TƯƠNG LAI NƯỚC NGA SAU CUỘC CHIẾN VỚI UKRAINE (Phan Thế Hải / Đàn Chim Việt)

 

Tương lai nước Nga sau cuộc chiến với Ukraine

Phan Thế Hải  -  Đàn Chim Việt 

11/09/2022

https://www.danchimviet.info/tuong-lai-nuoc-nga-sau-cuoc-chien-voi-ukraine/09/2022/27056/

 

https://www.danchimviet.info/wp-content/uploads/2022/09/FXuD7E4UsAEJxgv.jpeg

Cuốn sách 'Nhà nước thất bại’

 

Tháng 2/2022, Putin phát động chiến dịch quân sự đặc biệt, ồ ạt xua quân xâm lược Ukraine. Sau hơn 6 tháng sa lầy, giờ đây, người Nga bắt đầu chiến dịch tháo chạy đặc biệt. Đứng đầu một đất nước siêu cường muốn xưng bá nhưng Putin không tôn trọng các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế và sự tôn nghiêm của các biên giới quốc tế. Điều gì sẽ xẩy ra sau khi cuộc chiến đẫm máu này kết thúc?

 

Nhớ lại cách đây hơn 4 chục niên, tháng 12/1979, Liên Xô đã xua quân sang xâm lược Afghanistan để rồi có 10 năm sa lầy ở đó. Kết quả là có 15.000 binh sỹ Liên Xô đã thiệt mạng trong cuộc chiến này. Cùng với việc tổn hao tiền bạc, con người, cuộc xâm lược Afghanistan của Liên Xô và sau đó có tác động dài hạn sâu sắc. Liên Xô chưa bao giờ khôi phục được hình ảnh của mình cũng như thiệt hại tài chính, cùng với những mâu thuẫn sâu sắc trong nước đã làm nên sự sụp đổ của đế chế Xô viết năm 1991.

 

Janusz Bugajski, một chuyên gia phân tích chính sách châu Âu cho rằng, sự toàn vẹn lãnh thổ của Nga dường như ngày càng trở nên bấp bênh hơn bởi nhiều nước cộng hòa liên bang khi cuộc xâm lược thảm khốc vào Ukraine được coi là chất xúc tác cho sự sụp đổ của đế quốc Nga.

 

Cuốn sách mới của Janusz Bugajski, “Nhà nước thất bại”: Định hướng cho sự tan rã của nước Nga, cho rằng Liên bang Nga đã không thể tự chuyển mình thành một quốc gia dân sự, hoặc thậm chí là một quốc gia đế quốc ổn định. Sự tan rã sắp tới của Liên bang Nga sẽ là giai đoạn thứ ba của sự sụp đổ đế quốc sau sự tan rã của khối Liên Xô ở Đông Âu và sự tan rã của Liên bang Xô viết vào cuối những năm 1980 và đầu những năm 1990.

 

Sự yếu kém về kinh tế, nhân khẩu học và những mâu thuẫn sâu sắc trong xã hội của Nga càng trở nên trầm trọng hơn do sự hội tụ của các yếu tố bao gồm sự phụ thuộc quá mức vào xuất khẩu dầu mỏ- khí đốt, nền kinh tế mất cân đối và gia tăng bất đồng trong khu vực và sắc tộc. Kể từ tháng 2 năm 2022, cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine đã thúc đẩy quá trình tan vỡ nhà nước do không đạt được các mục tiêu của điện Kremlin, đồng thời dẫn đến thương vong quân sự leo thang và các lệnh trừng phạt quốc tế ngày càng gây tổn hại cho nền kinh tế.

 

Mặc dù Hiến pháp năm 1993 của Nga xác định đất nước là một nhà nước liên bang, nhưng trên thực tế, nó là một cấu trúc tân đế quốc tập trung. Nhà nước này đang tiến gần đến giai đoạn cuối của một chu kỳ chế độ, trong đó tình trạng chính trị ngày càng trở nên bấp bênh. Không phải kể từ khi Liên Xô tan rã, một số cuộc khủng hoảng đồng thời trở nên nghiêm trọng như vậy, bao gồm việc chính phủ không thể đảm bảo phát triển kinh tế bền vững, chênh lệch ngày càng lớn giữa Moscow và các khu vực liên bang, và thất bại quân sự hoặc bế tắc vô thời hạn ở Ukraine.

 

Liên bang Nga đang phải đối mặt với một nghịch lý tồn tại, trong đó phe đối lập bị tước đoạt tự do không có cơ hội phát triển để thay thế chế độ. Nếu không có đa nguyên chính trị, cải cách kinh tế và quyền tự trị khu vực, cấu trúc liên bang sẽ ngày càng trở nên khó quản lý. Tuy nhiên, ngay cả khi các cải cách dân chủ được thực hiện, một số khu vực vẫn có thể sử dụng cơ hội để ly khai. Khả năng xảy ra xung đột bạo lực có thể giảm đi trong trường hợp cải cách hệ thống, trong khi triển vọng xung đột bạo lực về cơ bản sẽ tăng lên nếu các cải cách bị ngăn chặn vô thời hạn.

 

Khi đất nước rơi vào tình trạng hỗn loạn, hệ thống liên bang hiện tại sẽ bị coi là bất hợp pháp khi mở rộng các thành phần dân cư. Sau đó, một loạt các kịch bản trong nước có thể hiện thực hóa sẽ đẩy đất nước tới tình trạng phân hóa, bao gồm cả việc gia tăng các cuộc tranh giành quyền lực trong giới tinh hoa, leo thang xung đột giữa điện Kremlin và các chính phủ trong liên bang, và sự phá vỡ quyền kiểm soát trung ương ở một số vùng của đất nước.

Các động thái tiến tới sự chia cắt của bất kỳ nước nào trong số 22 nước cộng hòa không thuộc Nga sẽ có khả năng gây ra những yêu cầu tương tự về quyền tự quyết giữa một số khu vực có đa số dân tộc Nga. Điều này sẽ làm suy yếu đáng kể trung tâm và làm giảm khả năng duy trì một nhà nước chuyên quyền.

 

Kinh nghiệm cho thấy, vào đầu những năm 1990 khi Liên bang Xô viết cho phép một số nước cộng hòa tách ra, 40% các khu vực chủ yếu là dân tộc Nga đã thúc đẩy quyền tự trị lớn hơn và một số hướng tới chủ quyền tương tự như các nước cộng hòa quốc gia. Các phong trào ly khai thường bắt đầu với các yêu cầu phân cấp kinh tế và sau đó leo thang để đáp lại các hành động của chính quyền trung ương cùng với nguyện vọng của giới tinh hoa và công chúng.

 

Sự đồng tình của công chúng và sự tồn tại của chế độ dưới sự cai trị của Putin dựa trên sự kết hợp của chính sách đối ngoại hiếu chiến, chủ nghĩa quân phiệt, tuyên truyền chống phương Tây và mức sống ngày càng cao. Nhưng cuộc chiến tốn kém ở Ukraine và không có chiến thắng sẽ làm sâu sắc thêm sự bất bình trong xã hội và khu vực, bất chấp những tuyên truyền của Điện Kremlin.

 

Sự bất bình ở nhiều nước cộng hòa và khu vực sẽ được thúc đẩy bởi sự tích tụ của những bất bình bao gồm mức độ nghèo đói gia tăng mạnh, bất bình đẳng kinh tế xã hội nghiêm trọng, trợ cấp tài chính liên bang giảm, cơ sở hạ tầng địa phương xuống cấp, thảm họa môi trường, dịch vụ chăm sóc sức khỏe sụp đổ, tham nhũng tràn lan và công chúng xa lánh ra quyết định tập trung. Matxcơva ngày càng bị coi là đô thị thuộc địa bóc lột, vô trách nhiệm với các nước vùng sâu vùng xa.

 

Trong tương lai gần, Liên bang Nga có thể đối mặt với sự sụp đổ như của Liên Xô hoặc Nam Tư, hoặc sự kết hợp cách nào đó của cả hai. Mặc dù một số nước cộng hòa có thể thoát khỏi Nga một cách tương đối bình thường, nhưng xung đột hoàn toàn có thể xảy ra giữa trung tâm và một số chủ thể liên bang. Matxcơva có thể cố gắng bắt chước Serbia trong những năm 1990 bằng cách huy động người Nga gốc gác các khu vực đồng nhất về sắc tộc khỏi các nước cộng hòa nổi loạn trong khi trục xuất những người không phải là người Nga, nhưng điều này chỉ đơn giản là đẩy nhanh sự tan rã của nhà nước đế quốc.

 

Một số nước cộng hòa quốc gia nơi số lượng người gốc Nga đang giảm dần có thể yêu cầu giải phóng hoàn toàn và trở thành nhà nước, bao gồm cả ở Bắc Caucasus và Trung Volga. Một số khu vực chủ yếu là dân tộc Nga ở Siberia, Urals và Viễn Đông của Nga cũng sẽ được hưởng lợi từ chủ quyền và quyền kiểm soát các nguồn tài nguyên địa phương như nhiên liệu hóa thạch, kim loại và khoáng sản quý mà Moscow hiện đang khai thác theo cách của một đế chế thuộc địa.

 

Khi Nga đứng trước một cuộc khủng hoảng nội bộ leo thang, NATO sẽ phải đối mặt với thách thức cấp bách trong việc quản lý tác động đa khu vực của tình trạng hỗn loạn ngày càng gia tăng. Với việc Nga đang dần giải thể, NATO sẽ cần chuẩn bị cho các thành viên của mình đối phó với bất kỳ sự bùng phát xung đột hoặc xâm phạm lãnh thổ nào.

 

Vì lý do này, các chính phủ phương Tây nên đồng thời tuyên bố ủng hộ nền dân chủ và chủ nghĩa liên bang ở Nga cũng như quyền tự quyết của các nước cộng hòa và khu vực được xác định chủ quyền và tư cách nhà nước của họ. Điều này sẽ khuyến khích công dân tự tin rằng họ không bị cô lập trên trường thế giới. Khi quá trình này bắt đầu, các mối liên kết phải được phát triển với các quốc gia mới nổi và sự phối hợp chặt chẽ hơn được theo đuổi với tất cả các nước láng giềng của Nga bị ảnh hưởng trực tiếp bởi sự đổ vỡ của cấu trúc đế quốc cuối cùng của châu Âu.

 

Dân chủ, nhân quyền là những giá trị cơ bản, phổ quát của loài người sẽ sớm đến với những người dân thấp cổ bé miệng, dẫu hiện tại họ đang sống dưới ách đô hộ của một nhà độc tài hiếu chiến. Putin đang bất chấp tính mạng, xương máu của những người lính đã đổ xuống chiến trường mà vẫn leo lẻo: Tiếp tục chiến dịch quân sự đặc biệt, Nga không mất gì ở Ukraine!

 

 Phan Thế Hải