Lê Phan
July 7, 2019
Một trong những vấn đề của những đài truyền hình tin
tức 24/24 là làm sao trám cho đầy thời giờ.
Không một hệ thống thông tin nào, ngay cả thế giới vụ
đại BBC, cũng có thể có đủ tường thuật của các phóng viên ở khắp nơi để trám
vào cho đầy 24 giờ một ngày. Vì thế các đài truyền hình tin tức này, ngoài những
cuộc phỏng vấn, thường mời các nhà bình luận vào để cho đỡ tẻ nhạt. Tuy thường
họ cũng chỉ có một số những nhân vật quen thuộc tùy theo đề tài, nhưng cũng có
đôi khi họ tìm được một nhà bình luận lý thú.
Hôm lễ Độc Lập Hoa Kỳ 4 Tháng Bảy vừa qua, đài BBC
đã có một nhà bình luận khá đặc biệt. Vì Tổng thống Donald Trump đã chọn đưa
thêm những yếu tố quân sự vào ngày Lễ Độc Lập, đài BBC đã mời một vị sử gia
chuyên về quân sử. Ông chỉ ra là truyền thống phi quân sự của Hoa Kỳ khi các
cha già dân tộc Hoa Kỳ như Tổng Thống Thomas Jefferson chẳng hạn lên án “sự độc
tài của Vua George III đã áp đặt một quân đội chuyên nghiệp lên trên 13 lãnh địa”
với một lời lên án “Nhà vua đã tìm cách làm cho Quân Đội độc lập và đứng cao
hơn Quyền Lực Dân Sự.”
Trong khi theo dõi những đoạn video về ngày Lễ Độc Lập
của Tổng Thống Trump, ông sử gia nọ đã nhận xét “Đó không phải là một cuộc duyệt
binh mà tổng thống muốn, đó là một cuộc diễn hành mà người Mỹ vẫn làm trong những
ngày lễ, chỉ có nhiều yếu tố quân sự hơn bình thường một chút.” Ông đã dùng chữ
“military parade” và “normal parade.” Thật tiếc tiếng Anh không có sự phân biệt
của tiếng Việt chúng ta vì “duyệt binh” thật là khác hẳn với “diễn hành.”
Rồi ông thêm “The Americans are martial, but not
militaristic.” Chúng tôi xin tạm dịch là “Người Mỹ thượng vũ nhưng không hiếu
chiến.”
Thật chí lý lắm thay. Quả thật vậy, người Mỹ “trọng
võ” nhưng không “hiếu chiến.” Mà điều đó còn đúng hơn nữa với quân đội Hoa Kỳ.
Chả thế mà địa chỉ Military.com, địa chỉ dành cho
các quân nhân để chỉ cho họ những quyền lợi mà họ được hưởng, đã viết hôm 20
Tháng Sáu một bài với tựa đề “Tổng thống Trump sau cùng đã có được cuộc duyệt
binh vào ngày 4 Tháng Bảy.”
Theo bài này, Bộ Trưởng Nội Vụ David Bernhard, vốn đứng
đầu Tổ Chức Dịch Vụ Công Viên Quốc gia, cho biết là cuộc parade ngày Lễ Độc Lập
dọc theo đại lộ Constitution từ 7th Street đến 17th Street NW sẽ có ban nhạc diễn
hành, ban nhạc fife and drum cổ truyền, xe hoa, các đơn vị quân đội, những bong
bóng, các toán biểu diễn ngựa và đồng diễn và hơn nữa…”
Phác họa lúc đầu đó của ông Bernhard sau thêm một số
đơn vị đại diện cho các binh chủng, hai thiết vận xa được chở tới để dàn hai
bên khán đài, và trên đầu có những chuyến bay qua của các phi cơ quân sự kể cả
đội biểu diễn nổi tiếng Blue Angels của Hải Quân.
Nhưng Military.com còn nhắc lại là “Theo lịch sử mà
nói, các tổng thống trước đây hoặc là tổ chức ở Tòa Bạch Ốc, hay đi ra khỏi thủ
đô cho ngày 4 Tháng Bảy, theo một thống kê dài của Cơ Quan Dịch Vụ Công Viên.
Năm 1791, Tổng Thống George Washington đọc bài diễn
văn ở Lancaster, Pennsylvania và rồi sau đó đi bộ quanh thành phố, Cơ Quan Công
Viên ghi nhận.
Tổng Thống Dwight Eisenhower trải ngày 4 Tháng Bảy
năm 1953 ở Trại David, ở Maryland, nơi nghỉ ngơi của tổng thống và đi chơi golf
ở sân gần đó, Cơ Quan Công Viên viết.
Năm 2008, Tổng Thống George W. Bush đã chủ trì một
nghi lễ tuyên thệ công dân ở Tòa Bạch Oc cho 72 công dân mới của Hoa Kỳ đến từ
30 quốc gia.
Năm 2010, Tổng Thống Barack Obama chủ trì một bữa
barbecue ở sân cỏ phía Nam của Tòa Bạch Oc cho 1,200 quân nhân và gia đình.”
Military.com đã tỏ khá rõ lập trường của họ về Ngày
Lễ Độc Lập nên được ăn mừng như thế nào.
Quân đội Hoa Kỳ cũng không có truyền thống đi duyệt
binh. Dĩ nhiên trong suốt lịch sử Hoa Kỳ đã có những cuộc duyệt binh nhưng theo
địa chỉ của viện nghiên cứu Smithsonian.com thì lần cuối Hoa Kỳ có một cuộc duyệt
binh là năm 1991 khi hơn 8,000 quân nhân diễn hành dọc theo đại lộ Constitution
trong cuộc duyệt binh chiến thắng chào đón chấm dứt Chiến Tranh Vùng Vịnh. Đã
có chiến đấu cơ tàng hình bay qua trong khi xe tăng và hỏa tiễn Patriot lăn
bánh trên đường phố thủ đô.
Viện Smithsonian ghi nhận phê bình nói số chỉ có
200,000 đến xem không đáng với cái giá 12 triệu cho cuộc duyệt binh đó. Nhưng
đêm đó khi cuộc đốt pháo bông xảy ra thì số người đến xem lên đến 800,000 người.
Phản ứng với cuộc duyệt binh đó lẫn lộn. Một số chỉ
trích nói là phí phạm và chỉ có mục đích đề cao cho Tổng Thống George H.W.
Bush. Nhưng một cựu quân nhân Việt Nam được trích lời nói “Tôi đã hứa với chính
mình cách đây 20 năm là nếu bao giờ có một cuộc chiến nữa -ngay cả nếu tôi là
người duy nhất tham gia – sẽ có một cuộc parade.”
Theo các sử gia thì những cuộc duyệt binh hay diễn
hành lớn của quân đội chỉ xảy ra sau các cuộc chiến lớn, một sự ăn mừng chiến
thắng. Sau Đệ Nhị Thế Chiến chẳng hạn, những quân nhân chiến thắng ở Âu Châu và
Á Châu trở về đã xuống tàu và đi vào các thành phố lớn để được sự chào đón của
nhân dân trong bầu không khí ăn mừng với dân chúng xông vào đoàn quân nhân vẫn
còn mặc đồ trận ôm hôn bày tỏ sự vui mừng. Và chính vì thế không có duyệt binh
chiến thắng cho các cuộc Chiến Tranh Triều Tiên hay Việt Nam, hay ngay cả duyệt
binh vinh danh các chiến sĩ tham gia chiến tranh Iraq hay Afghanistan.
Truyền thống ở Pháp thật khác hẳn. Cuộc duyệt binh
ngày phá ngục Bastille, ngày Quốc Khánh của nền Cộng Hòa Pháp đã có từ năm 1880
và đã được tổ chức mỗi buổi sáng vào ngày 14 Tháng Bảy. Cuộc duyệt binh đi theo
đại lộ Elysees từ Khải Hoàn Môn đến Quảng trường Place de la Concorde nơi tổng
thống nước Cộng hòa Pháp và chính phủ của ông cùng các đại sứ đứng chờ để “duyệt
binh.” Phải nói cuộc duyệt binh ngày 14 Tháng Bảy đã là cuộc duyệt binh được tổ
chức liên tục lâu đời nhất và do đó thực sự là cha đẻ của mọi cuộc duyệt binh
ngay cả đến cuộc duyệt binh nổi tiếng ở Quảng Trường Đỏ của Liên Xô mà ngày nay
Nga vẫn duy trì, hay cuộc duyệt binh của Bắc Hàn mà hồi trước các quan sát viên
thường theo dõi để xem họ có vũ khí mới hay không.
Hầu hết các nền dân chủ Tây phương không có một truyền
thống nào tương tự như của Pháp.
Anh Quốc, vốn là một nền quân chủ lập hiến lâu đời
và có nhiều truyền thống, hàng năm có tổ chức một cuộc duyệt binh nhỏ vào ngày
sinh nhật của nhà vua. Truyền thống này đã có từ 260 năm nay. Hiện nay nghi thức
này, được gọi là Trooping the Colour, được tổ chức hàng năm vào tháng 6 ở quảng
trường của đội ngự lâm quân kỵ binh. Năm nay 1400 quân nhân, 200 con ngựa, và
400 nhạc sĩ tham gia nghi thức chúc tụng nữ hoàng và sau đó khi nữ hoàng đã trở
về Điện Buckingham, toàn gia đình hoàng gia ra lan can để chứng kiến không quân
bay qua vẽ màu cờ bằng khói màu trên bầu trời London. Thực sự nó chỉ là một sự
ăn mừng sinh nhật.
Dầu sao chăng nữa, cả cuộc duyệt binh kiểu Ngày Phá
ngục Bastille của Pháp đến cuộc duyệt binh Trooping the Colour của Anh cũng đều
không thích hợp với Hoa Kỳ.
Khi Tổng Thống Bush bố tổ chức duyệt binh ăn mừng
chiến thắng, dân chúng hờ hững, trong khi hàng năm dân chúng Pháp náo nức đi
xem duyệt binh. Thành ra, có thể cuộc duyệt binh kiêm diễn hành của Tổng Thống
Trump cho ngày Lễ Độc Lập Hoa Kỳ không hẳn giống như cuộc duyệt binh của Pháp ở
Paris, nhưng nó hoàn toàn Hoa Kỳ. (Lê Phan)
No comments:
Post a Comment