25 NĂM LITTLE SAIGON (Bùi Văn Phú)

25 năm Little Saigon

Nhà báo tự do Bùi Văn Phú

Gửi cho BBC từ California

Cập nhật: 14:35 GMT - thứ bảy, 22 tháng 6, 2013

http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2013/06/130621_little_saigon_anniversary.shtml

Tuần qua, cộng đồng người Việt ở Quận Cam nhộn nhịp những sinh hoạt chào mừng Little Saigon 25 tuổi.

Hai bên phố Bolsa, khúc từ Brookhurst đến Magnolia, phất phới cờ Mỹ và cờ vàng ba sọc đỏ.

Tháng này 25 năm về trước, tiểu bang California chính thức công nhận khu thương mại đầu tiên của người Việt tại Mỹ với lễ khai trương bảng “Little Saigon” đặt trên các xa lộ bắc nam 405 và đông tây 22 chỉ đường vào trung tâm buôn bán của người Việt tại hai thành phố Westminster và Garden Grove. Buổi lễ hôm đó có sự hiện diện của Thống đốc George Deukmejian để đánh dấu sự phát triển của cộng đồng người Việt sau 13 năm định cư tại Hoa Kỳ.

Vì sao California là nơi đến của nhiều người Việt từ năm 1975 và ngay cả bây giờ?

30-4-1975, khi xe tăng cộng sản Bắc Việt tiến vào thủ đô miền Nam Việt Nam và chính quyền Sài Gòn tuyên bố đầu hàng, khoảng 150 nghìn người Việt đã bỏ quê hương ra đi.

Vào những ngày cuối cùng của Việt Nam Cộng hoà, khi Hoa Kỳ quyết định rút lui, chính phủ Mỹ đã dựng trại tại căn cứ hải quân ở Philippines, ở các đảo Guam, đảo Wake nằm trong Thái Bình dương để đón người Việt tị nạn.

Sau đó nhiều trại cũng được mở ra trong nội địa Hoa Kỳ ở California, Arkansas, Florida và Pennsylvania.

Trung tâm huấn luyện Thuỷ quân Lục chiến tại miền nam California, Camp Pendleton nằm gần San Diego, là nơi đầu tiên lều trại được dựng lên từ cuối tháng Tư để tiếp nhận người Việt và là trại có số người tạm cư đông nhất trên toàn nước Mỹ.

Từ trại tiếp cư, người tị nạn được các nhà thờ, cơ sở từ thiện bảo trợ đưa ra ngoài sinh sống. Chỉ cách trại tị nạn vài chục phút đường ô-tô nên các thành phố Garden Grove, Westminster, Santa Ana đã đón nhận nhiều người Việt đến định cư ngay trong thời gian đầu.

Năm 1975, 130 nghìn người Việt đã được định cư tại Hoa Kỳ, rải rác ở nhiều nơi trên toàn quốc. Cộng đồng người Việt tại Mỹ được khai sinh từ đó.

Lúc đầu, chính phủ Hoa Kỳ muốn phân tán người Việt ra khắp nơi nên đã mở ra bốn trại tiếp nhận ở các tiểu bang khác nhau.

Tháng Giêng 1976, trải qua mùa đông đầu tiên nơi đất mới với thời tiết lạnh khác thường và bão tuyết đổ xuống miền đông nên khi mùa hè đến, nhiều người Việt đã được định cư ở Chicago, New York, Connecticut, Pennsylvania, sợ cái lạnh nên quyết định làm cuộc “tây tiến”, tức đi về California tìm nắng ấm.

'Đi dễ khó về'

Đến Cali một lần là không bỏ đi được, nên thời đó đã có thơ: “Cali đi dễ khó về. Trai đi có vợ, gái về có con”. Đi Cali chơi cũng là mơ ước của nhiều người Việt ở những tiểu bang khác.

Theo nghiên cứu năm 1983 của hai giáo sư Karl Jackson và Jacqueline Desbarats thuộc Đại học California Berkeley, những nguyên nhân khiến nhiều người Việt tới Hoa Kỳ, sau nơi định cư ở nơi đầu tiên đã di cư lần thứ hai, đa số đổ về California vì nơi đây có nhiều việc làm, dễ xin trợ cấp xã hội, khí hậu ấm áp và được gần gũi với đồng hương.

Chân ướt chân ráo đến xứ lạ, ngôn ngữ còn kém, phong tục tập quán mới chưa quen nên người Việt thấy cần sống quây quần với nhau. Từ những tình cảm thương nhớ, hoài niệm về quê hương và nhu cầu bảo tồn văn hoá nguồn cội vì thế những năm đầu tiên ở Mỹ đã có các hội đoàn tương trợ và hội sinh viên Việt Nam được thành lập.

"Nhu cầu ổn định cuộc sống là mua được căn nhà sau một thời gian đi làm. Nhiều người đã quen đường đi, nước bước nên mở nhà hàng, cơ sở buôn bán nhà cửa, bảo hiểm để phục vụ đồng hương."

Ngay từ đầu, những khu người Việt tập trung sinh sống cũng gần phố Tầu, Quận Cam cạnh phố Tầu Los Angeles, San Jose gần phố Tầu San Francisco. Điều này nói lên việc ăn bơ, uống sữa và làm quen với thực phẩm Mỹ còn là điều khó khăn, nhất là cho những ai trưởng thành từ Việt Nam.

Năm 1975 có khoảng hai chục nghìn người Việt định cư tại Quận Cam. Với làn sóng vượt biển gia tăng vào đầu thập niên 1980, người vượt biển được Hoa Kỳ nhận cho định cư thường đi về những nơi có thân nhân hay bạn bè đang sinh sống, vì thế số người đến California ngày càng nhiều.

Cộng đồng lớn mạnh, kéo theo những phát triển về kinh tế, xã hội, văn hoá và chính trị.

Nhu cầu ổn định cuộc sống là mua được căn nhà sau một thời gian đi làm. Nhiều người đã quen đường đi, nước bước nên mở nhà hàng, cơ sở buôn bán nhà cửa, bảo hiểm để phục vụ đồng hương.

Thông tin, giải trí cũng là nhu cầu không thể thiếu trong cộng đồng. Tờ báo tiếng Việt đầu tiên ở California là nguyệt san Hồn Việt ra đời cuối năm 1975. Sau có bán nguyệt san Việt Nam Hải Ngoại, Thức Tỉnh. Tuần báo Người Việt phát hành số đầu tiên năm 1978.

Các chương trình sinh hoạt cộng đồng, văn nghệ sinh viên thường mang chủ đề đấu tranh cho nhân quyền tại Việt Nam hay giúp người vượt biên, vượt biển được tổ chức tại các đại học từ Los Angeles, Santa Ana, Irvine lên đến Berkeley, San Jose, San Francisco.

Năm 1988 có khoảng 100 nghìn người Việt ở Quận Cam, làm chủ trên 1000 cơ sở thương mại, quây quần trong hai thành phố Westminster và Garden Grove, đông nhất trên các phố Bolsa, Brookhurst và Magnolia, những nơi mà hơn thập niên trước đó còn là những cánh đồng trái cây.

Ngày nay số cư dân gốc Việt tại Little Saigon tăng gấp ba, số cơ sở thương mại tăng có đến gấp năm lần. Ở đó, nay có siêu thị bán thực phẩm với nhiều cây trái, gia vị, cà-phê, hải sản nhập từ Việt Nam, có nhiều cửa hàng phục vụ đủ loại món ăn Việt. Ở đó nổi tiếng có Xe đò Hoàng nối liền nam bắc Cali mỗi ngày, có phở và bánh mì được nhiều người không phải gốc Việt cũng thích ăn. Các trung tâm băng nhạc Thuý Nga, Asia và Vân Sơn đều đặt trụ sở tại đây.

Người Việt ở Mỹ có một số tờ báo riêng

Sau 25 năm chính thức được công nhận, Little Saigon ngày nay có các nhật báo Người Việt, Việt Báo, Viễn Đông là lâu đời nhất; gần hai chục tuần báo, cả chục chương trình ti-vi và phát thanh tiếng Việt.

Nhật báo Người Việt ra ngày Chủ nhật 16-6-2013 là số 10053. Trên báo này, mỗi ngày chỉ phần rao vặt không thôi, chưa kể nhiều các quảng cáo thương mại khác, đã chiếm trên 10 trang.

Tuần báo Saigon Times đến nay ra được 1349 số, in khổ nhật báo. Số mới nhất dày 76 trang với nhiều tin tức, bình luận cùng nhiều quảng cáo từ văn phòng bác sĩ, nha sĩ, nhà hàng và tràn ngập rao vặt tìm thợ sơn móng tay.

Đánh dấu cho sinh hoạt chính trị của cộng đồng, Little Saigon có thị trưởng Westminster là ông Tạ Đức Trí, có Giám sát viên Janet Nguyễn trong Hội đồng Giám sát Quận Cam và hơn chục dân cử gốc Việt các cấp trong chính quyền địa phương. Little Saigon với Westminster có hơn một phần ba cư dân gốc Việt và Garden Grove với một phần tư, là khu vực đã có những nghị quyết không hoan nghênh các cuộc viếng thăm của quan chức nhà nước cộng sản Việt Nam.

Thành phố Westminster có tượng đài chiến sĩ Việt Mỹ, đài tưởng niệm thuyền nhân. Đại học U.C. Irvine có văn khố lưu trữ tài liệu về người Việt tị nạn. Đại học Cal State Fullerton có chương trình sư phạm đào tạo giáo viên dạy Việt ngữ bậc phổ thông. Các đại học Long Beach, U.C. Los Angeles và Irvine đều có những lớp về ngôn ngữ và văn hoá Việt. Nhiều giáo sư có dự án nghiên cứu về cộng đồng người Việt.

Với lịch sử cộng đồng gắn liền với sự phát triển của Little Saigon tại Quận Cam, vì thế khi nhắc đến người Mỹ gốc Việt, giới truyền thông và nghiên cứu thường coi khu vực này là tiêu biểu cho cộng đồng.

Tác giả hiện dạy đại học cộng đồng và là một nhà báo tự do từ vùng Vịnh San Francisco.