Nguyễn
Xuân Nghĩa
Monday, September 09, 2013 4:53:53 PM
Ðồng
minh của Mỹ không đồng tình đồng ý
Trong
vụ khủng hoảng Syria đang bùng nổ, Hoa Kỳ ở vào vị trí khó xử vì làm gì cũng bị
chống đối. Mà không làm gì hết thì càng bị phản đối vì tạo cơ hội cho tội ác
bành trướng.
Biệt
tài của Tổng thống Barack Obama là đẩy nước Mỹ vào chốn này khi vẽ ra lằn ranh
đỏ, rồi xóa, rồi vạch lại. Ðến tuần qua thì tuyên bố tại Thụy Ðiển rằng đấy
không là lằn ranh của ông mà là một tối hậu thư của thế giới và của Quốc hội
Hoa Kỳ. Tức là thế giới và quốc dân Mỹ phải chứng minh giá trị lời nói của mình
mà cho ông cái quyền can thiệp vào Syria. Ðể làm gì thì chưa ai biết, kể cả
giới lãnh đạo quân lực Hoa Kỳ đang có nhiệm vụ chuẩn bị kế hoạch hành quân....
Chúng ta hãy tạm gác chuyện đó qua một bên, cho tới tuần sau.
Vì
cần nhìn lại Hoa Kỳ, từ bên ngoài: khác với Trung Quốc và Liên Bang Nga, Hoa Kỳ
thật ra có nhiều đồng minh hơn cả.
Là
siêu cường có khả năng can thiệp toàn cầu, Hoa Kỳ cần bạn và vì vậy cũng bị
nhiều ràng buộc, trong khi hai cường quốc hạng nhì kia chỉ cần hợp tác với các
chế độ hung đồ là có thể gây trở ngại cho Mỹ, ngoài lá phiếu phủ quyết tại Hội
đồng Bảo an Liên hiệp quốc. Một cách nhìn khác về nghịch lý này là nếu không có
viện trợ của Moscow hay Bắc Kinh, các chế độ gian ác như Bắc Hàn, Iran và nhất
là Syria sẽ khó tồn tại sau một vụ khủng hoảng kinh tế.
Trong
vụ khủng hoảng Syria ngày nay, khi hơn 10 vạn thường dân đã bị tàn sát và 10%
dân số là hai triệu người đã thành nạn dân tập trung ở biên giới, Hoa Kỳ có sáu
đồng minh đáng kể hơn cả. Tại Âu Châu, đó là ba nước dân chủ có nền kinh tế
giàu nhất, là Ðức, Anh, Pháp. Trong khối Hồi Giáo tại Trung Ðông, đó là Cộng
Hòa Thổ Nhĩ Kỳ Turkey, Saudi Arabia, và cho đến gần đây, là Ai Cập hay Egypt.
***
Khi
chế độ hung đồ Bashar al Assad - hoặc thủ túc Alawite của họ - sử dụng võ khí
hóa học giết thường dân Syria, ba đồng minh Âu Châu của Hoa Kỳ đã có phản ứng,
mỗi nước theo một cách.
Lên
lưới mạnh nhất là Anh, nhưng Thủ Tướng David Cameron đá rách gôn nhà khi bị xin
Quốc hội biểu quyết và bị chống, nên đồng minh chí thiết của Mỹ phải đứng ra
biên, thủ vai giám trận và vỗ tay cổ võ. Cường quốc số một của Âu Châu là Ðức
thì đã đứng ngoài biên và thổi còi... việt vị. Cùng Liên hiệp Âu châu, Ðức là
một trong 10 thành viên của nhóm G-20 không ký vào kiến nghị lên án chế độ
Syria do Mỹ và Anh đề xướng tuần qua. Người ta có thể thông cảm.
Thủ
Tướng Angela Merkel bận bầu cử vào ngày 22 tới đây. Bà không muốn cử tri phân
tâm vì đề mục ngoài kinh tế và hồ sơ Euro. Mà cũng chẳng muốn gây mâu thuẫn với
Nga, dù sao còn là một nguồn cung cấp năng lượng và thị trường đầu tư cho doanh
nghiệp Ðức, khi mà khả năng nhập cảng của Âu Châu vẫn chưa hồi phục.
Còn
lại, mạnh miệng nhất là Pháp, quốc gia xưa kia đã từng đỡ đầu và yểm trợ hệ
phái Alawite khi Pháp lãnh quyền bảo hộ Syria từ năm 1920 đến 1946.
Không
khác gì đa số Âu Châu, dân Pháp cũng chẳng muốn can thiệp vào Syria khi Pháp đã
gánh phần trách nhiệm tại Mali và cả khu vực Tây Phi, lại đang bị suy trầm kinh
tế. Cho nên dù Hành pháp khỏi cần xin phép Quốc hội, Tổng Thống François
Hollande vẫn do dự. Việc can thiệp tạo ra thế mạnh, khá biểu kiến, cho quốc gia
của ông, nhưng có thể gây khó từ cánh tả khi ông cần tiến hành nhiều kế hoạch
cải tổ rộng lớn ở bên trong, kể cả chế độ hưu bổng. Khi nước Anh bước ra biên
và Tổng Thống Mỹ đòi xin phép Quốc hội, Pháp bỗng ở vào vị trí trung phong, lại
còn khó xử hơn nữa...
Nói
chung, cả khối Liên Hiệp Âu Châu chứ không riêng gì Anh, Pháp, Ðức, đều không
muốn vào hội tuyển của một trận đấu có ý nghĩa về đạo lý mà đầy rủi ro về nhiều
mặt khác.
***
Chung
quanh Syria, ba nước Hồi giáo đồng minh chiến lược của Hoa Kỳ cũng lại có niềm
riêng.
Ai
Cập đã từng thống nhất với Syria thành Cộng Hòa Á Rập Thống Nhất từ 1958 đến
1961, rồi xé chiếu ngồi riêng, bên cạnh Hoa Kỳ. Nhưng khi Mùa Xuân Á Rập phả
hương nhài thì chính Tổng Thống Obama đòi lãnh tụ Hosni Mubarak phải ra đi.
Quân đội Ai Cập giúp cho tiếng nói của ông có trọng lượng khi đảo chánh
Mubarak! Nhưng tiến trình dân chủ lại mở cửa cho lực lượng Huynh đệ Hồi giáo
(MB) thắng thế, đưa xứ này qua ngả khác.
Ai
Cập hết là cường quốc có thể ổn định khu vực, hoặc góp phần giải quyết vụ
Syria. Lại còn gây khó cho Obama khi quân đội đảo chánh Tổng Thống Mohamed
Morsi và chế độ MB, để lại trôi vào khủng hoảng. Ba chân kiềng của Mỹ tại Trung
Ðông bị gãy mất một.
Còn
lại, có Turkey và Saudi.
Tuần
qua, khi mở vận động quốc tế can thiệp vào Syria, Ngoại trưởng John Kerry trấn
an dư luận ở nhà, rằng nhiều nước Hồi giáo ủng hộ, và còn chi tiền, cho một
chiến dịch tại Syria. Ông nói một phần sự thật, mà chỉ một phần thôi. Trong vụ
này, ba thủ đô Washington, Ankara và Riyadh cùng nói về thủ đô Damascus của
Syria, mà nhìn về ba góc.
Là
thành viên của Minh Ước NATO, Ankara ý thức được mối nguy của Syria, một thân
chủ của Iran, bên trong lại có gần 10% dân số là người Kurd, đồng bào và đồng
đạo với dân Kurd trên đất Thổ và xứ Iraq. Lãnh đạo Ankara mong Hoa Kỳ làm suy
yếu chế độ al Assad của hệ phái Alawite tại Syria, nhưng không muốn Damascus
rơi vào hỗn loạn và dân Kurd sẽ thành vấn đề. Ankara ủng hộ Washington trong
chiến dịch quân sự để làm suy yếu ảnh hưởng của Iran mà thôi.
Saudi
Arabia lại có lợi thế khác vì địa dư không tiếp cận với Syria, và đa số dân
chúng lại thuộc hệ phái Sunni.
Riyadh
muốn Mỹ thanh toán luôn chế độ al Assad để bẻ gãy mũi nhọn của Iran cho mình.
Mối lo ưu tiên của Riyadh là Iran và thế lực của hệ phái Shia tại Iraq, hay lực
lượng Hezbollah tại Lebanon, chứ không hẳn là quân khủng bố theo hệ phái Sunni.
Nếu Damascus thành đất hoang, phe Sunni đa số có thắng thế, hoặc thậm chí xu
hướng Hồi giáo cực đoan kiểu MB có quậy nát Syria, thì đấy là vấn đề của xứ
khác.
Phần
mình, Washington muốn al Assad phải ra đi, Tổng thống Obama lỡ nói vậy, nên
muốn can thiệp để đạt mục tiêu đó mà khỏi phải minh nhiên công nhận. Nhưng cũng
ý thức được là nếu Syria có loạn hoặc quân khủng bố thắng thế, thì vấn đề của
Syria sẽ là vấn đề của Mỹ, y như Ai Cập.
***
Nhiều
người cứ trách Hoa Kỳ ưa can thiệp vào thiên hạ sự, trong số này có Barack
Obama. Ðiều ông ít ngờ là thiên hạ cũng muốn vận dụng sức mạnh của Mỹ. Thuật
hùng biện của ông không giải thích được những khúc mắc đó khi đa số dân Mỹ ngày
nay lại đồng ý với Nghị sĩ Obama ngày xưa: xin chớ động binh vì những hậu quả
bất lường!
______________________
Chỉ có
tại nước Mỹ
Người
dơi Batman và Captain America là hai nhân vật hư cấu nổi tiếng trong loại
truyện hình cho trẻ em Hoa Kỳ. Tuần qua, khi nước Mỹ sôi sục về chuyện Syria và
việc cứu lấy thường dân vô tội thì Batman và Captain America đã xuất hiện tại
thị trấn Milton ở West Virginia.
Một
ngôi nhà bị cháy gần nơi có hai người đang mặc trang phục của Batman và Capt.
America để giúp vui cho trẻ em. Khi thấy hỏa hoạn, họ tông cửa bước vào khói
lửa và cứu ra được một con mèo. Không ai bị hề hấn gì, kể cả con mèo, được cứu
sống nhờ Batman dùng phép hô hấp nhân tạo, bằng miệng. Cái điềm có hậu của
chuyện Syria?
No comments:
Post a Comment