Wed, 08/22/2012 -
19:20 — songchi
Báo chí đưa tin "Hội thảo khoa học quốc gia về dạy và học Lịch sử ở trường phổ
thông Việt Nam" vừa được Bộ Giáo Dục-Đào Tạo và Hội Khoa
học Lịch Sử Việt Nam phối hợp tổ chức trong 2 ngày 18-19.8 tại Đà Nẵng, trước
thực trạng dạy và học môn Sử đáng báo động ở các trường phổ thông trung học lâu
nay: Học sinh không thích học môn Sử, môn Sử bị coi thường nhất trong các môn,
chất lượng giáo viên dạy Sử còn kém, từ kết quả kiểm tra cho đến kết quả thi
tốt nghiệp phổ thông, thi vào đại học môn Sử của học sinh nhìn chung rất thấp…
Còn
nhớ, trong kỳ thi tuyển sinh Đại học năm 2011, hàng loạt bài báo phản ánh về
kết quả thấp tệ hại của môn Sử, trong đó có hàng ngàn thí sinh bị điểm O. Thế
nhưng, khi báo chí phỏng vấn, ông Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Vũ Luận
lại trả lời: “Hàng ngàn điểm O môn Sử là bình thường”. Rằng: “Điểm
Lịch sử thấp là vấn đề của thời đại. Các bạn hãy nhìn rộng ra nhiều nước, không
chỉ ở Việt Nam có hiện tượng ấy…” Và khi phóng viên hỏi về hướng thay đổi
cụ thể việc dạy và học môn Sử trong trường phổ thông thì ông Bộ trưởng chỉ trả
lời mơ hồ: “Thay đổi như thế nào thì còn phải bàn”…(“Bộ trưởng GD-ĐT
Phạm Vũ Luận: “Điểm Sử thấp là vấn đề của thời đại”, báo Dân trí).
Qua câu trả lời này, ông Bộ trưởng đã cho
thấy mặc dù là người đứng đầu và chịu trách nhiệm cao nhất của ngành giáo dục,
nhưng ông hoàn toàn vô cảm, vô trách nhiệm trước một kết quả tệ hại như vậy của
học sinh trên toàn quốc qua một kỳ thi quan trọng nhất đối với các em. Thứ hai,
ông đã chủ quan, ngụy biện khi cho rằng “điểm Sử thấp là vấn đề của thời đại”.
Là một người đã từng trải qua bao nhiêu năm
học phổ thông rồi đại học dưới mái trường xã hội chủ nghĩa ở VN, rồi lại là phụ
huynh học sinh có con em học trung học phổ thông ở VN, sau đó học tiếp bậc phổ
thông trung học ở nước ngoài (Na Uy), cũng như có bạn bè, họ hàng, người thân
có con cái đi học ở các nước khác từ Mỹ, Anh, Úc, Canada cho đến Đức, Pháp…tôi xin nói thẳng, tình trạng học sinh chán học Sử, môn Sử qua các kỳ
thi thường đạt kết quả thấp không phải là hiện tượng chung ở nhiều quốc gia như
ông Bộ trưởng nghĩ.
Cũng may, không phải ai cũng nghĩ như ông
Bộ trưởng. “GS-TSKH Vũ Minh Giang
(ĐHQG Hà Nội) kể: "Cách đây ít năm, khi có dịp tiếp xúc với một
nhóm HS phổ thông nước ngoài, tôi có thử hỏi trong các môn học, các em thích
môn nào nhất? Thật bất ngờ không chỉ cho tôi mà cả một số nhà học học tự nhiên
cùng có mặt ở đó khi có tới 7/10 em trả lời đó là môn LS. Tôi hỏi tiếp vì sao
các em thích học môn LS thì các em đều trả lời khá giống nhau là thầy dạy hay,
có nhiều chuyện rất hấp dẫn, thường được học ngoại khoá ở các bảo tàng, xem
phim LS. Có em còn nói thích học LS vì hiểu biết sâu về LS được các bạn coi là
người uyên bác, có trí tuệ!” (“Vì sạo Lịch sử là môn học bị coi thường
nhất? (phần 1)”, trang Info.net.)
Hoặc chỉ cần so
sánh với chương trình, sách giáo khoa, chất lượng dạy và học môn Sử ở miền Nam
trước năm 1975 thôi cũng rất khác.
Những ai đã từng đi học thời trung học ở miền Nam trước năm 1975 có thể chứng
minh điều này. Trong bài “Vì sao học sinh không thích Sử?", báo
Tiền Phong, cũng có một chi tiết sau:
“Kể về một ký ức tuổi học trò, cô giáo Trần Thị Lệ Thủy đến từ trường THPT
Nguyễn Du, huyện Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng nhắc đến cuốn “Những vì sao đất nước”
được xuất bản ở miền Nam trước năm 1975.
“Hồi đó mới giải phóng, tôi còn là học sinh
cấp II nhưng cảm hứng yêu thích lịch sử dân tộc đã đến với tôi từ các nhân vật
Trần Quốc Tuấn, Yết Kiêu, Dã Tượng... được kể trong cuốn sách ấy. Đó cũng là
nguyên cớ dẫn dắt tôi trở thành giáo viên dạy lịch sử”, cô Thủy nói.
Như
vậy, vấn đề là ở nội dung chương trình, bài soạn trong các sách giáo khoa,
phương pháp dạy và học, thậm chí ngay từ quan niệm dạy và học môn Sử, cách đánh
giá vai trò của môn Sử trong trường phổ thông cho đến chất lượng giáo viên…đã
dẫn đến việc các em học sinh không hứng thú, thậm chí chán ghét môn này, học
không vào và khi đi thi thì kết quả thường bị thấp.
Qua những bài viết trên báo phản ánh phần
nào nội dung cuộc hội thảo, tôi tin rằng đã có nhiều ý kiến tâm huyết, xác đáng
của các chuyên gia, các nhà sử học, các giáo viên dạy Sử và những ai quan tâm
đến vấn đề dạy và học môn Sử trong nhà trường phổ thông ở VN.
Nhưng không rõ mọi người đã có thể hoặc dám
nói đúng đến tận gốc rễ của vấn đề hay chưa, đó là dạy môn Sử
mà nặng tính chính trị, tính đảng, dạy với mục đích tuyên truyền, định hướng
chính trị quá rõ như vậy thì học sinh không chán mới là lạ. Chương
trình học nặng nề khô cứng, nói là sử VN nhưng hết hai phần ba là học về lịch
sử đảng cộng sản từ lúc bắt đầu thành lập, đặc biệt là “hai cuộc kháng chiến vĩ
đại, chiến tranh thần thánh” chống Pháp chống Mỹ … Chương trình ở cả bậc trung
học cơ sở (cấp 2) lẫn trung học phổ thông (cấp 3) đều chú trọng phần này. Làm
như lịch sử hơn 4000 năm của đất nước, dân tộc VN chỉ từ khi có đảng cộng sản
mới là quan trọng, đáng học!
Những ý kiến tham dự hội thảo trích dẫn
trên báo chí cũng chỉ ra việc các bài soạn thường nặng về sự kiện, các con số
khô khan, mà thiếu vắng yếu tố con người, thiếu những câu chuyện hấp dẫn, khiến
các em khó nhớ. Rốt cuộc, cả một năm học chỉ để đối phó cho mấy kỳ thi, sau đó
là quên hết, chữ thầy lại trả cho thầy.
Đó là chưa kể, rất nhiều dữ kiện lịch sử
của cả VN và thế giới đã bị bóp méo, diễn dịch sai sự thật hoặc che giấu, bỏ
qua không đề cập, để phù hợp với quan điểm chính trị của đảng và nhà nước. Sách
giáo khoa môn Sử bị lạc hậu, cập nhật thông tin còn chậm so với diễn biến lịch
sử đang diễn ra trên đất nước và thế giới từ sau năm 1975 đến nay.
Vấn đề rất đơn
giản: làm thế nào môn lịch sử dám nói đúng nói thật khi toàn bộ lịch sử đảng cộng
sản VN, lịch sử đất nước từ khi có đảng cộng sản, là sự dối trá?
Một khi đảng cộng sản còn nắm quyền, thì
môn lịch sử đừng hy vọng có thể nói đúng sự thật, và khi đã không đúng sự thật,
không có tính khách quan vốn là giá trị lớn nhất của môn Sử, của ngành Sử học,
thì làm sao mà dạy cho hay được.
Không chỉ môn Sử mà các môn khoa học xã hội
nhân văn khác như Văn, Địa, Giáo dục công dân…ở bậc trung học, học sinh thường
không cảm thấy hứng thú. Vì những môn này đều nặng tính chính trị, cách dạy và
học thì lạc hậu.
Trong khi đó ở các nước, môn Sử hay những
môn khoa học xã hội khác lại được học sinh rất thích. Ví dụ như trong chương
trình IB (the iInternational Baccalaureate) mà con gái tôi học ở Na Uy, môn Sử
được dạy một cách khách quan, toàn bộ tất cả những gì diễn ra trong lịch sử thế
giới, với cái nhìn đa chiều. Học sinh được tự do tranh luận mọi vấn đề gai góc
của lịch sử nước mình và trên thế giới, không có cái gì là cấm kỵ, nhạy cảm. Từ
chiến tranh thế giới lần thứ nhất, lần thứ hai, nước Đức dưới thời phát xít
Hitle, thời kỳ chiến tranh lạnh, Liên Xô và sự sụp đổ của các nước xã hội chủ
nghĩa cũ khối Đông Âu, lịch sử nước Trung Quốc dưới thời lãnh đạo của đảng cộng
sản, cuộc nội chiến Yugolasvia-Nam Tư v.v…
Sách giáo khoa được cập nhật khá nhanh
chóng so với thực tế. Những sự kiện diễn ra trên thế giới cách đây vài năm đều
được đưa vào chương trình, không có gì phải tránh né. Chương trình chú trọng
cách học để hiểu, chứ không phải nhồi nhét cốt phải nhớ.
Có một thực tế từ nhiều năm nay trong các
nhà trường phổ thông trung học tại VN, những môn khoa học tự nhiên như Toán,
Lý, Hóa, Sinh…dường như được coi trọng hơn, chương trình học khá là nặng nếu so
với chương trình phổ thông trung học ở một số quốc gia về các môn này, trong
khi đó các môn khoa học xã hội như Sử, Địa lại bị coi thường. Môn Văn không bị
coi thường vì là một trong các môn chính nhưng khi chọn phân ban ở lớp 10, số
lượng học sinh chọn ban C là ban Văn, Sử, Địa ít hơn hẳn các ban A, B, D, dù
nhiều trường đã cố tìm cách này cách khác để khuyến khích các em chọn ban C.
Khi lên đại học, những ngành Văn, Sử, Địa
nói riêng và khoa học xã hội nói chung cũng có tỷ lệ thí sinh ít hơn những
ngành khác, chất lượng đầu vào của một số trường vì vậy cũng thấp hơn vì phải
vớt cho đủ số lượng. (Những hình ảnh lãng mạn về những giáo sư Văn Khoa, Giáo
sư Triết…chẳng hạn, chắc chỉ có trong sách vở và xã hội miền Nam trước 1975!).
Các bậc phụ huynh và ngay chính các em học sinh, sinh viên ở VN bây giờ chỉ
muốn chọn những ngành dễ kiếm việc, lương cao như Y, Dược, Kỹ sư, Kinh tế, Tài
chính…Điều đó dẫn đến sự mất cân đối về ngành nghề trong xã hội.
Mặt khác, tình trạng đạo đức xã hội bị
xuống cấp, con người ngày càng trở nên “xấu xí” hơn, tội ác ngày càng gia tăng
về số lượng, mức độ tàn bạo, dã man…một phần có lẽ cũng từ việc coi thường
những môn khoa học xã hội trong nhà trường và trong xã hội mà nhiều nhà báo,
nhà giáo, nhà xã hội học, tâm lý học…đã lên tiếng cảnh báo từ lâu. Bởi những
môn khoa học xã hội mới chính là những môn giáo dục nhiều cho tâm hồn học sinh
và ảnh hưởng đến con người, nhân cách, suy nghĩ… của các em sau này.
Trở lại với việc dạy và học môn Sử ở bậc
phổ thông trung học, tôi cho rằng bao nhiêu cuộc hội thảo rồi cũng sẽ không đem
lại được kết quả bao nhiêu khi nguyên nhân vì sao môn Sử bị coi thường, học
sinh không thích học Sử thì có lẽ nhiều người đã nói rồi, nhưng khi nào còn
phải dạy và học trong một chế độ độc tài như hiện nay thì chẳng thể thay đổi
tận gốc từ quan điểm, triết lý giáo dục, phương pháp dạy và học, nội dung
chương trình v.v…được!
No comments:
Post a Comment