong một
cuộc đảo chính vào năm 1961, sau đó đã giải tán Quốc hội và đưa ra một hiến
pháp mới độc tài vào năm 1972. Con gái của ông, ngược lại, thắng cử tổng thống
tháng 12 năm ngoái trong một cuộc bầu cử tự do và công bằng, thành Tổng thống
thứ sáu của Hàn Quốc tính từ năm 1987. Bà giành được tỉ lệ cao nhất của
cuộc bầu cử tính từ chiến thắng của cha bà vào năm 1971.
Nhắc nhở buốt nhói
Nếu người Hàn Quốc muốn nhắc
nhở chính mình về sự tiến bộ mà họ đã được hưởng, họ chỉ cần nhìn về phía bắc,
nơi người dân có chiều cao trung bình thấp hơn đến 8cm và tuổi thọ kém hơn 12
năm. Triều đại họ Kim của Bắc Triều Tiên hiện đang ở thế hệ thứ ba, với
việc chuyển giao quyền lực năm 2011 cho Kim Jong Un (Kim Chính Vân), có
thể chưa đầy 30 tuổi (không ai biết chắc) nhưng làm kiểu làm cách cử chỉ của
mình và bắt chước cử chỉ của ông nội Kim Il Sung. Sản lượng ngũ cốc đất nước
này, bị suy sụp vào giữa thập niên 1990, chỉ mới lấy lại mức có được hồi năm
1982. Một tổ chức phi chính phủ đến thăm hi vọng để cải thiện năng suất một
nông trại tập thể đã phải dùng lại kỹ thuật nông nghiệp không còn được sử dụng
ở miền Nam trong nhiều thập niên. Để giúp các thiết bị điện của họ đối phó với
những sự trồi sụt về điện thế của miền Bắc, họ đã phải đặt mua một máy ổn áp
không còn thấy ở miền nam từ thập niên 1980.
Khi thoát về miền nam, ông Lee
đã đạt được sự đoàn tụ cá nhân mà cả nước ông vẫn còn né tránh. Nhưng ông không
thấy việc này dễ dàng. Ở miền Bắc, ông đã từng là một thợ cơ khí, làm động cơ
tàu thủy, nhưng khi ông tìm việc làm tương tự ở miền Nam, ông thấy rằng công
việc đó bây giờ đã được thực hiện bằng máy. Tuy nhiên, tình trạng khó khăn của
ông, nhiều người Hàn Quốc lớn tuổi cũng đang gặp phải ,do họ không xoay xở để
theo kịp với một nền kinh tế hiện phức tạp hơn nhiều.
Hàn Quốc không sử dụng tốt nhất
các công nhân lớn tuổi, hiện đang chiếm một tỉ lệ ngày càng tăng trong dân số
cả nước. Nhiều người bị buộc phải nghỉ hưu sớm thay vì được đào tạo hay huấn
luyện lại. Ngược lại, giới trẻ có học vấn quá mức, họ túi bụi trong các lớp
luyện thi đắt tiền và dành nhiều năm để chuẩn bị cho kỳ thi đại học. Các gia
đình cạnh tranh với nhau trong một cuộc chạy đua giáo dục cũng tàn hại giống
như cạnh tranh quân sự với miền bắc. Thêm nhiều mãnh bằng là một vé để được
việc làm tốt nhất, và các việc làm tốt nhất vẫn tập trung vào chính phủ, các
ngân hàng và các chaebol (các tập đoàn lớn thuộc sở hữu gia đình).
Thế hệ trong độ tuổi lao động
của Hàn Quốc phải đối mặt với một gánh nặng gấp ba lần. Họ phải chăm sóc người
già – đang ngày càng tăng về số lượng, chăm sóc giới trẻ – nuôi ăn học rất đắt
tiền, và sau cùng, có lẽ là lo cho người Bắc Triều Tiên – sẽ hội nhập vào nền
kinh tế nếu hai miền Triều Tiên thống nhất vào lúc nào đó. Nản chí vì những
gánh nặng này, nhiều phụ nữ Hàn Quốc đang hoãn việc sinh con và có ít con hơn.
Sinh suất quốc gia đã giảm xa hơn và nhanh hơn so với hầu hết các nước khác.
Dân số, đã vượt quá 50 triệu năm ngoái, dự kiến sẽ giảm xuống dưới con số đó
lần nữa vào khoảng năm 2045.
Nhiều thanh niên Hàn Quốc đang
cố quên đi mối quan hệ của họ với miền bắc. Lớp ông bà và cố của họ bận rộn với
kẻ thù cộng sản, sự sợ hãi căm ghét của hai lớp này vẫn chưa nguôi do bị tuyên
truyền mạnh bạo trong những năm dưới sự cai trị độc tài. Thế hệ sinh ra trong
thập niên 1960, được gọi là thế hệ 386 trong mối liên tưởng tới vi mạch 386 của
Intel, đều dồn sự chú ý tới miền Bắc, cho rằng sự nhiệt tình chống cộng đã làm
cho hòa giải và thống nhất đất nước thành bất khả. Ngược lại, thanh niên miền
nam ngày nay, cảm thấy ít gắn bó với những người ở phía bên kia vĩ tuyến 38. Họ
đang kín đáo trấn an rằng bây giờ việc thống nhất đất nước dường như chỉ là một
khả năng xa xôi. Họ không cháy bỏng với lòng căm thù miền Bắc, họ cũng không
lãng mạn hoá nó, như một số người cánh tả lớn tuổi thường làm như vậy. Họ chỉ
việc phớt lờ nó. Nhưng miền Bắc không cho phép mình bị phớt lờ.
Nguồn: The
Economist
No comments:
Post a Comment