Sunday, June 16, 2013
Bản
tiếng Anh ở phía dưới. Scroll down for the English translation.
Theo Báo cáo công tác báo chí năm 2012, do Thứ
trưởng Thông tin và Truyền thông Đỗ Quý Doãn trình bày tại Hội nghị cán bộ báo
chí toàn quốc triển khai nhiệm vụ năm 2013, “tính đến tháng 2/2013, số lượng cơ quan báo in trên cả nước là 812 với
1084 ấn phẩm. Trong đó, có 197 tờ báo in (84 báo Trung ương, ban, bộ, ngành,
đoàn thể, 113 báo địa phương). Trong lĩnh vực thông tin điện tử, 336 mạng xã
hội, 1174 trang thông tin điện tử tổng hợp. Cả nước hiện có 67 đài phát thanh,
truyền hình Trung ương và địa phương, trong đó có 02 đài quốc gia là Đài Tiếng
nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, 01 đài của ngành (Đài Truyền hình KTS
VTC); 64 đài phát thanh và truyền hình địa phương với 172 kênh chương trình
phát thanh và truyền hình (99 kênh truyền hình, 73 kênh phát thanh) Về đội ngũ
cán bộ báo chí, cả nước hiện có gần 17000 người làm báo chuyên nghiệp được cấp
thẻ, 19000 Hội viên Hội nhà báo Việt Nam, sinh hoạt tại các chi hội, liên chi
hội...”.
Nghe quen quen? Đó là bởi vì mẫu câu này về căn bản
vẫn được giữ nguyên qua các năm, chỉ có con số thay đổi chút đỉnh. Ví dụ như
năm 2012:
“Truyền thông
đại chúng nói chung, báo chí nói riêng hiện nay ở nước ta chưa bao giờ phát
triển mạnh mẽ cả về quy mô, về số lượng, về loại hình như ngày nay. Tính đến
tháng 3/2012 nước ta có 786 cơ quan báo chí in (184 báo in, trên 592 tạp chí)
với 1016 ấn phẩm trong đó báo có 194 cơ quan gồm 81 báo Trung ương, 113 báo địa
phương; tạp chí có 592 cơ quan (475 tạp chí Trung ương và 117 tạp chí địa
phương; 1 hãng thông tấn quốc gia; 2 đài phát thanh, truyền hình quốc gia; 1
đài truyền hình ngành; 64 đài phát thanh, truyền hình thành phố, 47 đơn vị được
cấp phép hoạt động truyền hình cáp, 9 đơn vị cung cấp dịch vụ truyền dẫn tín
hiệu truyền hình cáp. Trong lĩnh vực thông tin điện tử, cả nước có 61 báo, tạp
chí điện tử, 191 mạng xã hội, hơn 1.000 trang thông tin điện tử tổng hợp...”.
Và thống kê của năm 2011:
“Tính đến
tháng 3/2011, trên lĩnh vực báo in, cả nước có 745 cơ quan báo chí với 1003 ấn
phẩm. Ở lĩnh vực phát thanh và truyền hình, có 67 đài phát thanh, truyền hình
gồm 3 đài phát thanh, truyền hình ở trung ương (VOV, VTV, VTC), và 64 đài phát
thanh-truyền hình ở các địa phương với 200 kênh sản xuất trong nước và 67 kênh
nước ngoài. Trong lĩnh vực thông tin điện tử, cả nước có 46 báo điện tử và tạp
chí điện tử, 287 trang tin điện tử của các cơ quan báo chí và hàng nghìn trang
tin điện tử có nội dung thông tin của các cơ quan Đảng, Nhà nước và Chính phủ,
các đoàn thể, hội, hiệp hội và các doanh nghiệp. Cũng tính đến tháng 3/2001, cả
nước có gần 17.000 người đã được cấp thẻ nhà báo và trên 5.000 người đang hoạt
động báo chí nhưng chưa có thẻ, trong đó nhiều phóng viên, biên tập viên có
trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ khá”.
Đây là những thông tin thường được Đảng và Nhà nước
Việt Nam, thông qua báo chí chính thống và mạng lưới dư luận viên, đưa ra mỗi
khi cần dẫn bằng chứng cho tự do báo chí ở Việt Nam. Điều này có lẽ xuất phát từ một đặc điểm tâm
lý chung của những người cộng sản là rất thích con số, thích sự “lượng hoá” để
làm bằng chứng, kiểu như GDP mỗi năm tăng trưởng 7%, hay thu nhập đầu người ở
Việt Nam tính trung bình là xyz USD/năm kể từ năm abc, hoặc lượng hoá một cách
thô thiển nữa thì thành kiểu “ba phe, bốn mâu thuẫn”, “thanh niên ba sẵn sàng”,
“phụ nữ ba đảm đang”…
Có vấn đề là Đảng và Nhà nước lại chỉ sử dụng con số
cơ quan báo chí và số lượng nhà báo hoạt động như là bằng chứng rõ nhất và duy
nhất cho tự do báo chí ở Việt Nam, còn các cơ quan và con người đó hoạt động
như thế nào thì lại không nói đến.
Công
khai chỉ đạo trong bí mật
Hàng tuần tại Hà Nội và TP.HCM, Ban Tuyên giáo Trung
ương và Thành uỷ, cùng đại diện Bộ Thông tin - Truyền thông và cơ quan an ninh,
đều tổ chức một cuộc họp với tất cả tổng biên tập các tờ báo quan trọng (mức độ
quan trọng là do Ban Tuyên giáo đánh giá). Ở các tỉnh, thành khác, cơ quan
tuyên giáo địa phương cũng có hoạt động tương tự vào thời gian tuỳ họ ấn định.
Cuộc họp này được gọi một cách tế nhị là “giao ban báo chí hàng tuần”, còn thực chất nó là một buổi “định hướng thông tin tuyên truyền”, trong đó, đại diện Ban Tuyên giáo sẽ nhận xét các báo tuần qua làm gì tốt (thì biểu dương), làm gì chưa tốt hoặc sai phạm (thì xử phạt); tuần tới thì sẽ tập trung làm gì và chú ý đừng làm gì. Người được mời dự họp là các tổng biên tập hoặc đại diện có thẩm quyền của các báo, và tất nhiên, 100% phải là đảng viên.
Việc tiến hành những cuộc họp như thế thực sự là
hành động xoa đầu, răn dạy, kết hợp đe dọa và trấn áp báo chí, và dĩ nhiên là
chẳng theo một quy định pháp luật nào: Thật là chối tỉ khi toàn bộ hệ thống báo
chí đều bị coi là “lực lượng tuyên truyền” và do một đảng chính trị đứng ra chỉ
đạo, định hướng. Có lẽ Đảng cũng tự thấy rõ việc này là khó chấp nhận, là giẫm
lên luật pháp và nguyên tắc báo chí, cho nên ở đây có một việc rất buồn cười
là: Một mặt họ yêu cầu tất cả “các đồng chí lãnh đạo cơ quan báo chí” phải quán
triệt các định hướng của họ đến anh chị em phóng viên ở toà soạn, nhưng mặt khác
họ lại cũng yêu cầu các báo phải tuyệt đối giữ kín chuyện Đảng đứng ra chỉ đạo
báo chí, tuyệt đối không bàn đến, không để rò rỉ thông tin ra bên ngoài, nhất
là cho các thế lực thù địch, rằng “có một cuộc họp như thế” mỗi tuần ở Hà Nội
và TP.HCM.
Biên bản ghi chép một cuộc họp giao ban báo chí như
thế vào ngày 29/3/2011 đã bị rò rỉ ra lề trái, với một số chỉ đạo nổi bật như:
Không đưa tin về việc diễn viên Hồng Ánh tham gia ứng cử Đại biểu Quốc hội; sắp
tới sẽ xét xử vụ Cù Huy Hà Vũ, đề nghị khi nhắc về con người này thì không đưa
danh vị tiến sĩ và chức danh luật sư; không nhắc đến vụ chìm tàu tại Hạ Long để
tránh ảnh hưởng đến du lịch của đất nước; không đưa tin các vấn đề liên quan
đến nhà máy điện nguyên tử của Việt Nam, v.v.
Vị lãnh đạo cơ quan báo chí đứng tên trên văn bản
(Phó Giám đốc Truyền hình Kỹ thuật số VTC, ông Vũ Quang Huy) và vài nhân viên
liên quan được một phen tá hoả vì sợ bị truy cứu trách nhiệm. Rút kinh nghiệm vụ này, sát trước phiên toà
xử ông Cù Huy Hà Vũ, phóng viên nội chính của các tờ báo lớn đều nhận được một
văn bản không tiêu đề, không tên người gửi, không cơ quan, không con dấu, chỉ
thị rõ các báo đưa tin theo hướng phản ánh tính nghiêm minh của phiên toà và sự
xác đáng của bản án, “không mở rộng bình luận”, “không gọi bị cáo là tiến sĩ vì
có thể bị cáo lợi dụng”, v.v.
Tháng 12-2012, tại một cuộc họp giao ban báo chí
định kỳ, ông Nguyễn Thế Kỷ, ban Tuyên giáo Trung ương, đã quở trách báo chí đưa
tin “không đúng” về sự kiện tàu Trung Quốc cắt cáp tàu Bình Minh 2 của Việt Nam.
Theo ông Kỷ, phía Trung Quốc chỉ là “vô tình gây đứt cáp” chứ không có ý cắt
cáp, phá hoại “ta”. (Trên thực tế, những người có chuyên môn, chẳng hạn một số
kỹ sư ở Tập đoàn Dầu khí Việt Nam Petrovietnam, đều khẳng định rằng không có
chuyện Trung Quốc vô tình). Điều đáng chú ý là băng ghi âm ghi lại bài khiển
trách của ông Kỷ đã bị tuồn lên mạng, sau đó tờ báo hải ngoại bị coi như “đài
địch” là BBC Việt Ngữ liên hệ với ông Kỷ đề nghị phỏng vấn – ông bèn nói tránh
rằng mình chỉ “trao đổi nghiệp vụ” với các báo mà thôi. Cả ông Kỷ và Ban Tuyên
giáo đều không hài lòng trước việc bị lộ “hoạt động định hướng thông tin tuyên
truyền”. Nghe nói (cũng chỉ là “nghe nói”) vào buổi họp giao ban tuần tiếp
theo, họ tỏ ra rất cảnh giác trước nguy cơ bị ghi âm, có lẽ chỉ còn thiếu nước
khám người tất cả các tổng biên tập và đại diện toà báo tham dự họp để kiểm tra
xem có gài thiết bị ghi âm hay không.
Chỉ
đạo qua điện thoại, tin nhắn
“Các báo chú ý: Ngày mai, 1/7, là ngày thành lập
Đảng Cộng sản Trung Quốc. Các báo tuyệt đối không đưa tin về biểu tình, về
tranh chấp chủ quyền Việt Nam-Trung Quốc”. Tin nhắn này, đề ngày 30/6/2012,
chỉ là một trong vô số tin nhắn truyền đạt mệnh lệnh của cơ quan quản lý báo
chí đến lãnh đạo (tổng biên tập) các báo. Bên cạnh đó là các cú điện thoại của
“trên”, ra các chỉ đạo “miệng”: Không đưa tin về vụ này, không làm đậm vụ kia,
hạn chế đề tài nọ v.v. Thật là một cách chỉ đạo tuyệt vời khôn ngoan vì nó hiệu
quả mà lại rất kín, không để lại văn bản, con dấu, chữ ký… chẳng có bằng chứng
gì cho thấy các báo đã được/bị định hướng. Bọn “thế lực thù địch” có muốn rêu
rao các luận điệu bôi nhọ, bêu xấu ta cũng chẳng được – bằng chứng đâu? Tất cả
chỉ là vu khống.
Hơn ai hết, Đảng – mà đại diện ở đây là bộ máy tuyên
giáo và an ninh – ý thức được sức mạnh của sự bí mật. Công khai, minh bạch là
tự làm mất mặt mình, tự giết mình. Cũng từ đây, nảy sinh nguy cơ mà Đảng rất
không thích và luôn đề cao cảnh giác, đó là sự hợp tác, bắt tay nhau giữa “lề
phải” và “lề trái”, hành động tuồn thông tin từ các nhà báo “chính thống” sang
giới blogger để blogger tung lên mạng.
(Còn nữa)
"Coffee and tea
reserved for NA deputies and secretaries. No service to the press and
guards." Ảnh: Lê Anh Dũng (VietNamNet)
* * *
THE
VIETNAMESE STYLE OF MEDIA CONTROL (PART 1)
A report on media activities in 2012, which Deputy
Minister of Information and Communication Do Quy Doan delivered at the national
conference on the tasks for the press during 2013, clearly stated, “As of March 2013, there are 812 printed
media agencies nationwide with 1084 publications. Of these, there are 197
newspapers, including 84 newspapers at national and industrial level, and 113
provincial ones. In the area of electronic media, there are 336 social media
networks and 1174 diversed news sites. The whole country has 67 broadcast agencies
at national and provincial (local) level; three of these are central (national)
agencies, including the Voice of Vietnam, the Vietnam Television, and the
Vietnam Digital Television (VTC). The other 64 agencies are local broadcasters
providing 172 channels (with 99 television channels and 73 radio ones). In
terms of human resources, there are nearly 17,000 professional journalists
granted press cards; and the Vietnam Journalists Association has 17,000 members
in its network.”
The language sounds familiar, doesn’t it? Indeed it
remains almost the same through years, with only a slight change in statistical
figures. The press system in 2012, for
example, is described as follows:
“Mass media in
general and the press in particular in present Vietnam has never attained such
a growth in terms of the size, the quantity and the form. As of March 2012, our
country has 786 printed media agencies, including 184 newspapers and over 592
magazines, with 1016 publications. Of these media agencies, there are 194 newspapers,
including 81 national and 113 local newspapers; there are 592 magazines,
including 475 national and 117 local ones; 1 national news agency; 2 national
broadcast agencies; 1 industrial television agency; 64 provincial broadcast
stations; 47 licensed cable broadcasters; 9 providers of cable TV signals. In
the area of electronic meda, the entire nation has 61 electronic newspapers and
magazines, 191 social media networks, and over 1000 diversified news sites…”
And below is the 2011 statistics:
“As of March
2011, in printed media alone, there are 745 media agencies nationwide with 1003
publications. In broadcast, there are 67 broadcast agencies. Three of these are
central (national) agencies, including the Voice of Vietnam, the Vietnam
Television and the Vietnam Digital Television. The other 64 agencies are local
broadcasters. They provide 200 domestic channels and 67 overseas ones. In the
area of electronic media, our country has 46 electronic newspapers and
magazines, 287 news sites owned by various media agencies and thousands of news
sites owned by the diverse agencies of the Party, the Government, unions,
associations, organizations, and enterprises. Moreover, as of March 2011, there
are nearly 17,000 citizens granted press cards in our country and more than
5,000 people working as reporters without press cards. Many such reporters and
editors have a good command of political awareness and professional knowledge.”
The above passage, cited from a statement by the
Ministry of Communication and Information of Vietnam, is typical of official
reports issued by the Vietnamese government which are characterized by an
emphasis on numbers and a deliberate neglect of analysis. The information in
the passage is also what the Vietnamese authorities are likely to provide via
mainstream media and the network of public opinion shapers when they are asked
to present evidence supporting the idea that Vietnam has freedom of the
press.
This may be traced back to a common psychological
trait of communists, that is, they are very fond of numbers and quantification.
For instance, they consider them to be the strongest evidence of the nation’s
economic achievements and social progress. They tend to cite the annual growth
in gross domestic products or the average income per capita in Hanoi as from
year X. as “undeniable evidence” that Vietnam is doing well in development. In
the wartime, for the sake of conciseness in propaganda activities, they even
quantified and shortened many terms unrelated to numbers such as “three sides,
four conflicts” to describe the world’s political situation, “three
preparations” to describe three qualities required from youths and “three
responsibilities” to mean the same for women.
One thing to note, however, is that the Vietnamese
government has been using the number of media agencies and reporters as the
clearest and the only evidence of freedom of the media in Vietnam. They do not
go into details of how the media agencies and reporters work. They also ignore
an extremely important aspect of the story, that is: The vast majority of the
media agencies are owned and dominated by the state in various forms.
Openly
giving secret instructions
A standard feature of communist press such as that
of Vietnam is the “guiding role” of the Party’s Propaganda Department. Every
week, this agency holds a meeting in Hanoi with the editors-in-chief of all
major newspapers, in which it provides feedbacks and rebuke the media for what
they have done in the previous week. The same meeting is held in Ho Chi Minh
City by the local Propaganda Department and things are the same for other
provinces and cities across Vietnam.
These meetings are euphemized by the Party as
“weekly discussions with the media.” In essence, they are meetings in which
communist officials sermonize media leaders, trying to mould newspapers into
the Party’s lines and thereby shaping public opinions.
The Party must be well aware that this is an
unlawful measure which runs counter to all journalism standards of
truthfulness, accuracy, objectivity, impartiality and fairness. So on one hand,
it orders the editors-in-chief to convey the Party’s editorial directions to
journalists at home; on the other hand, it wants the press to keep extremely
secret the fact that the Party maintains media control with such weekly
meetings.
The minutes of the press guiding meeting of March 29, 2011 was leaked to the
blogosphere with instructions such as “don’t report on movie actress Hong Anh
running for national assembly election”, “don’t mention the jurist doctorate of
Cu Huy Ha Vu in his trial” (Vu is a prominent legal activist who was
subsequently sentenced 7 years in prison for conducting propaganda against the
state), “don’t report the vessel sinking in Ha Long so as not to badly
influence the nation’s tourism industry”, “don’t cover issues related to atomic
energy stations in Vietnam”, etc. The leader of the media agency whose name and
signature appeared on the minutes, Vu Quang Huy, and some concerned staffs were
deadly anxious about being imputed.
Just prior to the trial of Cu Huy Ha Vu, journalists
covering legal affairs for major newspapers all received a printed notice
without sender’s name or title or seal, instructing the media, in reporting the
trial, to praise the impartiality of the judges and the just sentence, “not to
give commentaries or in-depth analyses”, “not to address the accused as J.D. as
the accused can take advantage of his title”, etc.
In another press guiding meeting last December, Mr.
Nguyen The Ky, the Vice Director of the Central Department of Propaganda,
rebuked the press for having reported that Chinese vessels cut the seismic
cables of a Vietnamese oil exploration ship. He said the Chinese vessels just
“unintentionally caused the cables to be broken” rather than “deliberately
sabotaged them”. (In fact experts, for eg. some working for Petro Vietnam,
insisted that China must not have done anything unintentionally.) Ky’s preach
was wired and posted to web, and he suffered from a public outcry online.
Vietnamese BBC, an oversea media agency, later had an interview with Ky, where
he explained that he only meant to “discuss” this matter with the press.
However, he could not mould bloggers into thinking that the Party puts national
interest above their comradeship with the Chinese communist party or that the
Party leaves the press independent. Both Ky and the Propaganda Department were
annoyed with the leakage of “guidance and propaganda information”. Arguably in
the next meeting, they were extra vigilant over the risk of being recorded, and
went short of searching every attendant for recording devices.
SMS
and phone instructions
“The press, be noticed that tomorrow, July 1, is
the Chinese Communist Party’s Establishment Day. Reporting on anti-China
protests and territorial disputes between Vietnam and China is strictly
prohibited.” This text message of June 30, 2012, is just one of numerous
SMS instructions from media control agencies to leaders of major media
agencies.
In addition to text messages, phone calls and oral
instructions have also been used to order the press “not to report this
incidence”, “not to highlight that case”, “to restrict covering these topics”,
etc. This proves to be a wise technique of controlling the media for its being
effective and subtle, leaving no written form, signature or seal. As there’s
not any evidence left of the “guidance” imposed upon the press, “hostile
forces” simply cannot allege that freedom of the press in Vietnam is restricted
– all what they say is slanderous.
More than anyone else, the Communist Party – herein
represented by the propagandists and public security machinery – is aware of
the power of secrecy. Transparency only means self-defamation and suicide.
Thereby arises a risk which the Party keeps hostile to and vigilant against,
that is the sympathy between mainstream media and unofficial media, or the
leakage of information from the “right side” to the “left side” press (see
note), in the words of former Minister of Information and Communication
Le Doan Hop.
(to be continued)
(to be continued)
---
Note: Le Doan Hop, in his office tenure, said in an interview given to the Sai
Gon Giai Phong on August 3, 2007, “You the press are absolutely free if you
keep to the right side of the road, and we are making efforts to keep you,
comrades, on the right side.” Possibly from that time on, Hop’s concepts of
“right side” and “left side” in media gave rise to a famous metaphor, “right
side press” to mean state-owned newspapers as opposed to “left side press” to
mean “reactionary”, out-of-state-control blogs.
No comments:
Post a Comment