Friday 9 November 2012

"NAM QUỐC SƠN HÀ" : CHÂN LÝ CHỦ QUYỀN QUỐC GIA CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM (Lê Phước - RFI)




Lê Phước  -  RFI
Thứ sáu 09 Tháng Mười Một 2012

Lch s hàng ngàn năm ca dân tc Vit Nam là mt bn trường ca v các cuc kháng chiến chng ngoi xâm. T thế h này đến thế h khác, người Vit Nam luôn nêu cao tinh thn bt khut và bo v bng mi giá ch quyn lãnh th thiêng thiêng. Mt trong nhng minh chng hùng hn nht cho tinh thn đó là bài thơ Nam Quc Sơn Hà” được cho là ca danh tướng Lý Thường Kit.

Thi đim ra đi bài thơ

Đây là mt bài thơ lch s ph biến nht Vit Nam, ph biến vì nó th hin được chân lý toàn vn lãnh th bt di bt dch ca dân tc Vit Nam, dù có nghiên cu s hay không, thì người Vit Nam ai mà không biết đến câu : « Sông núi nước nam vua nam ». Thế nhưng, đến hin ti, bài thơ này còn nhiu đim chưa thng nht gia các tài liu v tác gi, thi đim ra đi và mt s câu ch trong bài thơ.

V thi đim ra đi bài thơ Nam Quc Sơn Hà”, hin ti có hai thuyết khác nhau v thi đim xut hin bài thơ, mà có l là da ch yếu vào hai tài liu sau đây:

Sách Lĩnh Nam Chích Quái ca Trn Thế Pháp thi Trn phn Truyn hai v thn Long Nhãn, Như Nguyt chép:
“Tng Thái T sai bn tướng quân Hu Nhân Bo, Tôn Hoàng Hưng đem binh sang xâm lược nam phương. Lê Đi Hành và tướng quân Phm C Lượng kéo quân ti sông Đ L c đch. Hai bên đi lũy cùng cm c vi nhau. Đi Hành mng thy hai thn nhân hin trên sông nói rng: Anh em thn, mt tên là Hng, mt tên là Hát, xưa kia theo Triu Vit Vương, cm quân chinh pht nghch tc mà ly được thiên h. V sau Triu Vit Vương mt nước, Lý Nam Đế triu hai anh em thn. Bn thn vì nghĩa không theo được nên ung thuc đc mà t t. Thượng đế thương hai anh em thn có công li trung nghĩa mt lòng mi phong làm quan tướng trong hàng các thn linh, thng lĩnh qu binh. Nay quân Tng phm cõi, làm kh sinh linh nước ta, cho nên anh em thn đến yết kiến, xin nguyn cùng nhà vua đánh gic cu sinh linh [] Đêm sau thy mt người dn đoàn qu áo trng t phía nam sông Bình Giang ti, mt người dn bn qu áo đ t phía bc sông như Nguyt li, cùng xông vào tri gic mà đánh. Canh ba đêm ba mươi tháng mười, tri ti đen, mưa to gió ln đùng đùng. Quân Tng kinh hoàng. Thn nhân tàng hình trên không, ln tiếng ngâm rng:

Nam quc sơn hà Nam đế cư
Ho
àng thiên dĩ đnh ti thiên thư.
Nh
ư hà Bc L lai xâm phm
B
ch nhn phiên thành phá trúc dư.

Quân Tng nghe thy, xéo đp lên nhau mà chy, mnh ai ny chy thoát thân, b bt không biết bao nhiêu mà k. Quân Tng vì thế đi bi mà v.

Trong khi đó, sách Đi Vit S Ký Toàn Thư nhà Hu Lê thì ghi: Nhà Tng sai tuyên ph s Qung Nam là Quách Quỳ làm Chiêu Tho s, Triu Tiết làm phó, đem quân tướng, hp vi Chiêm Thành và Chân Lp sang xâm ln nước ta. Vua sai Lý Thường Kit đem quân đón đánh, đến sông Như Nguyt đánh tan được. Quân Tng chết hơn 1 nghìn người. Quách Qu lui quân, li ly châu Qung Nguyên ca ta (người đi truyn rng Thường Kit làm hàng rào theo dc sông đ c th. Mt đêm quân sĩ cht nghe trong đn Trương tướng quân có tiếng đc to rng:

Nam quc sơn hà Nam đế cư
Ti
t nhiên phân đnh ti thiên thư
Nh
ư hà nghch l lai xâm phm?
Nh
đng hành khan th bi hư!

Sau đó qu nhiên như thế. (Hai anh em Trương tướng quân, anh tên là Khiếu, em tên là Hát, đu là tướng gii ca Trit Vit Vương. [Triu] Vit Vương b [Hu] Lý Nam Đế đánh bi mà mt nước. Nam Đế gi cho làm quan, hai người đu nói: "Tôi trung không th k làm vua đã giết hi ch mình". Ri n mình trn núi Phù Long, Nam Đế gi my ln không chu ra, mi h lnh ai chém được th cp hai người thì thưởng nghìn vàng).

Như vy, mt thuyết cho rng bài thơ Nam Quc Sơn Hà” xut hin khi vua Lê Đi Hành mang quân c Tng năm 981, còn theo thuyết còn li thì bài thơ ra đi khi Lý Thường Kit phng mnh vua Lý Nhân Tông mang quân chng gic Tng xâm lăng hi năm 1076-1077. Thế nhưng, khi đ cp đến bài thơ này đa s sách s đu cho là gn lin vi trn đánh trên sông Như Nguyt ca Lý Thường Kit năm 1076-1077. Như sách Vit S Tiêu Án ca Ng Phong Ngô Thi Sĩ hay Vit Nam S Lược ca L Thn Trn Trng Kim đu cho rng bài thơ xut hin vào thi Lý Thường Kit.

Dù bài thơ xut hin dưới thi Lê hay thi Lý thì đến hin ti chưa thy tài liu nào ghi rng chính vua Lê Đi Hành hay tướng Lý Thường Kit sáng tác bài thơ hoc đích thân h đã ngâm bài thơ. Trong c hai trường hp các sách đu nói rng là do ‘”thn nhân ngâm lên đ làm khiếp s gic Tng. Nói v thn nhân ngâm bài thơ, thì các sách cũng thng nht rng đó là hai thn Trương Hng và Trương Hát. Mà chuyn v hai v thn này thì còn nhiu điu m mt dù rng đn th hai v là có tht.

Mt bài thơ chng ngoi xâm

Dù là xut hin thi Lê Đi Hành hay thi Lý Thường Kit, thì bi cnh lch s cũng là: đánh đui gic ngoi xâm mà c th đây là gic Tng. Điu đáng chú ý đó là các sách đu ghi nhn là do thn nhân đc hoc được vang lên t trong miếu thn nhân, và mc đích đu là: “đánh đui gic ngoi xâm, và kết qu đu là: thng li.

Các sách có đ cp đến câu chuyn này đu ghi nhn, khi nghe bài thơ, quân Tng kinh hãi và chy tán lon. Vì sao li s hãi đến thế? Trước tiên là vì bài thơ đến t các thn nhân, trong chuyn Lê Đi Hành thì các thn đích thân ngâm, còn trong chuyn Lý Thường Kit thì bài thơ được vang lên t trong miếu thn. Mà du cho đó là mưu kế Lý Thường Kit, thì Lý Thường Kit cũng mun nh đến oai thn mà làm khiếp s quân xâm lược và Lý Thường Kit đã làm được, oai linh ca thn nhân đt Vit đã làm khiếp s quân thù.

Trong chuyn An Dương Vương mt nước vì đ mt n ly n thn, s gia Ngô Sĩ Liên nhn đnh trong Đi Vit S Ký Toàn Thư như sau: Chuyn rùa vàng đáng tin chăng? Chuyn thn giáng đt Sn, chuyn đá biết nói cũng có th là có. Vì vic làm ca thn là da theo người, thác vào vt mà nói năng. Nước sp thnh, thn minh giáng đ xem đa hóa; nước sp mt, thn cũng giáng đ xét ti ác. Cho nên có khi thn giáng mà hưng, cũng có khi thn giáng mà vong. An Dương Vương hưng công đp thành có phn không dè đt sc dân, cho nên thn thác vào rùa vàng đ răn bo, chng phi là vì li oán trách đng dân mà thành ra như thế ư?. Nói như thế thì thn đây chính là linh khí ca núi sông, là lòng dân vy, thn làm theo ý muôn dân, nếu dân h thì thn h. Oai thn đây chính là oai linh ca núi sông Vit Nam. Gic Tng kinh hãi oai thn tc là kinh hãi cái chí khí bt khut ca dân tc Vit Nam vy.

Vì sao quân Tng phi kinh hãi oai thn? Vì quân Tng đã làm trái đo lý, mà trái đo lý tc làm làm thn và người cùng oán vy. Điu trái đo lý ca quân Tng đó là đã xâm phm đến ch quyn thiêng liêng ca mt quc gia.

Còn nhiu d bn v ni dung bài thơ

Trước hết cn khng đnh rng bài thơ này không có tên, mà cái tên “Nam Quc Sơn Hà” là do đi sau mượn bn ch câu thơ đu và cũng là tinh thn ca c bài thơ đ đt tên cho bài thơ.

Còn v ni dung ca bài thơ, thì đến hin ti cũng có nhiu d bn. Đến như hai tài liu chính yếu liên quan đến câu chuyn nêu trên cũng có ch khác nhau.

Lĩnh Nam Chích Quái ghi:

Nam quc sơn hà Nam đế cư
Ho
àng thiên dĩ đnh ti thiên thư.
Nh
ư hà Bc L li xâm phm
B
ch nhn phiên thành phá trúc dư.

Dch nghĩa :
Đt nước Nam do Hoàng Đế nước Nam ng tr
Điu đó đã được ghi rõ trong sách tri.
N
ếu như gic phương Bc xâm phm cõi b
Th
ì lưỡi gươm st s chém tan như là ch tre vy.

Còn Đi Vit S Ký toàn thư nhà hu Lê chép:

Nam quc sơn hà Nam đế cư
Ti
t nhiên phân đnh ti thiên thư
Nh
ư hà nghch l lai xâm phm?
Nh
đng hành khan th bi hư!

Dch nghĩa :
Đt nước Nam do Hoàng Đế nước Nam ng tr
Điu hin nhiên đó đã được ghi rõ trong sách tri.
N
ếu như gic phương Bc xâm phm cõi b
Th
ì s chuc ly bi vong.

Bn lưu hành rng rãi trong hin ti mà Vit Nam S Lược Trn Trng Kim cũng ghi :

Nam quc sơn hà Nam đế cư
Ti
t nhiên đnh phn ti thiên thư
Nh
ư hà nghch l lai xâm phm?
Nh
đng hành khan th bi hư!

Ta thy có s khác nhau là phân đnh và “đnh phn. Nếu dùng ch “đnh phn thì có v th đng hơn, tc được tri đt đ. Trong khi đó, ch phân đnh thì có tinh thn t ch hơn, tc cũng do tri sp đt, nhưng mà sp đt theo chân lý, theo điu hin nhiên. Và cũng đúng thôi, xã hi Vit Nam t thế k 15 bt đu chu s thng tr ca Nho Giáo, mà theo Nho Giáo thì tri là "chân thin m", là đi din cho s hoàn ho, tri luôn làm điu tt, điu hp đo lý cho con người. Hơn na, Nho sĩ ai mà không biết câu nhân đnh thng thiên, tc nếu người quyết tâm cao thì cũng làm lay chuyn được ý tri. Mc bn triu Nguyn, di sn đu tiên ca Vit Nam được UNESCO công nhn là di sn tư liu ca nhân loi và được đưa vào chương trình "Ký c thế gii vào ngày 30-7-2009, cũng chép là phân đnh.

Như vy, dùng ch phân đnh thì có v hào hùng hơn và hp lý hơn trong bi cnh lch s là làm khiến s quân thù và khng đnh ch quyn quc gia như tinh thn mà bài thơ mun truyn ti.

Trong các bn trên, ta thy có s khác bit gia Bc L- gic phương Bc và nghch l - gic nói chung. Như vy, t mt đi tượng ngoi xâm c th là gic phương Bc đã đi đến gic ngoi xâm nói chung. Điu đó cho thy lp trường rt rõ ràng ca người Vit Nam, là không ch gic phương Bc, mà bt k k ngoi xâm nào cũng không được phép và không th xâm lược Vit Nam, nếu xâm lược thì s chuc ly bi vong.

Bàn v cách dch bài thơ, sách giáo khoa Vit Nam và nhiu tài liu khác điu chép bn dch sau đây :

Sông núi nước Nam, vua Nam
R
ành rành đnh phn ti sách tri.
C
sao lũ gic xâm phm
Ch
úng bây s b đánh tơi bi.

Bn dch này dùng t vua trong khi bn gc là “đế. Bn ch Hán ca bài thơ là :

南國山河




Ta thy bn gc là ch - Hoàng đế, còn vua thì phi là vương. Hoàng đế là ngôi cao nht, ngôi có quyn phong cho nhiu người làm Vua, nhưng Vua thì không bao gi có quyn phong cho ai làm Hoàng đế. Các vua ca ta xưa nay đ sánh ngang vi triu đình phương Bc đu xưng là hoàng đế. Tuy vy, Nho Giáo ca ta đ cao thuyết trng vương khinh bá”, tc chung vic cai tr tt muôn dân trong nước ch không có dã tâm đi hiếp đáp nước người, nên dân ta có v đng nht hoàng đế và vua, như hay gi vua Đinh Tiên Hoàng, vua Minh Mng, hay vua Khang Hy, vua Càn Long trong khi các v này đu xưng là hoàng đế. Thế nhưng, nếu đây mà dch Đế là Vua thì chưa th hin hết nim t tôn và t tin rt mãnh lit ca t tiên ta.

Mt bài thơ khng đnh ch quyn quc gia

Như vy, dù còn nhiu tranh cãi v thi đim ra đi, v tác gi và v ni dung bài thơ, nhưng có mt thc tế lch s đó là bài thơ đã tn ti t by lâu nay trong s sách chính thng và trong dân gian, đó là dù Lê Đi Hành hay Lý Thường Kit thì hai v này cũng đã tht s đánh bi gic Tng. Và điu quan trng hơn hết không phi là lc vào trong các chi tiết huyn s, mà cn hiu được bài hc mà t tiên ta mun gi gm cho thế h sau.

Liên quan đến ch đ này, giáo sư s hc Trnh Văn Tho thuc Đi hc Aix-Marseille Cng Hòa Pháp nhn đnh:
« Trước tiên tôi xin nhc li mt bn dch bài thơ mà tm gi là ca Lý Thường Kit, bn dch ca c Nguyn Đng Chi :

Nước Nam Vit có vua Nam Vit,
Tr
ên sách tri chia bit rành rành.
C
sao gic dám hoành hành?
R
i đây bay s tan tành cho coi.

Người ta không biết bài thơ này có phi ca danh tướng Lý Thường Kit hay không, nhưng chúng ta cn phân bit huyn s vi khoa hc lch s. Trong bi cnh tranh chp quyết lit gia người Vit dưới thi Lý và người Trung Quc dưới thi Tng, thì ta có th xem bài thơ này là bn tuyên ngôn đc lp t ch ca người dân Vit Nam. Theo ý tôi, cái ý nghĩa lch s nó sâu sc hơn là s kin lch s.

Xem li bài thơ này ta thy có ba đim chính. Đim đu tiên là nguyên tc đc lp t ch ca dân tc Vit Nam được phát biu mt cách rõ rt. Th hai là nguyên tc toàn vn lãnh th ca đt nước Vit Nam. Và th ba là nguyên tc v bn phn thiêng liêng ca người Vit là phi bo v t quc ca h. Đó là ba ý chính đ có th suy lun rng đây có th là bn tuyên ngôn đc lp đu tiên ca quc gia Vit Nam.

Còn trong bi cnh thi s ngoi giao ca dân tc Vit Nam hin nay và nhng vn đ ta phi đương đu, tôi nghĩ thế này, qua bài thơ ta thy mt chân lý lch s rõ rt là : ai đi ngược li ba nguyên tc đó s đi đến tht bi. Nht là trong bi cnh quc tế hin gi, ai đi ngược li chính nghĩa, da vào võ lc đ xâm lược mt x nh, đu s tht bi trước lch s ».

Tóm li, bài thơ Nam Quc Sơn Hà là mt li khng đnh hùng hn cho mt chân lý ca to hóa là : đt nước Vit Nam là do người Vit Nam làm ch, đó là ch quyn thiêng liêng bt kh xâm phm, bt chp đó là ai, nếu đi ngược li chân lý ca to hóa là xâm lược lãnh th Vit Nam (hay ca bt k mt quc gia nào) thì chc chn s chuc ly bi vong. Đây cũng chính là tinh thn bt dit ca dân tc Vit Nam trong vic bo v ch quyn quc gia, đã được thc tế lch s minh chng sut my ngàn năm dng nước và gi nước.






No comments:

Post a Comment

View My Stats