02/09/202
https://www.danchimviet.info/hai-dao-tu-do/09/2022/26985/
Nancy
Pelosi thăm Đài Loan. Ảnh NPR
Mọi người
đều nói về Đải-loan – Tốt hơn, nên hỏi chính những người Đài-loan về chuyện của
họ. Bài của nhà văn người Đức Stephan Thome, 1972, hiện sinh sống tại
Đài-loan. Ông là tác giả cuốn tiểu thuyết vừa xuất bản về Đài-loan
„Pflaumenregen“ (Mưa Mận). Die Zeit, số 33, ngày 11.08.22. Phạm
Hồng Lam dịch.
————————–
„Bà ấy
tới, Anh ạ!“, vợ tôi vui mừng reo trên màn ảnh máy tính của cô tại căn hộ
riêng của chúng tôi ở Đài-bắc. Chúng tôi đã trao đổi với nhau qua truyền hình
trong tuần vừa qua; cô vừa reo vừa theo dõi trực tiếp truyền hình cảnh dân Đài
đón tiếp bà Nancy Pelosi. Tôi lúc đó đang ở Oberhessen thăm bố mẹ tại Đức và
cũng đang nghiền ngẫm các bài viết về sự kiện này trên các trang thông tin toàn
cầu. Chưa bao giờ tôi thấy thiên hạ quan tâm tới quê hương thứ hai của tôi nhiều
đến như thế. Nhưng đa số các bài viết tỏ giọng lo ngại. Nhiều nhà bình luận
trách bà Pelosi đã nông nổi tạo ra một xung đột vũ trang giữa Trung Quốc và Mĩ.
Cũng như thường lệ, chẳng thấy ai đề cập tới quan điểm của chính người Đài-loan.
Nếu có, thì xem ra họ đều ngỡ ngàng trước thái độ vui mừng đón tiếp của đa số
người dân ở đây. Phải chăng dân ở đây không nhận ra sự nguy hiểm đang đến với họ?
Suy nghĩ
như thế. là người ta đã hiều rất ít về đất nước này. Các chuyên viên coi những
biến cố trong tuần vừa qua là cuộc khủng hoảng thứ tư ở eo biển Đài-loan. Hai
cuộc khủng hoảng đầu là những hậu cảnh của cuộc nội chiến kể từ năm 1949, cuộc
khủng hoảng thứ ba xẩy ra đầu năm 1996, và nó có nhiều tương đồng thú vị so với
biến cố hiện nay. Nó là hệ quả của cuộc bầu cử tổng thống tự do đầu tiên trong
lịch sử xứ Đài. Thời đó Trung Quốc cũng có những cuộc diễn tập quân sự và cũng
đã bắn hoả tiển vào gần bờ biển Đài-loan, trước khi Bill Clinton cho điều hai
tàu sân bay tới, để chấm dứt cuộc leo thang.
Chế độ
Peking giận dữ trước tiến trình dân chủ hoá ở Đài-loan vì ba lí do: Nó tạo ra
tiền lệ mẫu mực về dân chủ trên đất Trung Quốc và nó đi ngược lại điều vốn được
họ quả quyết: chế độ dân chủ không thích hợp với đất nước họ. Đài-loan càng hướng
về dân chủ tự do, nó càng nhận được sự hỗ trợ của Mĩ và các quốc gia tây
phương. Nhưng nhất là vì lãnh đạo cộng sản Trung Quốc nghĩ rằng, càng tự do dân
chủ, dân Đài càng chẳng thiết tha gì tới việc tái thống nhất với Trung Quốc. Thật
ra, sau một trăm năm bị lệ thuộc ngoại bang, người dân xứ Đài hơn bao giờ hết
mong muốn được nắm trong tay chính vận mạng của đất nước mình.
Chính vì
thế mà trong trong thời gian qua họ đã làm bao nhiêu điều thật ngạc nhiên: Chỉ
bốn năm sau cuộc bầu cử lịch sử 1996, phía đối lập, vốn bị đàn áp từ nhiều chục
năm, lên cầm quyền và đã đổi mới chương trình giáo dục trường lớp cùng với những
cải tổ khác. Cho tới lúc đó các trẻ em Đài-loan chỉ học lịch sử Trung Quốc, nay
các em được học biết về chính đất nước cư ngụ của mình. Nhờ đó toàn bộ đất nước
thay đổi. Quốc gia này hiện được lãnh đạo bởi một người đàn bà độc thân vốn xuất
thân từ một gia đình nghèo hèn; bộ trưởng Bộ Điện Tử (Digitalministerium) là một
phụ nữ chuyển giới nguyên là một tay điện tặc (Hackerin); từ ba năm nay có luật
cho phép hôn nhân đồng tính. Ngay cả các nước Liên Âu (EU) cũng đã dần hiểu ra
mức độ định hình của nền dân chủ trên hòn đảo Thái Bình Dương này. Tất cả những
điều đó làm cho chế độ Peking điên tiết. Càng ngày họ càng tỏ ra hung hãn không
che đậy hơn, để làm sao chấm dứt tiến trình thành công của xã hội dân sự nước
này.
Hãy trở lại
với cuộc thăm viếng của bà Nancy Pelosi, một chuyến viếng thăm được một bỉnh
bút của tờ New York Times cho là „nông nỗi, nguy hiểm và vô
trách nhiệm“. Ở tây phương hiện nay rõ ràng có nhiều người cho rằng, thế giới
đã có quá nhiều xung đột và khủng hoảng, và chúng ta không cần có thêm những thứ
đó nữa. Thái độ bất nhân nhượng của Peking đối với Đài-loan làm chúng ta bực
mình, nhưng ta xem đó là điều vốn đã có và ta chỉ có hai chọn lựa: Hoặc là cố
duy trì sự hoà bình trong khu vực – dĩ nhiên hoà bình này phải đi đôi với quyền
lợi của Đài-loan – bằng cách không khiêu khích Peking, hoặc là chúng ta tạo
nguy hiểm cho nền hoà bình này bằng những hành động làm Peking mất lòng. Cuộc
viếng thăm của Nancy Pelosy thuộc vào loại thứ hai. Vì thế không lạ gì tờ báo
tuyên truyền của Trung Quốc China Daily mấy ngày sau đó đã
thích thú nhắc lại bài bình luận của New York Times.
Quan điểm
của Đài-loan thì khác: Hiện tại quả thật chẳng thiếu những cuộc khủng hoảng,
nhưng cuộc khủng hoảng ở eo biển Đài-loan là chuyện chẳng mới. Phản ứng của
Peking đối với chuyến viếng thăm là chuyện có thể có, nhưng không nhất thiết phải
xẩy ra, đây chỉ là một quyết định cố í của chế độ. Sự giận dữ ồn ào và những đe
doạ lớn tiếng là phương tiện được cố í dùng, để ngăn cản sự yểm trợ của các nước
khác đối với Đài-loan. Đầu hàng trước những động thái đó không có nghĩa
là duy trì hoà bình, mà là để cho Trung Quốc tự tung tự tác. Chống lại những động
thái đó có nghĩa là đóng góp vào sự sống còn của nền tự do đang bị đe doạ của
Đài-loan (các đoạn tô đậm là do người dịch). Chuyến viếng thăm của bà
Pelosi thuộc vào loại thứ hai – vì thế mới có đám đông vui mừng hoan hô trước
khách sạn bà ở trong chiều tối hôm đó.
Những gì
diễn ra trong ngày hôm sau cho thấy vị khách đã mang tới trao tặng vị chủ nhà –
ngoại việc lôi kéo sự chú í của thế giới – một món quà cao quý: sự kính trọng.
Trong bài diễn văn trước Quốc Hội cũng như qua việc ứng xử với tổng thống Thái
Anh Văn bà Pelosi đã cho người ta thấy được sự kính trọng của bà trước điều mà
ta có thể gọi là khả năng sống còn (Lebensleistung) của dân tộc Đài-loan. Khả
năng này không mới chỉ khởi đầu từ biến cố sang trang 1996. Nó vốn dính liền với
lịch sự đấu tranh lâu dài của dân tộc này chống lại các thế lực bên ngoài, và
chỉ qua đó người dân đảo quốc này mới dần dần trở thành một dân tộc.
1895 quê
hương của họ bị Nhật chiếm đóng. Nhật tuyên bố biến đảo này thành một thuộc địa
kiểu mẫu. Ban đầu những người dân địa phương sống trong tình trạng phân biệt chủng
tộc hoang sơ và được sử dụng như một khối lao động rẻ tiền. Khi Nhật xâm chiếm
Trung Quốc vào những năm 1930‘ và đánh cảng Trân Châu (Pearl Harbor), họ bắt
dân này phải trung thành với thực dân, nghĩa là họ bắt đầu cải tạo cư dân này
trở thành thần dân của Nhật Hoàng ở Tokio. Hơn hai trăm ngàn thanh niên
Đài-loan bị xung vào quân đội Nhật. Sau khi Nhật đầu hàng vào năm 1945, dân
Đài-loan hi vọng được độc lập, nhưng chưa đạt được, thì đã bị tàn quân Quốc Dân
Đảng (QDĐ) từ lục địa kéo ra vào năm 1949 và biến hòn đảo này thành một nhà nước
chuyên quyền công an trị. QDĐ dùng vũ lực cải tạo cư dân địa phương thành người
Hán và đàn áp tất cả những ai nhắc tới độc lập hay tới bản sắc dân tộc. Đài
độc (Taidu) là chữ QDĐ dùng để xếp loại người Đài-loan. Đài là
đài-loan; độc là độc lập: những người Đài-loan muốn đòi độc lập.
Chữ Độc cũng có nghĩa là nọc độc. Người nào không muốn trở
thành người Hán, đều bị QDĐ xếp vào loại cặn bã nọc độc. Người cộng sản Trung
Quốc ngày nay cũng dùng hai từ này, để biện minh cho mưu đồ chiếm cứ Đài-loan.
Ba chế độ
với ba quan niệm rất khác nhau, nhưng họ cùng chung nhau về sự xác tín này:
không có một dân tộc được gọi là dân tộc Đài-loan, song chỉ có một tập thể người
mà họ có thể sử dụng theo mục đích của họ. Người Nhật muốn chứng tỏ cho thấy
chính sách thực dân của họ hơn hẳn chính sách thực dân của tây phương. QDĐ cố gắng
chứng tỏ rằng, lối cai trị của họ tốt hơn chế độ trong lục địa. Và đảng cộng sản
Trung Quốc hiện nay cần Đài-loan để thực hiện giấc mơ dân Tàu tái sinh trong
vinh quang. Họ chẳng cần quan tâm tới chuyện dân Đài-loan muốn gì. Hai trong ba
dự án nặng tính dân tộc chủ nghĩa kia đã chết. Giờ chỉ còn dự án thứ ba đang
như lưỡi gươm Damokles treo lơ lửng trên đầu đảo quốc.
Đã từ lâu
Peking hô chiêu bài lừa đảo: „Một quốc gia, hai thể chế“, hứa hẹn cho
Đài-loan được tiếp tục tự chủ với một mức độ lớn, sau khi trở về sáp nhập với
Trung Quốc. Trễ nhất là sau các biến cố ở Hồng Công chiêu bài này đã bị lột mặt
nạ, và lúc này cộng sản Trung Quốc đã thành thực hơn. „Sau khi tái thống nhất
sẽ diễn ta cuộc cải tạo“, đại sứ Peking ở Paris vừa tuyên bố như thế trên
truyền hình Pháp. Ai nắm vững tự điển của chủ nghĩa toàn trị, người đó hiểu
ngay thông điệp: Người dân Đài-loan cũng sẽ có chung số phận như người
Uy-ngô-nhĩ ở Tân Cương, nghĩa là sẽ bị bỏ tù hàng loạt, các cấu trúc xã hội của
họ sẽ bị đập phá và họ sẽ phải chịu cải tạo tư tưởng từ lúc trẻ. Những gì đối với
chúng ta – tôi muốn nói đối với người phương tây và người Đài-loan – là kinh khủng,
thì đó là chuyện đương nhiên đối với lãnh đạo cộng sản Trung Quốc: Ai không
thích ứng, sẽ bị loại.
Lúc này
tôi đã trở lại Đài-loan. Cuộc tập trận, mà Peking đã khởi sự như một phản ứng
trước cuộc thăm viếng của bà Pelosi, vẫn đang tiếp diễn. Chẳng người nào ở đây,
khi được tôi tiếp xúc, tỏ ra kinh ngạc hay sợ hãi. Trong các buổi thảo luận diễn
đàn trên truyền hình người ta càng lúc càng bàn nhiều tới những cuộc bỏ phiếu
vùng miền vào mùa thu tới. Người dân ở đây ít sợ những cử chỉ đe doạ của Peking
hơn là sợ cái nỗ lực làm ung thối xã hội, mà chế độ Peking đang thực hiện trong
âm thầm, một sự âm thầm vốn được tây phương coi là tình trạng hoà bình, là bởi
những cuộc tấn công mạng và những chiến dịch tung tin giả nơi xứ sở chúng tôi
chẳng tạo nên tiếng ồn, và như vậy chẳng tạo ra tin tức nóng hổi nào cả. Nguy
cơ lớn nhất cho người dân Đài không phải là những cơn thịnh nộ ồn ào của
Peking, mà là khi thế giới còn lại nghĩ rằng, nguy hiểm của dân này đã qua.
Nhưng không phải thế.
Câu hỏi
thường hay đến với tôi nhất trong những ngày qua là: Người ta sống làm sao trước
sự bất ổn không ngơi về tương lai? Quả thật khó trả lời. Có hai điều vẫn diễn
ra song hành – người ta vẫn sống cuộc sống của mình, và sự bất an vẫn có mặt ở
đó.
Khi vợ chồng
tôi bàn chuyện có nên mua nhà hay không, thay vì tiếp tục ở trong căn hộ thuê
chật hẹp này, thì đề tài chính vẫn là chuyện giá cả nhà. Thoảng hoặc mới đặt ra
vấn đề, là liệu có đáng đầu tư hay không, nếu nhỡ ra ít năm nữa mình bị buộc phải
rời nơi đây. Đó là sự bình thường của đất nước và con người Đài-loan. Người dân
xứ này hi vọng sự bình thường này tiếp tục diễn tiến, chứ không xẩy ra chuyện
gì xấu hơn. Người dân ở đây hiểu rất rõ í nghĩa của chữ cải tạo. Thế kỉ 20 vẫn
chưa lùi xa họ bao nhiêu.
Tây phương
về phía mình sẽ phải tự quyết định: Họ muốn coi số phận của 23 triệu người này
là một số lượng không đáng kể (quantité négligeable) hay ngược lại? Sự chọn lựa
xem ra chẳng mấy khó khăn, nhưng đó sẽ là một chọn lựa với tất cả hệ quả của
nó. Ai muốn duy trì tự do cho Đài-loan, người đó cần sự kiên quyết và
không để cho những đe doạ có tính toán của Pêking làm mình chùn bước. Nancy Pelosi đã làm gương về điểm
này. Hay nói như vầy: Bà ấy đã làm theo gương của người dân Đài-loan.
.
No comments:
Post a Comment