Việt
Nam: Bảo tàng Huế tái hiện Vua Bảo Đại thoái vị 'sai lịch sử'?
TS Cù Huy Hà Vũ
Gửi tới BBC News Tiếng Việt từ California, Hoa Kỳ
1 tháng 9 năm 2022 17:48 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c3gwrry644wo
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/3f12/live/c41c8220-29dc-11ed-8e69-1972ba449b78.jpg.webp
Cựu hoàng Bảo Đại, ảnh chụp năm 1992
Từ 2014, Bảo tàng Lịch sử
Thừa Thiên - Huế có phòng tái hiện cảnh Vua Bảo Đại thoái vị, trao ấn và kiếm,
các biểu tượng của vương quyền, cho phái đoàn Chính phủ cách mạng lâm thời Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa (VNDCCH).
Phái đoàn gồm Trần Huy Liệu,
Bộ trưởng Tuyên truyền, Cù Huy Cận, Bộ trưởng không bộ, thân phụ người viết bài
này khi đó mới 26 tuổi, và Nguyễn Lương Bằng, theo Bảo tàng.
Đáng tiếc là cảnh tái hiện
sự kiện chính trị quan trọng bậc nhất này của Việt Nam – chuyển giao quyền lực
từ chế độ quân chủ sang chính thể Cộng hòa cùng lúc với giành lại Độc lập cho
dân tộc Việt Nam - lại sai nghiêm trọng so với lịch sử ở rất nhiều chi tiết mà
tôi sẽ chỉ ra sau đây.
Bảo
Đại trao kiếm giả cho 'cách mạng'?
Nhắc lại cuộc đời vua Bảo
Đại và kết cục buồn cho Việt Nam
Những vị vua cuối cùng của
Việt Nam
Vương hậu người Pháp
Monique Baudot của vua Bảo Đại qua đời
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/2cad/live/a2898dd0-29d5-11ed-b95c-216454351744.jpg.webp
Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên - Huế tái hiện vua Bảo Đại trao ấn và kiếm
cho đại diện Chính phủ CMLT VNDCCH tại lễ thoái vị ngày 30/8/1945.
Ấn và kiếm
Cảnh tái hiện cho thấy ấn
có núm tròn, giống núm con dấu của các cơ quan hành chính Việt Nam hiện nay và
thanh kiếm thì thẳng, hoàn toàn khác với ấn và kiếm tại lễ thoái vị của Vua Bảo
Đại được lưu trữ qua ảnh và văn bản.
Một bức ảnh chụp Trần Huy
Liệu đang nhận thanh kiếm từ Bảo Đại cho thấy thanh kiếm cong, với chuôi màu trắng
có quai.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/3c2e/live/0efdfd20-29d6-11ed-b95c-216454351744.jpg.webp
Vua Bảo Đại thoái vị trước đại diện Chính phủ CMLT VNDCCH ngày 30/8/1945
tại Huế. Nhìn ảnh thấy chiều cao của vua Bảo Đại khác hẳn cảnh 'tái
hiện' trong Bảo tàng tại Huế.
Thanh kiếm trong bức ảnh
này giống hệt thanh kiếm trong buổi lễ trao lại ấn và kiếm cho Bảo Đại trong
cương vị Quốc trưởng Quốc gia Việt Nam do quân Pháp tổ chức tại Hà Nội ngày
8/3/1952.
Cũng cần nhắc lại vì sao
có sự kiện trao lại cặp ấn, kiếm cho Bảo Đại.
Nhằm đối phó với ảnh hưởng
chính trị không ngừng tăng của Chính phủ VNDCCH cũng như tranh thủ viện trợ
quân sự của Mỹ trong bối cảnh Pháp ngày càng đuối sức trong cuộc tái chiếm Việt
Nam, Pháp tìm tới “giải pháp Bảo Đại”. Ngày 8/3/1949, tại Paris, Tổng thống
Pháp Vincent Auriol ký với cựu hoàng Bảo Đại Hiệp định Élysée thành lập Quốc
gia Việt Nam nằm trong Liên hiệp Pháp.
Ngày 28/2/1952, khi đào
một ngôi nhà ở làng Nghĩa Đô để lấy gạch xây đồn bốt, quân Pháp đã tìm thấy
một một thanh kiếm và một chiếc ấn chôn dưới đó.
Theo báo
cáo ngày 28/2/1952 của Quận trưởng Quảng Bá – Yên Thái gửi Đại lý Hành
chính Hoàn Long, Văn phòng Quốc trưởng Quốc gia Việt Nam tại Đà Lạt (3), “thanh
kiếm vỏ bằng vàng trạm (chạm) chuôi bằng ngọc thạch” và “quả ấn bằng vàng nuột
(vàng ròng), tay nạm (núm) là một con rồng”.
“Có lẽ ấn và kiếm này là
Bảo vật trong khi Đức quốc trưởng Bảo Đại thoái vị đã trao cho Việt Minh mà đến
khi họ rút lui khỏi làng Nghĩa Đô đêm chôn dấu vào móng tường nhà này.”
Mười ngày sau, ngày
8/3/1952, tròn ba năm sau Hiệp định Élysée, tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội,
Tướng François de Linarès, Tư lệnh quân Pháp tại Đông Dương, tổ chức long trọng
lễ trao lại cặp ấn, kiếm cho Bảo Đại trong cương vị Quốc trưởng Quốc gia Việt
Nam. Đặc uỷ viên Văn phòng Quốc trưởng tại Hà Nội là Lê Thanh Cảnh tiếp nhận
hai quốc bảo này.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/8fd3/live/d76e7040-29d7-11ed-a02b-99d94283430c.jpg.webp
Ngự lâm quân nâng ấn và kiếm do quân Pháp tìm thấy và trao lại cho Quốc
trưởng Quốc gia Việt Nam Bảo Đại tại Hà Nội ngày 8/3/1952.
Năm 1996, bà Mộng Điệp,
thứ phi của Bảo Đại, kể cho nhà Huế học Nguyễn Đắc Xuân: “Chính tay tôi đã lau
chùi cặp ấn kiếm khi ông Lê Thanh Cảnh đi tàu bay từ Hà Nội đem lên Ban Mê Thuột
giao cho tôi. Cái kiếm bị gãy làm đôi. Tôi nhờ hai người hầu cận là anh Tứ Lang
và anh Thừa Tể đi hàn lại. Hai anh đem cái kiếm đi hàn rồi nhờ người ta mài để
không còn thấy dấu vết gãy. Còn cái ấn bằng vàng, chính tay tôi cân nặng 12,9
kg. Cái núm ấn hình con rồng. Con rồng uốn cong và ngóc đầu lên. Con rồng không
được sắc sảo lắm, có đính hai hạt ngọc đỏ, trông giống như con rắn.”
Bà Mộng Điệp kể tiếp:
“Sau đó ông Bảo Đại về, tôi nói: “Ấn kiếm Ngài đã trao cho phái đoàn ông Trần
Huy Liệu, không hiểu sao lại rơi vào tay người Pháp. Vừa rồi họ gọi trả lại cho
Ngài”. Ông Bảo Đại đến giật cái khăn đỏ ra và bảo: “Ờ! Đúng rồi.. Ngày xưa những
thứ nầy ra đi nó cứu mạng anh. Bây giờ tự nhiên nó lại về có lẽ mình sắp chết rồi!”.
Tôi nói:” Sao lại chết? Đáng lẽ Ngài mừng mới phải?”. Ông nói đùa với tôi: “Mừng
vì nó gần 13 ký lô vàng chứ gì? Bởi thế em mới cho người canh gác cẩn thận!”
Vẫn theo bà thứ phi này,
năm 1953 chiến tranh trở nên ác liệt, Bảo
Đại cử bà mang hai quốc bảo ấy sang Pháp để giao lại cho Hoàng hậu Nam
Phương và Hoàng tử Bảo Long. Như thế, hai bảo vật này đang ở Pháp.
Dung mạo và chiều cao của những “người trong cuộc”
Cần nói thêm rằng
khác với các bảo tàng tượng sáp ở Singapore, Anh Quốc... dung mạo của
các bức tượng thể hiện Bảo Đại, Trần Huy Liệu, Cù Huy Cận và Nguyễn Lương Bằng
không có lấy một nét của các nhân vật này, và chiều cao cũng sai.
Đầu tiên là chiều cao
của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tôi hỏi cha tôi, Cù Huy Cận, người từng làm việc cận
kề với nhà lãnh đạo VNDCCH suốt 10 năm trong tư cách Bộ trưởng và Tổng thư ký Hội
đồng Chính phủ, thì ông nói: “Bác Hồ cao khoảng 1m69, cao hơn người Việt Nam
trung bình ở thế kỷ 20. Bố chỉ cao 1m62.”
Tôi tin cha tôi bởi ông từng
ước lượng khá chính xác trọng lượng ấn mà Bảo Đại trao tại lễ thoái vị. Ông
nói ấn nặng “gần 10 kg”, khá sát với trọng lượng thực của ấn là 10 kg
5345 (280 lạng, 9 tiền (chỉ), 2 phân vàng ròng). Trong khi đó, Trần Huy Liệu
cho rằng ấn nặng 7 kg. Còn theo Mộng Điệp, như trên đã dẫn, ấn nặng tới 12,9
kg.
Cựu hoàng Bảo Đại được
cho là cao 1,82m. Trong bức ảnh Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến ra mắt
tại Kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa I, nước VNDCCH, 2/3/1946, ngài Vĩnh Thụy, tức
cựu hoàng Bảo Đại, Cố vấn tối cao của Chính phủ, thứ sáu từ phải sang, ngay bên
trái Chủ tịch Hồ Chí Minh, cho thấy ông cao hơn vị Chủ tịch.
https://ichef.bbci.co.uk/news/480/cpsprodpb/0f23/live/5c3c4850-29d9-11ed-abdc-dd6a4ae77e67.jpg.webp
Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến ra mắt tại Kỳ họp thứ nhất Quốc hội Khóa
1 nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 2/03/1946.
Trong bức ảnh Chính phủ
cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa dưới đây, Trần Huy Liệu đứng ngay
bên tay trái Hồ Chí Minh. Nếu Hồ Chí Minh cao khoảng 1m69 thì Trần Huy Liệu có
lẽ chỉ cao khoảng 1m57.
https://ichef.bbci.co.uk/news/692/cpsprodpb/e5a4/live/25e298d0-29da-11ed-abdc-dd6a4ae77e67.png.webp
Chính phủ CMLT VNDCCH ra mắt quốc dân tại Hà Nội ngày 2/9/1945. Chủ tịch
Hồ Chí Minh, hàng thứ nhất, thứ hai từ phải sang; Bộ trưởng không bộ Cù Huy Cận,
hàng trên cùng, thứ nhất từ phải sang.
Về phần Nguyễn Lương Bằng,
căn cứ bức ảnh chụp cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh dưới đây thì ông cao khoảng 1m65.
https://ichef.bbci.co.uk/news/470/cpsprodpb/b8c6/live/76b2c4b0-29da-11ed-abdc-dd6a4ae77e67.jpg.webp
Hai ông Hồ Chí Minh và
Nguyễn Lương Bằng
Do đó, tượng Bảo Đại thấp hơn tượng của Trần Huy Liệu, Cù Huy Cận và
Nguyễn Lương Bằng là đánh tráo thực tế.
Y phục của phái đoàn Chính phủ cách mạng
Cảnh tái hiện cho thấy tượng
Trần Huy Liệu mặc âu phục trắng, tượng Cù Huy Cận mặc âu phục màu đen và tượng
được cho là Nguyễn Lương Bằng mặc âu phục vàng nhạt. Thế nhưng bức ảnh chụp Bảo
Đại trao ấn, kiếm cho phái đoàn Chính phủ cách mạng lâm thời VNDCCH (đã dẫn ở
trên) cho thấy tất cả thành viên phái đoàn đều mặc âu phục trắng.
Tài
liệu của cụ Tôn Thất Tương, 'Tôn Nhơn Tộc Sử liệu Hậu
duệ hiếu biên' cũng xác nhận y phục của phái đoàn Chính phủ màu trắng:
“Buổi chiều ngày hoàng
thượng tuyên chiếu thoái vị, tôi thấy:
-Hoàng thượng đứng chính
giữa lầu Ngọ Môn, bận áo vàng, đầu chít khăn vàng, đi hài vàng rất nghi phong.
-Tầng cấp trước nền lầu
thấp xuống một bậc và bên trái là hai ông Cù Huy Cận và Trần Huy Liệu, bận toàn
y phục trắng. Cũng tầng cấp ấy bên phải là ông Bộ trưởng của Hoàng thượng tên
Nguyễn Duy Quang đứng, cũng bận âu phục trắng.”
Bộ trưởng Cù Huy Cận ôm cặp?
Cảnh tái hiện cho thấy tượng
được cho là Cù Huy Cận ôm một cái cặp tài liệu. Thế nhưng chi tiết này không thể
có trong thực tế.
Trước hết, trong một quốc
lễ các nhân vật chính thức không bao giờ mang cặp. Nếu có, thì là do thư ký hoặc
trợ lý mang.
Tiếp theo, với sứ mệnh tiếp
nhận thoái vị của Bảo Đại bao gồm nhận ấn và kiếm từ ông vua Việt Nam cuối cùng
này, không có lý nào Cù Huy Cận lại đến buổi lễ với tay không được rảnh rỗi.
Vai trò của Nguyễn Lương Bằng
Cuối cùng, tôi muốn làm
rõ vai trò của Nguyễn Lương Bằng, sau này là phó Chủ tịch nước CHXHCNVN, trong
sự kiện lịch sử năm 1945.
Theo Phạm Khắc Hòe viết
trong hồi ký 'Từ Triều đình Huế đến chiến khu Việt Bắc', Tổng lý
Ngự tiền văn phòng của Bảo Đại, Trần Huy Liệu công bố trước đồng bào Thừa Thiên
- Huế danh sách thành viên Chính phủ cách mạng lâm thời VNDCCH trong đó không
có Nguyễn Lương Bằng.
Sau này, khi tôi thắc mắc
vì sao Nguyễn Lương Bằng không phải là thành viên Chính phủ nhưng lại có mặt
trong phái đoàn Chính phủ thì cha tôi, Cù Huy Cận, nói: “Đại diện cho Chính phủ
cách mạng lâm thời VNDCCH tiếp nhận thoái vị của Bảo Đại là Trần Huy Liệu và Cù
Huy Cận. Do Chính phủ cách mạng thành lập mới được một ngày, ngày 28/8, nên Việt
Minh địa phương, lực lượng đã giành chính quyền tại chỗ trong Cách mạng tháng
8, nơi biết, nơi không. Ngay cả khi đã biết, nhiều cán bộ Việt Minh vẫn hoài
nghi, không biết đây có phải là chính phủ của 'ta' hay không vì chưa từng hoạt
động cùng hoặc nghe tới tên của các thành viên Chính phủ. Vì thế, ông Nguyễn
Lương Bằng, ủy viên thường vụ trung ương Đảng (Đảng cộng sản Đông Dương) đồng
thời là Chủ nhiệm Tổng bộ Việt Minh, tham gia phái đoàn chính phủ cốt để xác nhận
chính phủ này là của 'ta' với Việt Minh ở những địa phương có trong lộ trình của
phái đoàn và qua đó, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho phái đoàn trong việc thực hiện
sứ mệnh lịch sử của mình...”
Trong hồi ký 'Con rồng
Việt Nam', Bảo Đại kể lại rằng ông gửi cho “Ủy ban nhân dân cứu quốc”
ở Hà Nội một bức điện tuyên bố sẵn sàng thoái vị, Hà Nội cử vào Huế “hai phái
viên” là Trần Huy Liệu và Cù Huy Cận để tiếp nhận sự thoái vị của ông.
Bà Nguyễn
Thị Thập, đại biểu Xứ ủy Nam Kỳ Giải phóng của Đảng cộng sản Đông Dương
(sau này là Chủ tịch Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam, phó Chủ tịch Quốc Hội nước
CHXHCNVN) ra Bắc để tham dự Quốc dân Đại hội Tân trào, xác nhận trong trong hồi
ký “Từ đất Tiền Giang”:
“Hôm chúng tôi về là ngày
27/8/1945, đúng vào ngày lịch sử: anh Trần Huy Liệu - Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền
của Chính phủ lâm thời và anh Cù Huy Cận - Bộ trưởng vào Huế làm lễ thoái vị
cho Bảo Đại. Đáng lẽ hai anh khởi hành từ 7 giờ 30, nhưng các anh còn bận một số
việc chậm lại, nên xe của chúng tôi đi trước.”
Đâu là giải pháp?
Cảnh tái hiện Vua Bảo Đại
chuyển giao quyền lực cho chính phủ VNDCCH với quá nhiều điểm sai là hủy hoại
thay vì tôn vinh sự kiện chính trị vĩ đại này.
Do đó, làm lại tượng Bảo
Đại, Trần Huy Liệu, Cù Huy Cận và Nguyễn Lương Bằng cùng ấn, kiếm sao cho giống
với thực tế là chuyện rất cần thiết.
Trên tinh thần đó, tượng
sáp, mà Bảo tàng
Images of Singapore là một ví dụ, có thể là một giải pháp. Tại bảo
tàng này, các tượng sáp tái hiện cảnh quân Anh tiếp nhận đầu hàng của quân Nhật
ở Singapore có kích cỡ, dung mạo và trang phục giống y như thật, sống động đến
nỗi khách tham quan không khỏi ngỡ mình là chứng nhân của cảnh lịch sử đang
diễn ra trước mắt.
*
Tiến sĩ Luật Cù Huy Hà Vũ là một luật gia, học giả và nhà
bất đồng chính kiến, cựu tù nhân chính trị Việt Nam, nguyên là cán bộ Bộ Ngoại
giao Việt Nam trong 30 năm. Hiện ông sống tại California, Hoa Kỳ.
--------------------------
Xem thêm bài đã đăng: Vua
Bảo Đại trao ấn kiếm giả cho Cách mạng?
TIN LIÊN QUAN
.
Sắp đấu giá đồng hồ đắt
tiền của vua Bảo Đại
31 tháng 3 năm 2017
.
Cưới người đẹp
Phương Nam, vua Bảo Đại làm cuộc cải cách
8 tháng 4 năm 2021
.
Việt Nam từng có
bao nhiêu thủ đô?
5 tháng 3 năm 2020
.
Nhà Ngô thứ nhì nằm xuống
loạn lạc nổi lên
2 tháng 11 năm 2017
.
"Năm năm vàng
son" của Việt Nam Cộng Hòa
30 tháng 10 năm 2016
.
No comments:
Post a Comment