Việt Nam : Afghanistan
có ảnh hưởng chuyến thăm của Kamala Harris?
BBC
Tiếng Việt
19/08/2021
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-58268161
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/5638/production/_120027022_gettyimages-1330080740.jpg
Phó Tổng thống Hoa
Kỳ Kamala Harris (bên trái) dự kiến có chuyến thăm tới khu vực Đông Nam Á và
thăm chính thức Việt Nam vào hạ tuần tháng 8/2021
Liệu ngoại giao cấp cao của chính quyền Mỹ, mà cụ
thể là chuyến thăm chính thức vào hạ tuần tháng Tám 2021 của Phó Tổng thống Hoa
Kỳ Kamala Harris tới Việt Nam được lên kế hoạch từ trước, có bị ảnh hưởng hay
phủ bóng bởi biến cố chính trị đang xảy ra ở Afghanistan hay không là vấn đề được
một cựu quan chức và chuyên viên cấp cao Bộ Ngoại giao Việt Nam phân tích với
BBC hôm thứ Năm.
"Việt Nam đang 'khát' vaccine do đại dịch
bết bát, ngư dân bị Trung Quốc cấm ra Biển Đông đánh bắt cá, cuộc mưu sinh đang
gõ cửa từng nhà. Bối cảnh này khiến chuyến thăm của Phó TT Mỹ có ý nghĩa đặc biệt"
bên cạnh biến cố với Taliban hiện nay ở Afghanistan, Tiến sĩ Đinh Hoàng Thắng,
nguyên Đại sứ Việt Nam tại Vương quốc Hà Lan, hiện là Giám đốc Truyền thông của
Viện Nghiên cứu Chính sách, Pháp luật và Phát triển (PLD) nêu quan điểm riêng với
BBC News Tiếng Việt hôm 19/8 từ Hà Nội.
Video : Dân Afghanistan hoảng loạn
bỏ chạy bất chấp hứa hẹn của 'đầy tớ' Taliban
Biden nói sẽ không có người
Mỹ nào bị bỏ lại ở Kabul
Ngoại giao Việt Nam cần
'đi vào chiều sâu hơn'
Covid-19: TQ hỗ trợ Quân
đội VN vaccine
Quan hệ Mỹ - Việt: Tính
thực tế của những 'áp lực' ngoại giao thế nào?
Tên gọi hay thực
chất?
BBC: Theo Tiến
sĩ, diễn biến thời sự ở Afghanistan liệu có ảnh hưởng gì đến kế hoạch chuyến
thăm của Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris sang Đông Nam Á và thăm chính thức Việt
Nam tới đây không?
TS.
Đinh Hoàng Thắng: Cho đến giờ này, theo
những gì tôi quan sát được, chưa thấy có dấu hiệu gì về việc hoãn kế hoạch chuyến
thăm của Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris sang Đông Nam Á và Việt Nam vào cuối
tháng này. Cho dù hàng loạt bối cảnh bất ngờ - hỗn loạn do đại dịch Covid 19
gây ra trong khu vực lẫn hỗn loạn do quân Taliban tiến vào thủ đô Kabul - tôi
nghĩ cả hai nước vẫn tích cực chuẩn bị cho chuyến thăm đầu tiên của nhân vật số
hai trong chính quyền Hoa Kỳ.
Không chỉ cá nhân tôi, mà có khá nhiều quan chức
trong chính quyền, giới doanh nghiệp, đặc biệt là những người dân thường cũng
như xã hội dân sự ở trong nước đều đón đợi chuyến thăm của bà Harris. Việt Nam
đang "khát" vaccine do đại dịch bết bát, ngư dân thì bị Trung Quốc cấm
ra Biển Đông đánh bắt cá, cuộc mưu sinh đang gõ cửa từng nhà. Bối cảnh này khiến
chuyến thăm của bà Phó Tổng thống Mỹ có ý nghĩa đặc biệt.
*
BBC: Liệu theo
Tiến sĩ, quan hệ đối tác toàn diện Việt - Mỹ có thể được nâng cấp lên đối tác chiến
lược trong dịp này không, hay còn đợi dịp nào khác và dịp nào, khi nào?
TS.
Đinh Hoàng Thắng: Chuyện nâng cấp quan hệ đối
tác toàn diện Việt - Mỹ lên đối tác chiến lược đã được giới học giả cũng như
các nhà ngoại giao hai nước phân tích và bàn luận từ cả hơn chục năm có lẻ. Lần
này sang Hà Nội, nếu bà Harris và lãnh đạo Việt Nam tái khẳng định lập trường
chính trị của cả hai phía về khuôn khổ pháp lý cho cái đối tác chiến lược ấy và
công bố kế hoạch trong tương lai gần để ký một thoả thuận cấp nhà nước, thì đấy
sẽ là phần kết có hậu, một "happy-end" của mối quan hệ đầy duyên nợ
này.
Đánh giá về thực chất, trong tất cả các thành
tố tạo nên quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ, từ lâu
đã tích tụ đầy đủ các chất lượng mang tính chiến lược rồi. Các nhà nghiên cứu
đã đưa ra khái niệm "hội tụ chiến lược" giữa Mỹ và Việt Nam để mô tả
thực trạng này.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/CB68/production/_120027025_gettyimages-1330945823.jpg
Phó Tổng thống Mỹ
Kamala Harris được dự kiến sẽ thăm chính thức Singapore và Việt Nam trong chuyến
thăm cuối tháng 8/2021 tới Đông Nam Á
BBC: Có ý kiến
nói chỉ cần giữ quan hệ đối tác Việt - Mỹ như hiện nay mà không cần nâng cấp
lên đối tác chiến lược, vì thực chất quan trọng hơn hình thức và không nhất thiết
phải nâng cấp như thế làm gì, ông có đồng tình hay không?
TS.
Đinh Hoàng Thắng: Tôi e khó chia sẻ với
ý kiến trên. Có lẽ cựu Đại sứ Mỹ Michael Michalak là một trong những người đầu
tiên đưa ra cách lập luận như vậy từ năm 2010. Lập luận thế là chưa đề cập hết
các khía cạnh khác nhau của mối bang giao. Mối quan hệ này dù quan trọng đến mấy,
cũng có một số khía cạnh phải tuỳ thuộc vào các biến số thứ ba, thứ tư… đó là
bang giao Việt - Trung và quan hệ Việt Nam với các lân bang truyền thống. Và
chính bối cảnh quốc tế giờ đây là lúc "just in time" để công bố đối
tác chiến lược Mỹ - Việt.
Thế giới và châu Á, trong đó có Việt Nam đang khốn
đốn về đại dịch thế kỷ, vậy mà nhân cơ hội này Trung Quốc lại chuẩn bị ồ ạt cho
hàng trăm tàu thuyền xuống Biển Đông thực thi lệnh cấm đánh bắt cá, tăng cường
tập trận, đẩy mạnh các hoạt động phi pháp, ngay tại các vùng đặc quyền kinh tế
của Việt Nam và một số nước ASEAN khác. Do đó, việc công bố quyết định nâng cấp
đối tác chiến lược là đúng lúc, cả về ý nghĩa song phương cũng như liên quan đến
tình hình khu vực và quốc tế.
Về song phương, tình hình an ninh cả truyền thống
lẫn phi truyền thống của Việt Nam ngày càng có nhiều vấn đề, đặc biệt nhìn vào
các động thái quân sự của Trung Quốc giữa mùa đại dịch Covid 19. Ở đây không phải
bị chi phối bởi tâm lý "bài Trung" không có cơ sở của một bộ phận nào
đấy, mà vấn đề là phải xuất phát từ tình trạng tứ bề thọ địch của Việt Nam.
Sự hiện diện quân sự của Trung Quốc trên đất
Chùa Tháp là một "bí mật công khai". Trường hợp có khủng hoảng ở Biển
Đông hay các vùng biển lân cận, Trung Quốc có thể triển khai tàu chiến và máy
bay quân sự tới Campuchia thông qua Căn cứ hải quân lẫn không quân ở Koh Kong.
Các cơ quan tình báo đánh giá rằng mục tiêu dài hạn của Trung Quốc là thiết lập
các chuỗi cảng quân sự trên khắp khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Các cảng
này có thể đóng vai trò "quá giang" cho chiến hạm hay là căn cứ thường
trực cho hải quân Trung Quốc.
Trong bối cảnh an ninh của đất nước như thế, đừng
nói là không nhất thiết phải nâng cấp quan hệ, hay cho rằng, thực chất quan trọng
hơn hình thức. Nâng quan hệ Việt - Mỹ lên đối tác chiến lược sao lại là vấn đề
hình thức? Vả lại cứ cho là hình thức đi nữa, thì xin thưa, hình thức nào sẽ phản
ánh thực chất ấy của mối bang giao. Danh chính thì ngôn mới thuận, mà ngôn có
thuận thì hành động mới có ý nghĩa răn đe, nhất là trong chiến lược "răn
đe tích hợp" mà Bộ trưởng Austin vừa tuyên bố.
Bộ trưởng Quốc
phòng Mỹ Lloyd Austin duyệt đội danh dự QĐND Việt Nam cùng với Bộ trưởng Quốc
phòng Việt Nam Phan Văn Giang tại Hà Nội hôm 29/7/2021
Ted Osius: Hoa Kỳ rất ủng
hộ Việt Nam về Biển Đông và sông Mekong
Mỹ - Việt thời Joe
Biden: Cần thời gian để gần nhau hơn nữa
GS Ngô Vĩnh Long: Ông
Nguyễn Cơ Thạch 'từng chọn sai thời điểm'
Cố Ngoại trưởng Nguyễn
Cơ Thạch: Di sản, đóng góp và bài học
'Chư hầu' hay đối
tác 'chiến lược'?
BBC: Cũng có ý
kiến từ truyền thông khu vực (Trung Quốc) cho rằng Việt Nam nên thận trọng,
không nên mắc mưu, hay tự đánh bẫy mình để nâng quan hệ lên đối tác chiến lược
với người Mỹ, đi với Mỹ hay nhất biên đảo có thể nguy hiểm, nguy hại cho Việt
Nam và nên nhìn vào 30/4/1975 cũng như những gì đang diễn ra ở Afghanistan để học
bài học, ông có đồng ý với ý kiến này hay không? Và vì sao?
TS.
Đinh Hoàng Thắng:Việc truyền thông trong
khu vực, kể cả những "mõ làng" của tư tưởng bá quyền khuyên Việt Nam
"không nên mắc mưu", "không nên tự đánh bẫy mình"… là những
tiếng nói lạc lõng. Điều này khiến ta nhớ lại phát ngôn của người phụ trách đối
ngoại của Trung Quốc sang Việt Nam thời giàn khoan 981. Về nước, ông này tuyên
bố với báo đảng của ông rằng, sang Hà Nội để kêu gọi "đứa con hoang đàng
hãy trở về!" Ông xác quyết trách nhiệm là để "minh định giới hạn cuối
cùng cũng như những điều thuận và bất thuận" của tình hình.
Những lời khuyên bảo như trên là những
"nghiêm dụ" cho các loại quan hệ giữa chính quốc với chư hầu. Tình
hình căng thẳng trên Biển Đông gần đây đặt nền ngoại giao Việt Nam trước sự lựa
chọn mang ý nghĩa lịch sử. Đó là, Việt Nam sẽ chọn dạng thức nào (chọn paradigm
nào) trong quan hệ quốc tế? Ở đây không phải là vấn đề chọn phe, mà bản chất là
chọn thân phận chư hầu hay chọn con đường tiến tới đối tác chiến lược.
Sự khác nhau về chất giữa hai loại quan hệ này
là, nếu tuân theo các "nghiêm dụ", Việt Nam sẽ đi vào con đường phụ
thuộc, mất độc lập tự chủ. Còn nếu chọn đa dáng hoá, chọn ra với thế giới văn
minh, thế giới của những giá trị phổ quát mà đại bộ phận các quốc gia Tây Âu và
các con rồng Đông Á đều theo đuổi, thì không chỉ có được đối tác chiến lược
đúng nghĩa, mà bản thân Việt Nam cũng sẽ có sức hút mạnh mẽ hơn hiện nay.
Chư hầu hay đối tác chiến lược còn khác nhau ở
chỗ: Làm chư hầu thì quyền lợi quốc gia-dân tộc sẽ bị coi rẻ, vị thế của đất nước
luôn luôn ở bậc thang thấp kém, vì chính quốc bao giờ cũng chủ trương "dìm
cho yếu để trị". Còn tiến tới đối tác chiến lược, tiến tới con đường liên
minh thì đất nước được độc lập, tự chủ, quyền lợi quốc gia-dân tộc được coi trọng,
bình đẳng với đối tác.
So sánh tình hình Afganistan hiện nay với Việt
Nam năm 1975 theo tôi là khập khiễng, dù giữa hai sự kiện có thể có một vài
khía cạnh giống nhau. Nhưng Việt Nam không thể là Afghanistan! Hãy nghe lại
tuyên bố của Thủ tướng Đài Loan Tô Trinh Xương mới đây hôm 17/8/2021: "Bài
học rút ra từ Afghanistan là nếu đang hỗn loạn nội bộ, những người từ bên ngoài
sẽ không thể giúp bạn, ngay cả khi họ muốn. Chỉ khi bạn tự giúp mình thì người
khác mới có thể giúp bạn".
Hơn nữa tính chính danh của nhà nước Việt Nam
từ lâu là một thực tế. Rồi nữa, cả Việt Nam và Mỹ đều có lợi ích chiến lược
chung là hoà bình và ổn định ở Biển Đông, nhằm bảo đảm tự do hàng hải. Mà những
đe doạ cho điều này trước mắt và lâu dài đều đến từ Trung Quốc. Tình hình tại
Afganistan hiện nay khiến các đối tác Đông Á của Mỹ, trong đó có Việt Nam, càng
trở nên có giá trị.
Nếu có bài học nào có thể rút ra từ quá trình
Việt Nam vốn là một cuộc chiến sang Việt Nam là đất nước của hoà bình, hợp tác,
thì bài học tất yếu là "Độc lập dân tộc phải gắn liền với hội nhập quốc tế!"
Độc lập dân tộc là một tài sản vô giá từ bao đời nay, từ triều đại này đến triều
đại khác trong lịch sử hàng ngàn năm của Việt tộc, không thể gắn liền với thứ
chủ nghĩa xã hội không còn tồn tại. Ngày nay, cái gọi là "chủ nghĩa xã hội
thế giới" từng tồn tại trong chiến tranh lạnh, đã thuộc về lịch sử.
Càng hội nhập sâu rộng và toàn diện, Việt Nam
càng có không gian để vươn lên trở thành một cường quốc bậc trung, "độc lập,
hùng cường và thịnh vượng" như các nhà lãnh đạo nước Mỹ nhiều lần mong muốn.
Vấn đề Biển Đông hiện nay khác xa so với hàng chục năm về trước, không còn là vấn
đề song phương, vấn đề khu vực mà đã là vấn đề của toàn cầu. Bởi thế, vị thế của
Việt Nam ngày nay hoàn toàn khác trước đây.
1,5 triệu liều
vaccine Moderna do Mỹ tài trợ đã đến thẳng TP HCM hôm 24/7/2021, chính quyền Mỹ
đã và đang tiếp tục cam kết trợ giúp Việt Nam trong phòng chống đại dịch
Covid-19
BBC: Theo Tiến
sĩ trọng tâm của chuyến thăm Phó Tổng thống Mỹ tới Việt Nam tới đây là thế nào,
trong đó quan hệ song phương Mỹ - Việt, Việt - Mỹ, cần ưu tiên điều gì? Để quan
hệ Việt - Mỹ đi vào thực chất, hiệu quả, về mặt nhận thức luận, cần quan tâm điều
gì và về mặt hành động, cần ưu tiên gì để hiệu quả, khả thi và đáp ứng yêu cầu,
kỳ vọng?
TS.
Đinh Hoàng Thắng:Trọng tâm của chuyến
thăm, như lẽ thông thường, đôi bên sẽ chính thức trả lời về việc sẽ đáp ứng như
thế nào các mong muốn của phía bên kia. Mỹ muốn Việt Nam góp tay thực hiện
FOIP. Việt Nam muốn Mỹ giúp hiện thực hoá các mục tiêu của quốc gia duyên hải.
Là nước có tỷ lệ bờ biển trên diện tích lục địa xếp thứ 11 trên hơn 200 quốc
gia lãnh thổ, không gian sinh tồn của Việt Nam là không gian biển. Bảo vệ không
gian sinh tồn ấy trước mắt cũng như lâu dài là ưu tiên số một.
Ngoài chủ đề song phương, khu vực, hai bên sẽ
bàn thảo xung quanh các cụm vấn đề toàn cầu, không chỉ về an ninh mà cả về kinh
tế, trong đó có vấn đề khôi phục các chuỗi cung ứng bị đứt gãy. ASEAN đã có tầm
nhìn đối với chiến lược từ Bộ Tứ (AOIP), nên vai trò của Việt Nam trong quá
trình trình triển khai FOIP trong bối cảnh hiện nay càng quan trọng.
Để quan hệ Việt - Mỹ đi vào thực chất, hiệu quả,
về nhận thức luận, cũng như về thực tiễn, hai bên nên quan tâm 3 việc. Thứ nhất,
cần đạt thống nhất cao về triển vọng của khung khổ "đối tác chiến lược"
trong những năm tới đây. Nếu như các nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ từng nói
cách đây hàng chục năm, không gì là không thể trong quan hệ song phương, hay gần
đây từng tuyên bố, chỉ có bầu trời là giới hạn đối với quan hệ Mỹ - Việt, thì
hai bên cần chỉ rõ ngay trong các cuộc hồi đàm tới đây, đâu là những điểm nghẽn,
nếu có, cần vượt qua để không ngừng thăng tiến mối bang giao.
Thứ hai, các bên cần giải quyết rốt ráo hội chứng
Mỹ ở Việt Nam cũng như hội chứng Việt Nam ở Mỹ. Hội chứng chiến tranh tuy không
ngăn được quá trình tiến hoá của bang giao, nhưng chúng có thể làm chậm lại, một
cách đáng tiếc, một số bước trong quan hệ chiến lược. Nếu có thăm dò dư luận, kết
quả sẽ cho thấy, đa số người dân ủng hộ việc quan hệ với Mỹ, nhất là sau vụ lựa
chọn Pfizer/BioNTech hay Sinopharm.
Thứ ba, về hành động cụ thể, hai nước cần công
khai hoá với người dân về các giá trị của mối quan hệ này. Đó không chỉ là những
hỗ trợ vaccine và thiết bị y tế chống dịch, mà còn là những hợp tác khác về
giáo dục, luật pháp, công nghệ, dầu khí, đặc biệt là an ninh và an toàn trong
thời buổi Trung Quốc lộng hành trên Biển. Đại dịch đang là mối nguy với người
dân và gánh nặng trực tiếp lên chính quyền địa phương. Nếu người dân đồng lòng
về mối quan hệ này thì sẽ trở thành động lực xã hội, hỗ trợ cho quyết định của
chính quyền trung ương.
Cuối cùng, phải thừa nhận, bên chống hay bên ủng
hộ nâng cấp quan hệ Việt - Mỹ đều xuất phát từ cái nhìn riêng đối với lịch sử,
cũng như đối với các vấn đề tồn tại trong bang giao. Thật ra, chẳng có quan hệ
liên minh nào vĩnh viễn. Dù đối tác chiến lược, thậm chí là liên minh, nhưng nếu
cản trở lợi ích toàn cầu của nước lớn, trước sau cũng bị bỏ rơi. Tuy nhiên, trường
hợp Đài Loan hồi tháng 1/1979 cho thấy, dù bị bỏ rơi, song nếu vẫn duy trì và
phát triển bản lĩnh và hệ giá trị quốc gia, các nước lớn vẫn có thể quay lại, vẫn
cần vai trò và vị thế của anh trên thế cờ và bàn cờ mới. Quan hệ Việt - Mỹ
không phải là ngoại lệ.
---------
Tiến
sỹ Đinh Hoàng Thắng từng là Đại sứ Việt Nam tại Vương quốc Hà
Lan, nguyên Trưởng nhóm Tư vấn chiến lược cho lãnh đạo Bộ
Ngoại giao Việt Nam thời kỳ trước đây,hiện là Giám đốc Truyền thông của Viện
Nghiên cứu Chính sách, Pháp luật và Phát triển (PLD) thuộc Liên hiệp các Hội
Khoa học & Kỹ thuật Việt Nam (Vusta).
***
TIN LIÊN QUAN
Khủng hoảng Afghanistan:
Biden nói sẽ không có người Mỹ nào bị bỏ lại ở Kabul
19 tháng 8 năm 2021
.
Ngoại giao Việt Nam thời
kỳ mới cần 'đi vào chiều sâu và thực chất hơn'
13 tháng 8 năm 2021
.
Quan hệ Mỹ - Việt: Tính
thực tế của những 'áp lực' ngoại giao thế nào?
10 tháng 8 năm 2021
.
Covid-19: Trung Quốc hỗ
trợ Quân đội Việt Nam vaccine
18 tháng 8 năm 2021
.
Cựu đại sứ Ted Osius:
Hoa Kỳ ủng hộ nguyện vọng cao nhất của Việt Nam
12 tháng 8 năm 2021
.
Mỹ - Việt thời Joe
Biden: Cần thời gian để gần nhau hơn nữa
4 tháng 8 năm 2021
.
Về di sản và bài học Cố
Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch để lại cho ngoại giao VN
19 tháng 5 năm 2021
No comments:
Post a Comment