16/08/2019
Hiện nay có một số nhân vật tại Úc làm cho Bắc Kinh
nhức đầu và căm phẫn. Ngoài giới tình báo Úc mà phần lớn người dân thường không
biết đến, có năm nhân vật mà tư tưởng và hành động của họ đã tác động đáng kể
lên dư luận Úc trong thời gian qua, gây khá nhiều chú ý và tranh cãi trong giới
tinh hoa, và qua đó dịch chuyển quan điểm đối với Bắc Kinh.
Người phải nhắc đến đầu tiên là giáo sư John
Fitzgerald. Ông là một trong những chuyên gia hàng đầu tại Úc về Trung
Quốc, không chỉ về học thuật, lý thuyết, mà còn những kinh nghiệm thực tiễn khi
từng làm việc cho Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc (DFAT) tại Trung Quốc. Ông viết
về nhiều đề
tài khác nhau về Trung Quốc, và là một trong những người lên tiếng cảnh
báo Úc sớm nhất về hiểm họa Trung Quốc. Ông cẩn trọng trong từng lời nói, luôn
đưa ra bằng chứng dữ kiện thích đáng khi trình bày quan điểm của mình, và sâu
sắctrong các nhận định hay kết luận. Trong bài viết “Nhân phẩm và kẻ
thù của nó” một tháng sau khi ông Lưu Hiểu Ba mất, giáo sư Fitzgerald trình
bày nhiều chi tiết về chính sách giáo dục yêu nước của Bắc Kinh, trong đó cấm mọi
giáo viên dạy học, nghiên cứu hay xuất bản bảy đề tài bao gồm: dân chủ hiến định,
xã hội dân sự, cấp tiến hóa kinh tế, tự do báo chí, phê bình lịch sử của Đảng Cộng
sản, thách thức chủ nghĩa xã hội với đặc điểm Trung Quốc, và các giá trị phổ
quát (như quyền con người và tự do, bao gồm tự do học thuật). Nghiên cứu và lý
luận của Fitzgerald ảnh hưởng sâu sắc lên Clive Hamilton, John Garnaut và
Andrew Hastie.
Người kế tiếp là giáo sư Clive Hamilton, tác giả cuốn “Cuộc
xâm lược âm thầm: Ảnh hưởng của Trung Quốc tại Úc”. Sau khi phát hành cuốn
sách gây khá nhiều tranh cãi này, ông Hamilton được mời sang quốc hội Hoa Kỳ
điều trần, và cũng kể từ đó ông tiếp tục viết nhiều bài để vạch trần các hoạt động
tình báo gây phá hoại không chỉ cho cộng đồng người Hoa tự do tại Úc, mà còn
liên tục cảnh báo những mưu mô, trí trá và đe dọa của Bắc Kinh đối với nền dân
chủ của Úc. Tác phẩm “Cuộc xâm lược âm thầm” của ông được dịch
sang tiếng Hoa trước tưởng niệm 30 năm biến cố Thiên An Môn vào tháng
Sáu vừa qua, để độc giả người Hoa đọc. Nó làm cho Bắc Kinh căm phẫn và gọi ông
cố tình “phỉ báng và bôi nhọ” họ. Độc giả của tác phẩm này, ngoài cộng đồng người
Hoa trên khắp thế giới, còn là người Hoa tại Hồng Kông và Đài Loan, mặc dầu các
tiệm sách tại Hồng Kông khó thể nào công khai bày bán nó.
Hugh White, một giáo sư khác, cũng chuyên về Trung Quốc, từng làm việc cho Bộ Quốc
phòng Úc, và là một trong các tác giả chính của Bạch thư Quốc phòng Úc năm
2000. Ông cũng là người viết nhiều sách, luận văn và bài viết trên các cơ quan
nghiên cứu cũng như truyền thông lớn nhất tại Úc. Tác phẩm mới nhất “Làm sao để
phòng thủ Úc” vào đầu tháng Bảy vừa qua đã gây khá nhiều tranh cãi trong giới
tinh hoa Úc. Giáo sư White cho biết ông đã nghĩ về viết về tác phẩm này cách
đây 35 năm khi bắt đầu tiếp cận đến các vấn đề quốc phòng của Úc. Có thể nói
giáo sư White là một trong những người nhận diện ra được sớm nhất những thách
thức đến từ sự trổi dậy của Trung Quốc đối với cho Á châu Thái Bình Dương, đặc
biệt cho nước Úc, ngay cả trước khi Tập Cận Bình lên nắm quyền.
Trong phần trao
đổi với ký giả John Garnaut thuộc nhật báo Sydney Morning Herald vào
năm 2016, khi được hỏi những gì ông viết trước đây có sai lầm gì không khi nhìn
lại, thì giáo sư White cho biết vài điều thú vị. Một, nền kinh tế của
Trung Quốc, theo đà phát triển hiện nay, có thể qua mặt Hoa Kỳ, nhưng ông không
ngờ (vào năm 2016) là nó phát triển nhanh hơn ông dự tính, có thể lớn hơn nền
kinh tế Hoa Kỳ đến 30 phần trăm vào năm 2030 tính theo thước đo PPP (Purchasing
Power Parity). Hai, sức mạnh hàng hải (hải quân) của Trung Quốc đã
phát triển nhanh và mạnh trong thời gian ngắn hơn ông dự đoán, làm cho những chọn
lựa của Hoa Kỳ trở nên bị giới hạn. Ba, khác với dự đoán của ông, Hoa Kỳ
khá chậm trong việc nhìn ra Trung Quốc là thử thách lớn đối với họ, do đó chậm
chập trong việc đề ra các chính sách thích hợp.
Năm 2013, giáo sư White có viết bài “Sự
lựa chọn của Úc” trên tạp chí Foreign Affairs. Quan tâm của giáo sư White
bao lâu nay là giữa một nước Trung Hoa góp phần quan trọng cho nền kinh tế Úc
nhưng sẽ thách thức sự thống trị của Hoa Kỳ, và một Hoa Kỳ góp phần quan trọng
cho nền an ninh Úc nhưng chủ trương duy trì nguyên trạng và có thể dùng chiến
lược ngăn chặn để kiềm chế Trung Quốc, thì sự chọn lựa của Úc là gì? Theo giáo
sư White thì giới lãnh đạo chính trị Úc cần nói thẳng cho Washington suy nghĩ của
mình và tìm cách thuyết phục Hoa Kỳ chia sẻ quyền lực với Trung Quốc tại châu
Á. Mấy hôm sau đó, giáo sư White viết thêm một bài khác “Abbot
sẽ chọn Trung Quốc?” với mong muốn tân Thủ tướng Tony Abbot vừa đắc cử lúc
đó mạnh dạn trình bày vấn đề này với Washington.
Úc, tuy có lẽ là đồng minh thân cận và trung thành
nhất đối với Hoa Kỳ từ sau Thế Chiến II, nhưng Úc chưa phải là cường quốc,
trong khi sự trổi dậy của Trung Quốc trong thời gian qua gây quá nhiều thiệt hại
về kinh tế và nhiều lo lắng cho Hoa Kỳ về an ninh. Cho nên đề nghị của giáo sư
White dường như hơi lý tưởng.
Đầu năm nay, hai giáo sư Hamilton và White được mời
đến trường đại học La Trobe để tranh
luận về đề tài liên quan đến quan hệ của Úc với Trung Quốc. Tuy có nhiều
điểm giống nhau, cách nhìn và giải quyết vấn đề giữa hai ông cũng lắm khác
nhau. White tuy xem Trung Quốc như con chó sói, ông vẫn tin rằng có thể sống
chung với nó được, không cần phải hoảng hốt, mà phải chọn cách đấu tranh một
cách khôn khéo, bởi vì White không tin rằng Hoa Kỳ sẽ lãnh đạo thành công trong
vấn đề này (tuy không nói thẳng ra nhưng White hàm ý cung cách của ông Trump).
Trong khi đó, giáo sư Hamilton thì cho rằng mặc dầu thuyền trưởng Hoa Kỳ hiện
nay là điên rồ, nhưng con thuyền không dễ dàng gì quay ngược. Hamilton cũng biện
luận rằng White không hiểu chiến tranh chính trị và bản chất của Đảng Cộng Sản
Trung Quốc, và theo Hamilton thì nhìn cách hành xử của Trung Quốc cho chúng ta
thấy rằng sống trong vòng ảnh hưởng của họ thì rất là khó chịu.
Ký
giả John Garnaut cũng tham dự cuộc tranh luận quan trọng này và cũng
đặt câu hỏi với hai ông. Chính Garnaut cũng là một
chuyên gia thâm sâu về Trung Quốc, làm việc trực tiếp tại Bắc Kinh từ năm 2007,
biên tập viên cho Fairfax Media về châu Á Thái Bình Dương. Garnaut viết nhiều
bài giá trị về các vấn đề ngoại giao. Đặc biệt sau bài
viết có tính cách cố vấn cho Thủ tướng Malcolm Turnbull trên báo
Sydney Morning Herald, Garnaut được mời làm cố vấn cao cấp
cho ông Turnbull từ năm 2015 đến 2016, và làm Cố vấn Chánh cho Bộ Thủ tướng và
Nội các từ năm 2016 đến 2017.
Sau khi rời khỏi hai trách nhiệm trên, Garnaut có viết
một bài trên tạp chí Foreign Affairs với tựa đề “Trung
Quốc can thiệp vào Úc như thế nào” vào tháng Ba năm 2018. Garnaut trình bày
chi tiết các hoạt động âm thầm gây ảnh hưởng của ĐCSTQ lên cộng đồng người Hoa
tự do tại đây, ảnh hưởng lên chính trường Úc, và phương thức đối phó của chính
quyền Úc dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Turnbull. Garnaut có nhắc đến tác phẩm
của Hamilton đã bị ba nhà xuất bản ký hợp đồng nhưng sau đó e ngại Bắc Kinh trả
đũa nên rút lại quyết định.
Có nhiều người Tây phương, từ trí thức, học giả,
chuyên gia cho đến chính trị gia, đã sai lầm trong nhận định về Trung Quốc. Là
điều không khó hiểu. Nhưng John Garnaut được xem là người không
hiểu sai về Tập Cận Bình (và ĐCSTQ) bấy lâu nay.
Người sau cùng mà tôi muốn nói đến là dân biểu
Andrew Hastie. Thứ Năm 8 tháng Tám vừa qua, ông Hastie đã gửi bài viết đăng
trên báo Sydney Morning Herald với tựa đề “Chúng
ta phải nhìn thấy Trung Quốc – Cơ hội và đe dọa – với con mắt sáng suốt”. Bài
viết này đã gây xôn xao dư luận trong những ngày qua, gây tranh cãi
gây gắt trong nội bộ Đảng Cấp tiến cũng như trong chính trường Úc. Ông Hastie
đã ví sự thất bại của người Pháp vì không nhìn ra được sự thay đổi trong chiến
tranh di động của Phát xít Đức, và người Úc cũng thế, đã thất bại trong việc
nhìn ra người láng giềng độc đoán của mình đã trở nên di động như thế nào. Bắc
Kinh tức giận với toàn nội dung bài này, nhưng giận nhất là vì bị Hastie ví họ
như Đức dưới thời Hitler. Trung Quốc lập tức phản ứng cho rằng ông Hastie vẫn
còn “tư duy Chiến tranh Lạnh và sự thiên vị ý thức hệ”. Phía đối lập Đảng Lao động
nhận xét rằng suy nghĩ này là “cực đoan, quá lố và không hoan nghênh”.
Bài viết của Hastie có sự liên hệ mật thiết với các
nhân vật nói trên, đặc biệt với ký giả Garnaut và giáo sư Fitzgerald. Các vấn đề
và mối liên hệ này sẽ được mổ xẻ trong bài tới.
Phạm
Khú Khải
Úc Châu, 12/08/2019
*
Các bài của Phạm Phú Khải
No comments:
Post a Comment