Posted on November 11, 2013 by Jonathan London
Nhiều đồng ý rằng Việt Nam đang phải đối mặt với một
tình trạng hết sức lo ngại. Đất nước có đầy đủ các tiềm năng mà không thể lên
được vì những hạn chế cơ bản của bộ máy. Những nguyên nhân đã được phân tích rõ
rồi trong rất nhiều bài nghiên cứu. Những thể chế xã hội chính trị của đất nước
(tức là những ‘luật chơi chính thức và phi chính thức’) đã thành một ràng buộc
không cho phép đất nước cất cánh, không cho phép toàn dân đều được tham gia đời
sống xã hội chính trị kinh tế của đất nước mình một cách bình dẳng và tự do.
Khẳng định như vậy chẳng có liên quan đến âm mưu của ai cả mà là tình trạng
khách quan của đất nước.
Nói “dũng cảm” là một yếu tố xã hội gắn liền với
người Việt Nam, là đúng. Nhưng ta nên suy ngẫm về ý nghĩa của từ này. Ở Việt
Nam, khi ta nói về khái niệm “dũng cảm” thì người ta rất hay nghĩ về những
chuyện lịch sử, trong khi ít đề cập những vấn đề trước mặt của chúng ta hiện
nay.
Dũng cảm có nhiều loại. Không cần là nhà tâm lý học
hay nhà văn học đề khẳng định: dũng cảm không có nghĩa là không sợ mà là có
thể khắc phục sự sợ để làm một cái gì đó cần thiết trong một bối cảnh nhất
định, bất chấp những đe dọa và trở ngại trước mặt. Như vậy dũng cảm là một
cái chúng ta gặp thường xuyên, không chỉ liên quan đến chiến tranh hay
một tai họa. Chẳng hạn, người nào cũng phải sống trong vòng những thể chế,
những bối cảnh tổ chức, những tình trạng vật chất nhất định. Có khi chúng ta
phải có đủ dũng cảm để đối phó với những hạn chế thường trực này.
Tôi có một người bạn hai mười mấy tuổi có con 9
tuổi, chồng mất do tai nạn giao thông khi cháu mới 4 tuổi. Trình độ học không
cao. Chưa được đào tạo. Không có việc làm ổn định. Vẫn phải phục vụ nhà chồng.
Mẹ ruột nghiện cờ bạc. Mất tiền của cả nhà mấy lần. Bố cựu chiến binh, bán hàng
trên vỉa hè. Người tốt lành nhưng sức kinh tế không có. Cách đây mấy tháng bạn
nữ này mới biết bị ung tư đoạn 3. Không có tiền để điều trị. Vẫn phải lo tiền
con ăn học, nuôi con dù không thể chia sẻ với con thông tin về căn bệnh của
mình. Cá nhân này có bao nhiêu rằng buộc thể chế mà vẫn cố gắng. Đó được gọi là
dũng cảm, cho dù là một câu chuyện rất đỗi bình thường ở Việt Nam. Có thể gọi
đó là dũng cảm hàng ngày và chắc chắn Việt Nam không thiếu cái đó!
Hãy nói về chính trị. Và tôi xin bắt đầu qua việc đề
cập một tác phẩm quan trọng được viết cách đây hơn 40 năm, đó là cuốn sách
‘Thoát ra, trung thành, và tiếng nói” (‘Exit, Loyalty, and Voice’) do Albert
Hirschman viết vào năm 1970. Theo Hirschman (người đã từng được giải
thưởng Nobel về kinh tế học, ở bất cứ bổi cảnh tổ chức nào (và ở đây ‘tổ chức’
có nghĩa là xã hội), ta luôn luôn có ba phương án cơ bản đối với cách ứng xử
của mình. Một là thoát ra, thức là tránh việc. Hai là trung thành, tức là im
lặng và theo lệnh dù đồng ý hay không đồng ý với ‘cấp trên’. Và ba, con đường
khó nhất, có nguy cơ nhất, và yêu cầu dũng cảm nhất, là lên tiếng.
Là một người Mỹ, đã từng lớn lên và được sống trong
một xã hội mà thực sự có tự do về ngôn luận (dù có nhiều vấn đề khác) tôi không
dám khuyên bảo cho ai sống ở Việt Nam hay các nước khác (mà có chế độ đọc đoán)
rằng là: khi nào thì nên thoát khỏi, khi nào thì nên im lặng và trung thành, và
khi nào thì nên lên tiếng. Nhưng, là người quan sát xã hội Việt Nam hiện nay,
tôi thấy vấn đề mà Hirschman đã làm sáng tỏ rất liên quan đến chính trị của Việt
Nam hiện nay.
Ngay trong ĐCSVN có rất nhiều người đang đối phó với
cụm phương án này. Từ nhóm 72 đến Lê Hiếu Đằng , từ Dương Trung Quốc đến Lê
Trấn Gia vừa qua. Tôi chẳng có ý gây chia rẽ mà chỉ quan sát tình hình mà thôi.
Và ngoài bộ máy cũng thế thôi. Nhiều người Việt, từ mọi phía, mọi quan điểm,
mọi hoàn cảnh xã hội (mà có quan tâm đến chính trị và tình trạng của đất nước)
đều đang đối phó với ba phương án này. Vâng, cũng có nhiều người vẫn chưa có tư
duy đọc lập. Đó là chuyện bình thường ở các nước mà từ lâu đã có những trở
ngại. Như Miến Điện, chẳng hạn, vào ngày 23 tháng 10 trong một bài phát biều Bà
Aung San Suu Kyi đã chia sẻ:
Dân của chúng tôi đang mới bắt đầu biết tự do tư duy
có thể tồn tại. Nhưng chúng tôi muốn đảm bảo chắc chắn quyền của họ để suy nghĩ
một cách tự do và sống theo lương tri của họ được bảo toàn. Quyền này chưa được
đảm bảo 100 phần trăm. Chúng tôi phải nỗ lực nhiều hơn nữa trước khi luật cơ
bản của lãnh thổ, là Hiến pháp, sẽ bảo đảm quyền để sống theo lương tri của
chúng tôi.
Có lẽ, ở Việt Nam cũng vậy.
JL
-----------------------------------------
Phỏng vấn với Radio Hồn Việt (Úc)
Posted on November 10, 2013 by Jonathan London
Phỏng vấn với rađiô Hồn Việt, Melbourne (Úc), thực
hiện Ngày 3, Tháng 11, 2013, dài 22 phút, toàn tiếng Việt, Mời các bạn click
vào nút “Play” phía dưới để nghe …
Là phần cuối cừng của cuộc phỏng vấn….. nối nhiếu mà
chưa đi sâu vào. Cảm ơn các bạn đã nghe!
JL
*
Posted on November 10, 2013 by Jonathan London
Phỏng vấn với rađiô Hồn Việt, Melbourne (Úc), thực
hiện Ngày 3, Tháng 11, 2013, dài 26 phút, toàn tiếng Việt, Mời các bạn click
vào nút “Play” phía dưới để nghe và xem …. phỏng vấn này có hình, có âm thanh.
Phần III/IV của phỏng vấn đề cập một số sự kiện liên
quan dư luận chính trị và quan hệ quốc tế của Việt Nam trong 1-2 năm qua.
JL
*
Posted
on November 8, 2013 by Jonathan London
Phỏng vấn với rađiô Hồn Việt, Melbourne (Úc), thực
hiện Ngày 3, Tháng 11, 2013, dài 14 phút, toàn tiếng Việt, Mời các bạn click
vào nút “Play” phía dưới để nghe và xem (Ghi âm dài 14 phút)…. phỏng vấn này có
hình, có âm thành.
Phỏng vấn này đề cập những sự kiện nổi bật trong
chính trị cấp cao của VN trong vòng hai năm qua. Một thời điểm bất thường và
đầy căng thẳng.
Hai phần còn lại trong cuôc phỏng vấn này sẽ post
trong vai ngày tới.
JL
*
Posted on November 5, 2013 by Jonathan London
Phỏng vấn với rađiô Hồn Việt, Melbourne (Úc), thực
hiện Ngày 3, Tháng 11, 2013, dài 23:57 phút, toàn tiếng Việt, nội dung khá
chuẩn. Mời các bạn click vào nút “Play” phía dưới để nghe (Ghi âm dài 23 phút)
No comments:
Post a Comment