Giáo dục:
Không thể đứng im hay quay lại
08:57 -
15/09/2022
https://nongnghiep.vn/giao-duc-khong-the-dung-im-hay-quay-lai-d332359.html
Một chủ trương đúng nhưng cách thức thực
hiện thì vô cùng cẩu thả và hời hợt khiến nhiều thứ đều rơi vào tình trạng nhì
nhằng, bết bát, thiếu hẳn sinh khí.
Giáo dục: Không thể đứng im hay quay lại. Nguồn ảnh: suckhoedoisong.vn.
Tôi vừa
tình cờ đọc được bức “Tâm thư của một tập thể hội đồng giáo viên trường THCS ở
tỉnh Thái
Bình” nói về những bất cập của Chương trình giáo dục phổ thông mới, và đề
xuất hướng giải quyết. Tâm trạng thật lẫn lộn.
Đầu tiên,
phải lấy làm vui mừng vì rất hiếm khi thấy giáo viên mạnh dạn nêu ý kiến công
khai như thế, nhất lại là ý kiến mang tính phê phán rất thẳng thắn về cả một
chương trình giáo dục vốn là “chủ trương lớn”. Đọc bức Tâm thư, thấy hiện ra một
bức tranh giáo dục lộn xộn, rối mù, một mớ tơ vò. Cảm giác mệt mỏi, bức bí và cả
giận dữ. Nhưng sau tất cả những điều ấy là một nỗi lo lắng, không chỉ lo lắng
cho trẻ em, lo lắng cho nền giáo dục, mà còn lo lắng về chính đội ngũ giáo viên
ấy nữa.
Trước khi
nói sâu hơn, xin trích ý kiến của tập thể giáo viên này: “Một chương trình nhiều
bộ sách.
(1) Khiến
giáo dục trở thành cái chợ, xuất hiện cuộc chiến thương mại giữa các nhà sách;
(2) Các bộ
sách có nhiều sự khác biệt về nội dung, cấu trúc. Ví dụ: khái niệm, định nghĩa
không đồng nhất, môn toán 7, có nội dung sách Cánh diều dạy ở kì 1, nhưng sách
Kết nối tri thức lại thiết kế ở kì 2, vậy nếu học sinh chuyển trường sẽ có nội
dung không được học;
(3) Cùng một
địa phương nhưng các trường sử dụng các bộ sách khác nhau sẽ khó cho việc ra đề
thi chung, học sinh chuyển trường lại phải mua lại sách giáo khoa”. Và họ đề xuất:
“Thống nhất sử dụng chung một bộ sách, nhà xuất bản phải chịu trách nhiệm về nội
dung chương trình, lắng nghe và cập nhật chỉnh sửa”.
Một chương
trình nhiều bộ sách là chủ trương đúng, nó tương tự như ở các nền giáo dục tiến
bộ trên thế giới. Nay tập thể giáo viên này đề xuất quay lại chỉ dùng một bộ
sách như cũ là đi ngược lại chiều tiến hóa, là một thái độ bảo thủ và lạc hậu.
Nhóm giáo viên này dường như đã quên mất rằng trong Chương trình 2018 thì
Chương trình mới là pháp lệnh, sách giáo khoa chỉ đóng vai trò như một tài liệu
tham khảo. Chương trình mới cũng giao quyền chủ động thiết kế kế hoạch cho giáo
viên, trao quyền chủ động trong đa dạng các phương thức dạy học và đánh giá học
sinh. Nghĩa là vị trí người thầy được nâng cao rõ rệt, so với trước kia vốn chỉ
gần như “cái loa” của sách giáo khoa.
Quá nhiều
bất cập, quá nhiều hạn chế về gần như mọi mặt trong sự triển khai của đợt cải
cách này. Chính bản thân tôi cũng nhiều lần nêu ý kiến công khai trên báo rằng,
với cung cách chuẩn bị cho một cuộc đổi mới như thế này thì nó khó có thể thành
công được. Tập huấn thì hình thức, qua loa đại khái, không thực chất; sắp bước
vào năm học mới nhưng sách giáo khoa thì đang nằm ở nhà xuất bản, vì các hội đồng
còn mải cãi nhau; đi tập huấn về sách giáo khoa mới nhưng sách thì chưa in được!
Các nhà
trường, nơi quyết định sự thành bại của đổi mới thì án binh bất động, gần như
không có một sự chủ động đáng kể nào cho việc bắt tay vào một công việc hệ trọng
và khó khăn trước mắt. Nước đến chân mới nhảy; nhiều giáo viên không hề đọc
Chương trình (Tổng thể và Bộ môn), dù nó đã được ban ra từ 2018… Còn nhiều, nhiều
nữa những “hạn chế”, nhưng chỉ chừng này thôi đã đủ làm cho một cuộc đổi mới thất
bại.
Một chủ
trương đúng nhưng cách thức thực hiện thì vô cùng cẩu thả và hời hợt, vì thế mà
các khâu từ biên soạn sách giáo khoa, đến tập huấn, chuẩn bị cơ sở vật chất,
chuẩn bị đội ngũ giáo viên, v.v, đều rơi vào tình trạng nhì nhằng, bết bát, thiếu
hẳn sinh khí và sự hành động nghiêm túc. Kết quả bây giờ là bức Tâm thư này
đây!
Tôi cho rằng,
Bộ Giáo dục và Đào tạo phải chịu trách nhiệm chính về hạn chế lớn này.
Quay trở lại
với giáo viên. Bức tâm thư không những toát lên tinh thần dám nói, toát lên
trách nhiệm và sự tâm huyết của giáo viên mà còn gián tiếp cho thấy những hạn
chế lớn trong nhận thức về Chương trình và tính cách “bảo hoàng hơn vua” của họ.
Giáo viên phải nhận thức rằng chương trình này là tiến bộ, nếu thực hiện đúng
và nghiêm túc thì sẽ giúp khởi động bước đầu cho một nền giáo dục khai phóng.
Từ cái nhận
thức ấy, soi vào những bất cập trong triển khai thực hiện, giáo viên cần lên tiếng
phê phán những hạn chế và đòi hỏi một sự làm việc nghiêm túc từ các hội đồng
biên soạn, nhà xuất bản, UBND các tỉnh, đến hội đồng các nhà trường – chứ không
phải là khi thấy những vướng mắc ấy thì liền muốn quay lại chỗ cũ cho an toàn.
Giáo viên,
nếu thật sự hiểu chương trình thì phải lên tiếng phê phán và đòi hỏi quyết liệt
trong việc lựa chọn sách giáo khoa. Một chương trình nhiều bộ sách là đúng, là
tốt, nhưng sách phải được soạn tốt và nhất là phải được từng học sinh, từng
giáo viên tự chọn, chứ không phải là mỗi tỉnh chọn 1 bộ! Mỗi tỉnh 1 bộ thì đó
là một sự triển khai nửa vời, về bản chất vẫn không khác gì Chương trình 2000.
Để phá thế
đầu cơ sách của các đầu nậu thì giáo viên phải đòi cho bằng được quyền lựa chọn
sách giáo khoa về tay mình, ai muốn dạy bộ nào thì dạy, chứ không phải là đòi
quay lại với những thứ lạc hậu xưa cũ khi mình không đủ dũng khí để đấu tranh
giành lấy cái chính đáng.
Nỗi khổ của
giáo viên là chồng chất, điều ấy không những đáng được cảm thông và chia sẻ mà
còn cần hết lòng đồng hành. Nhưng vì sự tiến bộ chung, “vì tương lai con em
chúng ta” và cũng chính là vì vị thế của mình trong môi trường giáo dục, tất cả
chúng ta nên dồn nỗ lực cho những đòi hỏi và tranh đấu để Chương trình được thực
hiện một cách nghiêm túc, đúng đắn, khoa học và hiệu quả.
Một khi những
vướng mắc, những bất cập, những sai trái được giải quyết từ chính quyết tâm của
đội ngũ nhà giáo thì có nghĩa rằng người thầy sẽ tìm lại được vị trí xứng đáng
của mình. Lúc này, những nặng nhọc vô lý và vô bổ sẽ được trút xuống, dạy học
trở thành hành động tự chủ kiến tạo.
Không thể
nhắm mắt mà đi tới, nhưng trên bước hành trình đầy khó khăn này, chúng ta phải
vừa đi vừa dọn dẹp và phát quang. Chỉ có đi tới thì mới ra khỏi được đầm lầy. Đứng
im hay quay lại đều không hứa hẹn điều gì tươi sáng.
Cuối cùng,
bức Tâm thư khá dài, nêu lên được nhiều mặt về một thực trạng nhức nhối đối với
việc thực hiện Chương trình mới. Nó là một mô tả hữu ích cho các nhà quản lý
giáo dục mà đứng đầu là Bộ Giáo dục và Đào tạo. Nó cần được đọc nghiêm túc để kịp
thời sửa chữa cũng như định hướng một cách rõ ràng, tránh tình trạng coi nhẹ ý
kiến của nhà giáo để rồi đến khi không còn gỡ ra nổi nữa, vì quá rối.
***
Bạn đang đọc
bài viết Giáo dục: Không thể đứng im
hay quay lại tại chuyên mục Lăng kính của Báo Nông Nghiệp Việt Nam. Mọi thông tin
góp ý và chia sẻ, xin vui lòng gửi về hòm thư baonongnghiepdientu@gmail.com
hoặc số điện thoại, Zalo, Viber: 0369024447.
Thái Hạo
=========================
Cùng
tác giả
Trả chiếc dùi trống lại cho nhà
trường
Giáo viên, để đừng trở thành thợ dạy
'Tôi chỉ
phát biểu có một câu mà 2 năm liền bị hạ thi đua'
No comments:
Post a Comment