Trọng Nghĩa – RFI
Thứ ba 01 Tháng Tư 2014
Ngày
01/04/2014 Nga gia tăng sức ép trên Ukraina bằng cách tăng hơn một phần ba giá
khí đốt bán cho nước láng giềng này. Đây mới chỉ là bước đầu, vì Mátxcơva còn
đe dọa tăng giá thêm nữa biến giá khí đốt bán cho Ukraina thành loại đắt đỏ
nhất châu Âu.
Theo lãnh đạo tập đoàn dầu khi Nga Gazprom, thì công
ty của ông đã quyết định hủy bỏ phần giảm giá từng được họ chấp thuận cho
Ukraina vào tháng 12/2013, để đánh đổi lấy việc Kiev từ bỏ thỏa thuận liên kết
với Liên Hiệp Châu Âu. Hệ quả tức thời của quyết định này là giá khí đốt bán
cho Ukraina đã tăng lên thành 385,5 đô la cho mỗi 1000 mét khối.
Ngay sau khi chế độ thân Nga của cựu Tổng thống
Viktor Ianukovych bị sụp đổ vào tháng 2/2014 và một chính phủ thân phương châu
Âu lên cầm quyền ở Kiev, Gazprom đã cảnh cáo rằng họ sẽ hủy bỏ ưu đãi giảm giá
cho Ukraina ngay từ quý 2 này, và bắt nước láng giềng phải trả một cái giá cắt
cổ cho khí đốt mua từ Nga.
Quyết định của Gazprom vào hôm nay do đó hoàn toàn
không bất ngờ. Điều khiến Ukraina lo ngại là giá khí đốt mua của Nga có nguy cơ
tăng vọt trong thời gian tới đây.
Chính quyền Nga đã cho biết là họ có thể hủy bỏ một
khoản giảm giá 100 đô la khác, mà Ukraina được hưởng từ tháng Tư năm 2010 trong
khuôn khổ thỏa thuận gia hạn việc cho Mátxcơva thuê căn cứ Sebastopol ở vùng
Crimée cho Hạm đội Biển Đen của Nga.
Vấn đề là thỏa thuận thuê căn cứ Sebastopol đang
trong tiến trình bị Mátxcơva hủy bỏ, cho rằng với việc Crimée đã được sát nhập
vào Nga vào tháng Ba vừa qua, thì thỏa thuận thuê căn cứ cho Hạm đội Biển Đen
đã trở thành vô nghĩa.
Nếu phần giảm giá 100 đô la bị hủy bỏ nốt, giá mà
Ukraina phải trả cho khí đốt mua từ Nga sẽ vọt lên khoảng 480 đô la cho mỗi
1.000 mét khối một trong những mức giá cao nhất đối với các nước châu Âu. Điều
đó sẽ làm Ukraina thêm khó khăn, vào lúc nước này đang trông chờ vào sự chi
viện của phương Tây và Quỹ Tiền tệ Quốc tế.
----------------------------------
Thụy My
- RFI
Thứ ba 01 Tháng Tư 2014
«Cuộc khủng hoảng năng lượng Ukraina», đó là tựa đề bài phân tích công phu của giáo sư Pierre
Terzian, giám đốc công ty tư vấn năng lượng Pétrostratégies đăng trên báo Le
Monde. Ukraina lệ thuộc vào Nga về nguồn khí đốt, và căng thẳng với Matxcơva có
thể gây nên những xung đột mới trong khi Kiev lâu nay quá ỷ lại vào vị trí địa
chính trị của mình.
Theo tác giả, vụ chính biến hôm 22/2 tại Kiev xảy ra
vào lúc Ukraina mất đi tầm quan trọng của một hành lang năng lượng chủ yếu đối
với châu Âu và Nga. Trong suốt hai thập niên, đất nước này là nơi mà 80% lượng
khí đốt của Nga cung cấp cho châu Âu bắt buộc phải đi qua. Nhưng ngày nay,
những đường ống dẫn khí đi vòng tránh Ukraina đã được thiết lập. Ngược lại,
Kiev luôn bị lệ thuộc vào dầu khí từ Nga, và luôn gặp khó khăn trong việc thanh
toán chi phí năng lượng khoảng 14,58 tỉ đô la một năm.
Ukraina là nguyên nhân hai cuộc khủng hoảng khí đốt
vào tháng Giêng năm 2006 và tháng Giêng 2009, khiến châu Âu bị cắt mất nguồn
khí đốt ngay trong mùa đông. Do Kiev chưa thanh toán được, tập đoàn Gazprom đã
ngưng giao hàng, và Ukraina bèn chuyển sang dùng gaz dành cho châu Âu, khiến
Gazprom cúp toàn bộ nguồn khí đốt chuyển vận qua lãnh thổ Ukraina.
Đã nhiều lần các tập đoàn khí đốt châu Âu và Gazprom
đề nghị Kiev tách biệt các đường ống dẫn khí cho châu Âu và cho tiêu dùng nội
địa, nhưng Ukraina từ chối. Rốt cuộc bốn tập đoàn châu Ấu (hai của Đức, một của
Hà Lan và một của Pháp) đã liên kết với Gazprom để thiết lập hai đường ống của
hệ thống Nord Stream. Hệ thống dài 1.224 km dẫn thẳng khí đốt từ Nga đến miền
bắc nước Đức đi qua vùng Ban-tích, cung ứng 33Gm3/năm, cộng với 16Gm3/năm của
đường ống Blue Stream đi qua Hắc Hải.
Thật ra các mạng lưới trên chưa hoàn chỉnh, và một
phần ba số điểm kết nối hiện bị tắc nghẽn vì một số lý do. Nhưng các công ty
Nga và châu Âu cũng đang nỗ lực thành lập South Stream, một đường ống dẫn khí
dài 2.380 km đi vòng tránh Ukraina về phía nam, nối vùng Novorossiisk của Nga
với Bulgari thông qua Hắc Hải. Nếu hệ thống này đạt được năng lực hoàn chỉnh
63Gm3/năm vào năm 2019, việc dẫn khí đốt Nga qua Ukraina có thể trở thành quá
khứ.
Nhưng
Kiev thì không thể bỏ qua Matxcơva, hiện là nước cung cấp 55% đến 65% nhu cầu
khí đốt và hai phần ba nhu cầu dầu lửa cho Ukraina. Cũng khó thể hình dung việc
các công ty châu Âu bán khí đốt cho Ukraina với giá rẻ hơn Gazprom, hơn nữa
phải mất nhiều năm để xây dựng được các cơ sở hạ tầng tốn kém.
Thực tế phũ phàng này Ukraina phải đối phó, cho dù
lãnh đạo là ai. Liên hiệp châu Âu hứa cho vay thêm 10,9 tỉ euro, Quỹ Tiền tệ
Quốc tế cho vay thêm số tiền tương đương, và Hoa Kỳ 1 tỉ đô la. Nhưng về lâu về
dài, không một ai trả thay cho Kiev hóa đơn 8,7 tỉ euro/năm tiền khí đốt và 5,8
tỉ euro/năm tiền dầu lửa. Gazprom đã thông báo cho Ukraina tăng giá khí đốt từ
1/4, tính ra phải trả thêm 2,18 tỉ euro. Matxcơva đã buộc Ukraina và những
người ủng hộ ở châu Âu phải trả giá !
Ukraina đã giảm lượng tiêu thụ khí đốt xuống phân
nửa kể từ năm 1990, nhờ giảm được nạn ăn cắp và một số biện pháp, bên cạnh đó
là suy thoái kinh tế. Kiev hy vọng phát hiện được các nguồn dầu khí mới, nhờ đó
giảm lệ thuộc vào Nga, nhưng trữ lượng tiềm năng đa số lại nằm ở Crimée. Thế
nên Kiev đành phải dùng đến phương cách mất lòng dân là tăng giá khí đốt, một
trong những đòi hỏi của IMF.
Kinh tế Ukraina đang suy sụp. Kiev quá trông đợi vào
châu Âu, so bì với số tiền 99,8 tỉ euro mà Ba Lan đã nhận được từ 2007 đến
2013, và 103,4 tỉ euro hứa hẹn cho Vacsava từ 2014-2020. Nhưng nếu không vực
dậy nền kinh tế bị các đại gia thao túng, châu Âu khó thể gồng gánh cho Ukraina
về lâu về dài.
Vì đâu nên nỗi ? Theo tác giả bài viết, tình trạng
hiện nay là do Ukraina đã quá dựa vào vị trí địa chiến lược của mình, ỷ lại
việc là địa điểm trung chuyển khí đốt, việc cho thuê căn cứ Sébastopol, viện
trợ phương Tây…Nga đã để cho tình huống ngày càng tồi tệ để lợi dụng một khi
chín muồi, như hiệp định đã ký với tổng thống bị lật đổ Ianoukovitch.
Nhưng châu Âu cũng chịu một phần trách nhiệm khi làm
ngơ trước những tiêu cực, tình trạng tham nhũng. Và nhất là áp đặt cho đất nước
này, cũng như những quốc gia Liên Xô cũ khác sự chọn lựa, hoặc hợp tác với châu
Âu, hoặc nhận lời tham gia liên minh thuế quan do Nga đề nghị, trong khi không
một nước nào có thể cắt đứt quan hệ với Nga. Lẽ ra cần phải đưa ra các dạng
thức hợp tác linh hoạt hơn, và tác giả đặt câu hỏi, liệu có quá muộn hay không
?
Đường
đến « đất hứa » Nga còn gian khổ đối với dân Crimée
Cũng liên quan đến Ukraina, đặc phái viên Le Monde
trong bài phóng sự « Người dân Crimée trước giai đoạn chuyển đổi khó khăn »
cho biết, ông Vladimir Putin đã hứa hẹn một tương lai tươi sáng cho Crimée,
nhưng trong khi chờ đợi, các tài khoản ngân hàng bị phong tỏa và các doanh nhân
đầy lo lắng.
Đối với nhiều người dân Crimée, ý muốn quay lại với
đất mẹ rất mạnh mẽ. Từ khi đưa quân sang Crimée hồi cuối tháng Hai, Vladimir
Putin đã hứa hẹn nhiều thứ với họ : việc làm, thu nhập cao hơn, chưa kể sức
mạnh Nga và an ninh trước « bọn phát-xít Ukraina ». Đồng rúp được đưa vào sử
dụng, còn đồng hryvnia của Ukraina chỉ còn giá trị trong tháng Tư. Một số cửa
hàng hiện đã từ chối nhận tiền Ukraina.
Cuối tháng Ba tại Simferopol, những người về hưu xếp
hàng chờ lãnh lương hưu đã xúc động khi lần đầu tiên nhận được những đồng rúp
mới tinh, và nhiều hơn dự tính với tỉ giá 1 hryvnia đổi được 3,8 rúp. Nhưng họ
quên rằng lương tăng thì vật giá cũng tăng, thậm chí còn tăng nhanh hơn ; hàng
từ Ukraina đến ngày càng hiếm còn hàng hóa từ Nga thì giá đắt.
Trước khi vào được miền đất hứa, trở thành công dân
Nga là một quá trình gian khổ. Hàng người luôn dài vô tận trước các địa điểm
nhận hồ sơ xin hộ chiếu Nga. Tình hình còn tệ hại hơn đối với những người
Ukraina sống tại Crimée nhưng đăng ký hộ tịch ở Ukraina, nhân viên các công ty
quốc doanh bỗng nhiên trở thành công ty của Nga.
Thiếu tiền mặt, các máy ATM không còn sử dụng được,
các tài khoản bị phong tỏa. Ngân hàng lớn nhất Crimée là Privat Bank phải đóng
cửa, cho nhân viên nghỉ chờ việc. Các giao dịch nhà đất đóng băng. Những ai
muốn đi khỏi Crimée không thể rút tiền cũng không bán nhà được, những người ở
lại phải trông cậy vào số tiền mặt hiện có hoặc phải đi rút tiền từ Nga hay
Ukraina.
No comments:
Post a Comment