Bản dịch của Lê Anh Hùng (Defend the Defenders)
Posted on July 26, 2013 by DtD
SAN FRANCISCO – Việt Nam là xứ
sở của những chuyện trớ trêu. Nhà lãnh đạo của xứ sở, Chủ tịch Trương Tấn Sang,
tới thăm Nhà Trắng vào thứ Năm này. Người ta chờ đợi ông yêu cầu Hoa Kỳ dỡ bỏ
lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam trong khi lại tìm kiếm sự ủng hộ
cho việc ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền LHQ.
Thế còn chuyện trớ trêu?
Ngoài việc tìm cách mua vũ khí
từ Hoa Kỳ, một đất nước mà họ từng đánh bại 4 thập kỷ trước, Hà Nội còn tiếp
tục chà đạp lên nhân quyền, và vài năm qua đã tăng cường việc bắt bớ những
người bất đồng chính kiến mà không hề e sợ sự chỉ trích của cộng đồng quốc tế
hay sự phê phán của Mỹ.
Ồ, và họ lại còn chuẩn bị mở
cửa hiệu McDonald’s đầu tiên trên xứ sở của mình nữa chứ, một sự kiện mà chỉ
cần lướt qua hàng tít bài trên các phương tiện truyền thông ở đây thôi cũng đủ
thấy là cả một câu chuyện. Đừng bao giờ bận tâm đến mấy chuyện truy bức kia
nhé.
Việt Nam ngày nay đang rủng
rỉnh hơn bao giờ hết, và đang tìm kiếm một vị thế quốc tế tương xứng với số của
cải mà nó mới gom góp được. Chưa dừng lại ở đó, Việt Nam lại còn cần những vũ
khí tiên tiến nhằm chống lại mối đe doạ đang hiện lên lồ lộ từ Trung Quốc, quốc
gia đang đòi chiếm hữu gần như toàn bộ Biển Đông.
Theo John Sifton, Giám đốc Ban
Vận động Châu Á của tổ chức nhân quyền Human Rights Watch (HRW) thì “nếu Việt
Nam muốn có chỗ đứng trên sân khấu thế giới, chính phủ của nó cần từ bỏ chính
sách đàn áp bất đồng chính kiến và bắt tay vào cải cách. Đồ thị của lịch sử có
thể là một đường cong dài, nhưng chắc chắn nó luôn uốn ra xa khỏi hang ổ của
độc tài.”
Ông nói thêm: “Chủ tịch Sang
không thể công khai biện minh cho chính sách đàn áp của chính phủ và nên tận
dụng [cuộc gặp với Obama] để từ bỏ nó.”
Dân biểu Ed Royce (Đảng Cộng
hoà – tiểu bang California), Chủ tịch Uỷ ban Đối ngoại Hạ viện Hoa Kỳ, lặp lại
mối quan ngại của HRW trong bức thư ngỏ gửi Tổng thống Obama tuần này, thúc
giục Obama nêu nhân quyền như một ưu tiên hàng đầu trong chuyến thăm của Chủ
tịch Việt Nam.
“Việt Nam từ lâu là một trong
những xã hội áp bức nhất ở Đông Nam Á”, Royce
viết. “Khát vọng dân chủ, sự vận động cho nhân quyền cũng như việc tập
hợp của quần chúng đều gặp phải sự đối xử tàn bạo của công an và dẫn đến những
phiên toà trình diễn mà ở đó các bị cáo bị khước từ quyền được xét xử công khai
và công bằng như Hiến pháp Việt Nam quy định.”
Quả thực, các blogger bất đồng
chính kiến cứ đều đặn bị bắt giữ, với 50 nhà hoạt động dân chủ bị nhốt chỉ
trong năm nay, chưa kể hàng chục thầy tu nổi tiếng đang chống chọi trong các
trại tù của nó. Một số thầy tu, như Cha Nguyễn Văn Lý (67 tuổi) chẳng
hạn, đang sa sút sức khoẻ. Cha Lý, một linh mục Công giáo bị tuyên án 15 năm tù
giam vì lên tiếng đòi tự do tôn giáo cho đất nước, từng bị đột quỵ năm 2009 và
hiện đang rất cần được chăm sóc y tế (tổ chức Ân xá Quốc tế – Amnesty
International – đang lên tiếng ủng hộ chính nghĩa của ông).
Một nhà bất đồng chính kiến nổi
bật khác là Nguyễn Văn Hải, người nổi tiếng với biệt hiệu Điếu Cày, thì
đang tuyệt thực để phản đối việc bị đối xử tệ hại trong tù. Ông bị kết án 12
năm tù giam vì “tuyên truyền chống nhà nước”. Tội của ông là viết blog về nạn
tham nhũng của chính quyền và lên tiếng đòi dân chủ. Từ chuyện viết lách này mà
ông Hải vẫn đang tuyệt thực suốt 32 ngày nay.
Trong một sự kiện chưa từng có
tiền lệ, người Việt đã xuống đường đòi hỏi nhân quyền vào đầu năm nay. Biểu ngữ
phía trên là dòng chữ “Quyền Con Người Có Từ Khi Sinh Ra”.
Phía dưới, những người Việt Nam
cầm các biểu ngữ mang dòng chữ “Trả Lại Tự Do Cho Việt Nam”.
Song, không giống như Myanmar, Hoa Kỳ vẫn im lặng về vấn đề vi phạm nhân
quyền ở Việt Nam, nơi mà suốt 10 năm qua nó vẫn tăng cường đầu tư. Hà Nội khẳng
định là trong hai năm tới, Hoa Kỳ sẽ trở thành nhà đầu tư lớn nhất Việt
Nam, vượt qua Nhật Bản và Hàn Quốc.
Mối quan hệ quân sự cũng đang
tiến triển. Kể từ năm 2010, hai nước đã bắt tay vào các cuộc tập trận hải
quân chung. Năm ngoái, Hà Nội đi xa tới mức đã bóng gió với Bộ trưởng
Quốc phòng Hoa Kỳ Leon Panetta khi ông đến đây rằng họ muốn nối lại các
cuộc đàm phán về việc cho thuê Vịnh Cam Ranh, căn cứ hải quân cũ của
Hoa Kỳ trong chiến tranh Việt Nam.
Vậy thì tại sao, trong kỷ
nguyên của vẻ cởi mở và tiến bộ kinh tế, Hà Nội lại tăng cường đàn áp? Câu trả
lời ngắn gọn ở đây là vì nó có thể, trong lúc này.
Bất chấp thành tích nhân quyền
ảm đạm, Việt Nam vẫn được tưởng thưởng nhờ mở cửa nền kinh tế. Năm 2006, Việt
Nam được trao tư cách thành viên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và bước vào
sân chơi kinh tế thế giới khi tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác
Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC). Tổng sản phẩm quốc dân (GNP) của nó
tăng trưởng đều đặn ở mức ấn tượng 7% trong phần lớn mười năm qua.
Và cho dù bất đồng chính kiến
thì không được phép, người dân vẫn đang nếm trải những quyền tự do cá nhân lớn
hơn trước rất nhiều. Nhiều người được phép đi ra nước ngoài, còn chuyện đi lại
trong nước thì tự do thoải mái. Một tầng lớp trung lưu đang nổi lên với thu
nhập cao cùng khả năng truy cập Internet. Và vấn đề nằm ở chỗ này.
Khi của cải tăng lên và được
tiếp xúc nhiều hơn với thế giới bên ngoài, người ta lại chờ đợi sự mở rộng
quyền tự do chính trị. Quả thực, bất chấp các vụ bắt bớ, ngày càng nhiều người
Việt Nam viết blog trên mạng, lên tiếng đòi nhà chức trách tôn trọng nhân quyền
nhiều hơn, chỉ trích nạn tham nhũng trắng trợn và lên án Hà Nội về thái độ quỵ
luỵ Trung Quốc, như họ nhận thấy.
Thêm vào đó, nỗ lực của Hà Nội
nhằm kiểm soát làn sóng bất mãn đang dâng cao hiện nay lại bị cản trở bởi sự
bùng nổ của công nghệ thông tin liên lạc. Việt Nam hiện có 132 triệu điện
thoại di động đang sử dụng trong một đất nước 93 triệu dân, hay khoảng
2 điện thoại trên một người trưởng thành. Facebook chính thức đặt chân vào Việt
Nam tháng 10 năm ngoái và đến tháng Ba năm nay đã có trên 12 triệu người sử
dụng.
Người Việt Nam xuống đường ở Hà
Nội để đòi hỏi một bản dự thảo hiến pháp mới với các điều khoản về nhân quyền
(tháng 3.2013)
Lo ngại về một cuộc cách mạng theo kiểu Mùa Xuân Ả-rập, phản ứng của Hà
Nội cho đến nay vẫn là bắt bớ, bắt bớ và bắt bớ.
Việc họ làm thế mà không sợ sự lên án của cộng đồng quốc
tế một phần lớn là bởi thái độ bàng quan của Mỹ. Tổng thống Bush thăm Việt Nam năm 2006 để dự Hội
nghị Thượng đỉnh APEC, và lập tức đưa Việt Nam ra khỏi danh sách các quốc gia
hạn chế ngặt nghèo tự do tôn giáo ngay giữa lúc các nhà lãnh đạo tôn giáo vẫn
tiếp tục chống chọi trong các trại tù của nó.
Dưới thời Obama, người Mỹ đang
háo hức vì đã phát hiện ra một cánh cửa để đường
hoàng trở lại với sân chơi Châu Á – Thái Bình Dương. Vì thế, họ khá kín
tiếng về vấn đề nhân quyền.
“Thật khó mà được coi là quan ngại sâu sắc về vấn
đề nhân quyền khi bạn vẫn đang ăn ngủ cùng Bộ Chính trị và bán những
MacDonald’s hay Starbuck”, một người Mỹ gốc Việt sống ở Hà Nội nhận xét.
Vậy nên không có gì phải thắc
mắc khi những người đang đấu tranh cho dân chủ ở Việt Nam không còn hướng tới
Hoa Kỳ như một nguồn cổ vũ quan trọng của họ. Trong các phòng chát trên mạng,
những người bất đồng chính kiến ngày càng tìm thấy nhiều cảm hứng từ các phong
trào phản kháng ở Tunisia, Ai Cập và Myanmar.
Tuy nhiên, sẽ là một bi kịch
nếu Chú Sam, trong khi bày tỏ quan ngại về nhân quyền, lại dỡ bỏ lệnh cấm bán
vũ khí sát thương và ủng hộ Việt Nam ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền LHQ. Bi
kịch đó sẽ trở nên trớ trêu nếu một Mùa Xuân Việt Nam lại nổ ra, chỉ để bị đàn
áp bằng súng đạn của Hoa Kỳ.
Andrew Lam là biên tập viên của
New America Media,
nơi đầu tiên công bố bài luận này, và là tác giả của “Perfume Dreams: Reflections on the Vietnamese Diaspora,” “East Eats West: Writing in Two Hemispheres,” và tác phẩm
mới nhất, “Birds of Paradise Lost,” tập hợp những câu chuyện về những
người tị nạn Việt Nam bươn chải để làm lại cuộc đời ở vùng duyên hải miền Tây
(West Coast).
Nguồn: The
Huffington Post
No comments:
Post a Comment