Thứ năm 12 Tháng Chín 2013
Chiều qua 11/09/2013, một người
đã xông vào trụ sở Ủy ban Nhân dân thành phố Thái Bình, bắn thẳng vào các cán
bộ Trung tâm Phát triển Quỹ đất khiến một người chết và ba người khác trọng
thương. Người nổ súng tên là Đặng Ngọc Viết đã tự sát sau đó. Báo chí trong
nước cho biết, nguyên nhân là do bất đồng trong việc đền bù giải phóng mặt
bằng.
RFI Việt ngữ đã đặt câu hỏi với
nhà báo tự do Phạm Chí Dũng ở Thành phố Hồ Chí Minh về sự kiện đang làm chấn
động dư luận.
RFI : Xin chào nhà báo Phạm Chí Dũng. Đây có phải là
lần đầu tiền người dân phản kháng bằng cách cố ý sát thương?
Nhà
báo Phạm Chí Dũng : Xã hội
Việt Nam vừa chứng nghiệm một bùng nổ cá nhân chưa từng có tiền lệ: lần đầu
tiên người dân phản kháng chính quyền bằng hành vi sát thương có chủ đích.
Mười sáu năm sau “cơn sóng
thần” 1997 chống tham nhũng ở Thái Bình, địa phương có tỷ lệ liệt sĩ thuộc loại
cao nhất nước này lại phải trải nghiệm tâm thế “cùng tất biến”. Đặng Ngọc Viết
đương nhiên sẽ bị nhà cầm quyền coi là “sát nhân máu lạnh” khi người dân này đã
dùng súng colt bắn thẳng vào đầu các cán bộ đầu não của Trung tâm phát triển
quỹ đất – một cơ quan trực thuộc Ủy ban nhân dân thành phố Thái Bình. Ít nhất
hai nạn nhân đã tử vong.
Những xác nhận ban đầu cho thấy
không có bất kỳ dấu hiệu tâm thần nào nơi hung thủ. Ngược lại, người gây án đã
dường như chủ tâm tìm cho một mình sự kết thúc tương tự với các nạn nhân của
anh ta.
Những tin tức ban đầu cũng xác
nhận không có mối quan hệ tư thù nào giữa các nạn nhân với kẻ giết người. Vậy
nguồn cơn còn lại thuộc về mối quan hệ nào?
Khác với vụ đánh bom tự sát xảy
ra ở thị trấn Bạch Hạt Than, huyện Xảo Gia, tỉnh Vân Nam của Trung Quốc vào
ngày 10/05/2012 khiến 4 người chết và 16 người bị thương mà báo chí Bắc Kinh
không dám thừa nhận về nguồn cơn phẫn uất do bị thu hồi đất, giờ đây truyền
thông Việt Nam đã đưa thông tin ban đầu về mối liên quan giữa hung thủ với vụ
việc thu hồi và giải tỏa đất mà gia đình anh ta lại là một trường hợp rất thiếu
may mắn trong số đó.
Nhưng bất hạnh bao trùm lên tất
cả là “cùng tất biến” đã hóa thân thành logic từ mọi mâu thuẫn đến xung đột đất
đai trong xã hội Việt Nam từ hai chục năm qua. Nếu từ năm 1995, vào lúc con
sóng đầu cơ bất động sản đầu tiên thời mở cửa ồn ào cảnh sắc lợi nhuận và bắt
đầu kéo theo bệnh dịch đền bù đất đai từ không thỏa đáng đến thảm cảnh bất
công, dẫn tới hiện tượng những người dân phải mang can xăng đến trụ sở chính
quyền địa phương đe dọa tự thiêu… thì từ năm 2000 đến nay, hình ảnh tuẫn tiết
đó đã xảy ra không ít lần, không ít nơi, bùng cháy những cái chết theo đúng
nghĩa đen.
RFI : Thưa anh, nguyên nhân có phải từ thái độ vô cảm
của chính quyền ?
Nhà
báo Phạm Chí Dũng : Song
trái ngược với hậu quả khốc hại của dân oan, các nhóm lợi ích bất động sản và
nhóm thân hữu chính trị vẫn chìm sâu trong vũng lầy của những từ ngữ lóng lánh
nghĩa bóng. Mọi thông tin về những câu chuyện tang thương của dân mất đất luôn
bị các cấp chính quyền tìm cách bưng bít.
Cho đến năm 2009, số đại gia
địa ốc đã tăng vọt ở Việt Nam, rất đồng cảm với những gì đã hiện hình ở quốc
gia có đường biên giới chung hòa mang tên “Mười sáu chữ vàng”.
Trước khi nổ ra cơn “cùng tất
biến” của Đặng Ngọc Viết ở Thái Bình, các cơ quan chính quyền luôn giao đãi
bằng khẩu ngữ “là bạn của dân” đã có quá đủ thời gian để rút ra một bài học đắt
đỏ từ câu chuyện Cống Rộc, Tiên Lãng, Hải Phòng, nơi mà một con người được xem
là viết hoa như Đoàn Văn Vươn cùng gia đình đã làm nên dấu ấn phản kháng đầu
tiên bằng vũ khí sát thương đối với lực lượng công vụ, cũng liên quan mật thiết
đến việc thu hồi đất và bóng dáng của một nhóm lợi ích lẩn khuất phía sau việc
cướp đất của nông dân.
Chỉ có điều, sự đau đớn của
người dân luôn bị nhân gấp đôi: Một do thái độ hành xử vô lối của chính quyền,
và tiếp theo là những kẻ được xem là “công bộc”, ngoài thói quen vun vén tài
sản trên máu xương đồng bào, đã không tích góp được bất kỳ kinh nghiệm xương
máu nào trong cuộc đối mặt và cả đối đầu với dân chúng.
Nhìn rộng hơn và trượt qua thời
gian từ rất nhiều năm, lịch sử đã nhận ra bài học lớn nhất là một cơ chế độc
trị đã không ngộ được bất cứ bài học nào từ lịch sử về việc cai trị các công
dân của mình.
Hai ngàn bài viết phẫn uất sôi
sục trên phần lớn báo chí trong nước về số phận “người nông dân nổi dậy” ở Hải
Phòng vào đầu năm 2012 đã chẳng mấy có tác dụng, bởi chính thái độ coi thường
dân của rất nhiều quan chức vô cảm. Thậm chí, viên đại tá có tên là Đỗ Hữu Ca –
giám đốc Công an Hải Phòng và là tác giả của giai thoại được xem là “trận đánh
đẹp” vào gia đình Đoàn Văn Vươn, còn được phong hàm tướng sau sự việc đau buồn
đó.
RFI : Như vậy là chính quyền vẫn chưa rút ra được bài
học sau vụ Đoàn Văn Vươn ?
Nhà
báo Phạm Chí Dũng : Nhưng
một khi không có ai rút ra được bài học nào từ lịch sử, lịch sử sẽ bắt một ai
đó phải trả giá. Lần đầu tiên, sự phản kháng của dân chúng, dù mới chỉ biểu
hiện ở vai trò một cá nhân, đã vượt quá mọi giới hạn của kìm nén và sợ hãi. Lần
đầu tiên, thói vô cảm quan chức đã phải một cái giá rất đắt đỏ, như một món
hàng xôi thịt ngoài chợ.
Mối liên hệ trực tiếp giữa cơ
quan giải phóng mặt bằng, mà thực chất là đội thi hành cưỡng chế của Thái Bình,
với gia đình hung thủ Đặng Ngọc Viết có thể đã đủ cấu thành để làm nên mối xung
khắc hết thuốc chữa. Từ nhiều năm qua, người dân lành ở nhiều địa phương đã
biến thành dân oan và kéo nhau rồng rắn đi khiếu tố ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí
Minh về sự bất nhẫn có độ chênh lệch từ 10-20 lần giữa giá đền bù đất với giá
bán buôn chính lô đất đó, về số phận bị bỏ mặc và còn được mô tả “không khác
con vật” của lớp dân oan, và cả về điều tiếng bầm dập từ chuyện một quan chức
của Quốc hội đòi đánh thuế người dân đi khiếu kiện, đến người đứng đầu cơ quan
Tổng thanh tra chính phủ đòi cưỡng chế chính những người đi đòi quyền lợi chính
đáng về đất đai…
Tất cả đã phải trả giá, trả giá
cho ngày hôm nay và gần như không thể khác cho cả tương lai những tháng năm sắp
tới, đối với sự vô cảm quan chức mà xã hội đã lên án quá dày dặn nhưng lại chưa
một quan chức trơ lì nào bị kết án.
RFI : Theo anh thì liệu có nguy cơ hỗn loạn trong xã
hội hay không ?
Nhà
báo Phạm Chí Dũng : Không
thể nói khác hơn, một quy luật tâm lý xã hội đã hình thành: Não trạng và cách
hành xử vô cảm đến mức bất chấp của giới quan chức đã tiếp biến với hành động
phản kháng mang tính bất chấp không kém của dân chúng. Mười sáu năm trước,
người dân Thái Bình nổi dậy nhưng chỉ đến mức bắt giữ cán bộ chính quyền trong
một thời gian ngắn, nhưng đến năm 2012 gia đình Đoàn Văn Vươn đã chống trả
quyết liệt lực lượng cưỡng chế đất đai tuy chỉ bằng tư thế thụ động, còn nay
tâm thế sợ hãi đã biến thành hành vi trả thù chủ động của người dân. Tín hiệu
hỗn loạn xã hội cũng từ đó mà nảy nở, mà bùng phát.
Khó có thể khác hơn, nạn thu
hồi đất vô lối và thói cai trị dân chúng bằng bạo lực ở nhiều địa phương đang
dẫn đến triển vọng bùng nổ phản kháng của nông dân. Không còn là những phản ứng
tích tụ ngấm ngầm nhưng không dám bộc phát như những năm trước, giờ đây hành
động phản kháng đã có dấu hiệu vượt qua tâm lý sợ sệt và lằn ranh pháp luật,
chĩa thẳng mũi công kích vào những cán bộ chính quyền cận kề nhất. Đó cũng là
nhận thức “hồi tố” – một dạng tâm lý rất nguy hiểm trong lịch sử xã hội Việt
Nam mà không ít lần đã dẫn đến những xáo trộn tự phát và kinh khủng, dẫn tới
những cuộc khởi nghĩa có tổ chức của nông dân ở khắp mọi nơi.
Nhà nước Việt Nam đương đại đã
từ lâu bỏ quên lời dạy “lấy dân làm gốc” của Nguyễn Trãi. Trong lúc nhiều quan
chức cao cấp vẫn cố tỏ ra bình thản trong các cuộc họp mà chẳng mấy ai dám chịu
trách nhiệm cá nhân để quyết định những vấn đề “nhạy cảm”, tâm lý hồi tố tự
phát nơi dân nghèo lại đang có chiều hướng phát lộ ngay trước mắt ở một số vùng
nông thôn miền Bắc và miền Trung - những nơi mang sắc thái dã man nhất của các
nhóm lợi ích và hành xử mang tính côn đồ và lưu manh nhất của một số viên chức
chính quyền.
Cho dù sắp tới các cơ quan
tuyên giáo của Nhà nước có quy kết hành vi của hung thủ Đặng Ngọc Viết là
“khủng bố”, xã hội sẽ không thể nào tránh khỏi câu hỏi liệu có xảy ra một cơn
sóng phản kháng tự phát và dữ dội của dân oan nhắm vào các lực lượng thường
liên quan ích lợi nhất với các quyền lợi dự án, kế hoạch bồi thường, cưỡng chế
và giải tỏa đất đai tại các vùng nhạy cảm như Nam Định, Thái Bình, Hưng Yên,
Bắc Giang…, và tất nhiên không thể loại trừ Nghệ An – nơi vừa nổ ra vụ xung đột
không khoan nhượng giữa công đồng kitô hữu với chính quyền và cảnh sát vũ
trang…
RFI : Xin chân thành cảm ơn nhà báo Phạm Chí Dũng về cuộc
trao đổi hôm nay.
------------------------
Thứ năm 12 Tháng Chín 2013
Theo tin từ báo chí trong nước,
chiều ngày 11/09/2013, tại trụ sở Ủy ban Nhân dân thành phố Thái Bình, một
người đàn ông đã xông vào Trung tâm Phát triển Quỹ đất thành phố và nhắm bắn
thẳng vào các cán bộ đang họp. Kết quả là một người chết, ba người bị thương
nặng, kẻ nổ súng sau đó trở về quê và tự sát. Nguyên nhân vụ việc được cho là
do đền bù giải tỏa không hợp lý.
Cụ thể, báo mạng Dân Trí dẫn
nguồn tin từ người nhà của hung thủ Đặng Ngọc Viết (42 tuổi) cho biết, căn nhà
ông Viết đang ở có diện tích khoảng 200 mét vuông, nếu muốn chuyển sang tái
định cư phải bù thêm tiền nhưng ông Viết không xoay sở được. Sau khi nhận ba
đợt tiền đền bù, ông Viết muốn chuyển sang nhận đất và trả lại tiền nhưng không
được chấp nhận.
Cũng theo báo chí Việt Nam,
Đặng Ngọc Viết đã tự sát bằng viên đạn cuối cùng trong khẩu súng colt dùng để
gây án, để lại hai con nhỏ. Trước đó, hung thủ đã chuẩn bị sẵn di ảnh : Tự đi
chụp ảnh và treo lên khung. Do bị can duy nhất đã tự sát nên cơ quan điều tra
sẽ ra quyết định đình chỉ vụ án.
Đây là lần đầu tiên tại Việt
Nam có việc một người dân dám nổ súng bắn vào cán bộ ngay tại trụ sở ủy ban một
thành phố, vì bất bình trong vấn đề giải tỏa đất đai. Khác với vụ anh em Đoàn
Văn Vươn chống cưỡng chế ở Tiên Lãng, Hải Phòng, lần này người dân có liên quan
đến giải tỏa đất đã chủ động tấn công một cách kiên quyết.
Do luật pháp quy định đất đai
tại Việt Nam là « sở hữu toàn dân », trong những năm gần đây liên tiếp xảy ra
những vụ cưỡng chế đất của dân một cách tùy tiện để lấy đất làm dự án, gây phản
ứng nơi những người dân bị giải tỏa nhưng cho rằng không được đền bù thỏa đáng.
No comments:
Post a Comment