Thursday 3 April 2014

CUỘC CHIẾN TRANH LẠNH KẾ TIẾP : BIỂN ĐÔNG TRƯỚC CƠN BÃO (Wolfgang Hirn)




Wolfgang Hirn

Phan Ba dịch
Tháng Tư 3, 2014


Đầu mùa Hè 2012, nhiều người Việt Nam phẫn nộ đã tụ tập trước sứ quán Trung Quốc ở Hà Nội nhiều chủ nhật liên tiếp nhau, hát những bài ca yêu nước và hô to: “Hoàng Sa Trường Sa là của Việt Nam!” Và: “Đả đảo Trung Quốc xâm lược!”

Gần như đồng thời, người Philippines giận dữ cũng xuống đường ở thủ đô Philippines và cũng gọi to không kém phần dữ dội: “Người Trung Quốc cút đi!”


Người Việt cũng như người Philippines biểu tình chống lại tàu đánh cá và tàu quân sự Trung Quốc xâm nhập vào vùng được xem là thuộc chủ quyền của họ. Người Philippines phản đối, vì người Trung Quốc hiện diện quanh rạn san hô Scarborough, người Việt, vì tàu Trung Quốc xuất hiện trước Hoàng Sa.

Luôn có va chạm mà tần suất của chúng đã tăng lên trong những năm vừa qua. Trước hết là giữa Trung Quốc với Philippines, và còn thường xuyên hơn là giữa Trung Quốc với Việt Nam. Đó là một sự khiêu khích qua lại mà không còn có thể nói là ai đã khiêu khích ai trước tiên.

Như Quốc Hội Việt Nam đã thông qua một đạo luật vào ngày 21 tháng 6 2012 mà theo đó, Hoàng Sa và Trường Sa nằm trong lãnh thổ của Việt Nam và tuân theo luật lệ của Việt Nam.

Ngược lại, Trung Quốc chào mời quyền thăm dò cho các công ty khai thác dầu Trung Quốc và nước ngoài trong những vùng trước bờ biển Việt Nam, những vùng mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền và đã giao giấy phép khai thác cho Exxon Mobil và Gazprom.

Các chiến tuyến đã trở nên cực kỳ cứng rắn. Cả hai bên đều thể hiện ít cho tới không sẵn sàng thỏa hiệp. Người ta chỉ có thể phỏng đoán những ý định cuối cùng của Trung Quốc. Câu hỏi lớn chưa được trả lời vẫn còn đó: Biển Đông có phải là một lợi ích cốt lõi của người Trung Quốc hay không? Nếu có, thì nó có cùng tầm quan trọng như ba lợi ích cốt lõi khác của người Trung Quốc, Đài Loan, Tây Tạng và Tân Cương, hay không? Các lợi ích này – giới lãnh đạo ở Bắc Kinh không để cho một hoài nghi nào xuất hiện – được bảo vệ với tất cả sức mạnh. Tức nếu biển Đông là lợi ích cốt lõi thì người Trung Quốc có dùng quân đội để đạt tới những yêu cầu của họ không?

Vì vậy mà người ta đã hết sức bất an, khi hai nhân viên cao cấp của Hoa Kỳ James Steinberg và Jeffrey Bader tuyên bố, khái niệm lợi ích cốt lõi đã được nhắc tới từ phía Trung Quốc trong một cuộc trao đổi với họ trong tháng Ba 2010 ở Bắc Kinh. Các chuyên gia và chính khách Phương Tây thảo luận hàng tuần liền, liệu ngưởi Trung Quốc có nói như vậy hay không. Chính người Trung Quốc thì lại đóng góp rất ít để làm sáng tỏ vấn đề này.

Rõ ràng là chính người trung Quốc cũng không rõ họ muốn đi theo đường lối nào ở biển Đông. Có quá nhiều nhân vật với những mục tiêu hết sức khác nhau cùng tham gia vào trong câu hỏi này. Một cuộc khảo sát của International Crisis Group (Stirring Up the South China Sea) nhận ra không ít hơn là mười một nhân vật, trong số đó quan trọng nhất là Hải quân, Bộ Ngoại giao, các chính phủ địa phương, Bureau of Fisheries AdministrationChina Marine Surveillance (CMS). Nhân vật cuối cùng là một đơn vị bán quân đội, tuần tra trong các vùng biển Trung Quốc. Hạm đội của họ dự định sẽ được tăng cường lên 20 tàu và 15.000 người.

Vì tất cả – không chỉ người Trung Quốc – chung quanh biển Đông đều tăng cường vũ trang và vì tất cả đều tương đối cương quyết giữ vững quan điểm của mình nên nguy cơ xung đột quân sự đang tăng lên. Điều này còn được cổ vũ bởi tiếng nói của người dân. Khi cổng Internet huanqiu.com tiến hành một cuộc khảo sát trong số 23.000 người Trung Quốc vào tháng Sáu 2011 và hỏi: Chính phủ ở Bắc Kinh cần phải giải quyết các vấn đề ở biển Đông như thế nào? thì 80% trả lời ngắn gọn: với bạo lực.
Tuy vậy, Ian Storey của International Institite for Strategic Studies (IISS) không tin vào giải pháp xấu nhất của tất cả các giải pháp: “Trung Quốc không muốn giải quyết các cuộc tranh chấp ở biển Đông bằng vũ lực.” Nhưng ông cũng nhìn thấy mối nguy hiểm, rằng một cuộc va chạm không có chủ ý trên biển sẽ leo thang và có thể dẫn tới một cuộc khủng hoảng quân sự và ngoại giao lớn. Storey: “Chỉ là một câu hỏi về thời gian, cho tới khi một trong những tình huống như vậy leo thang tới mức tương đối không dễ chịu và có người bị giết chết.”

Vì vậy mà lại càng quan trọng hơn là việc các đối thủ gặp nhau để trao đổi, làm sao để tránh được một sự leo thang như vậy. Nhưng cả ở đó cũng có một cuộc tranh cãi về cơ bản, phải giải quyết các xung đột đó ở bàn thương lượng như thế nào. Người Mỹ kêu gọi đối thoại đa phương, người Trung Quốc muốn giải quyết song phương. Từng tranh cãi một, từng nước một. Robert Kaplan: “Qua giải pháp song phương cho các xung đột, Trung Quốc có thể đi theo chiến lược chia để trị.”

Có một điều mà Trung Quốc đã thành công: liên minh các quốc gia ASEAN đã bị chia rẽ. Hai cực đối chọi nhau là một Campuchia theo Trung Quốc và một Philippines rõ ràng theo Mỹ. Với một ít hạn chế, người ta còn có thể xếp Lào và Thái Lan vào phe Trung Quốc trong câu lạc bộ mười nước này.

Có thể nhìn thấy rõ sự chia rẽ này vào lúc cuối của hội nghị thượng đỉnh ASEAN trong tháng Bảy 2012 tại Phnom Penh thủ đô của Campuchia. Mười ngoại trưởng đã không thể thống nhất với nhau về một thông cáo chung – lần đầu tiên từ 45 năm nay! Đó là về câu hỏi người ta giải quyết vấn đề song hay đa phương. Chủ nhà Campuchia ủng hộ quan điểm Trung Quốc và cản trở một nghị quyết chung.
Campuchia là một người bạn cô đơn của Trung Quốc trong một châu Á mà Trung Quốc có nhiều kẻ thù ở trong đó.

Wolfgang Hirn

Phan Ba trích dịch từ “Der nächste Kalte Krieg: China gegen den Westen” ["Cuộc Chiến tranh Lạnh kế tiếp - Trung Quốc chống Phương Tây"]

Đọc những bài khác ở trang Chiến tranh Lạnh

Bài trước :




No comments:

Post a Comment

View My Stats