Eswar Prasad | Foreign Affairs
DCVOnline
dịch thuật
Posted
on April 5, 2025
https://dcvonline.net/2025/04/05/ky-nguyen-quan-thue/
Trump
đang mở ra một kỷ nguyên mới đầy biến động cho nền kinh tế toàn cầu
Tổng
thống Mỹ Donald Trump công bố mức quan thuế mới tại Washington, D.C., tháng 4
năm 2025. Carlos Barria / Reuters
Kỷ
nguyên thương mại quốc tế ngày càng tự do và mở rộng, được xây dựng trên hệ thống
dựa trên luật lệ mà Mỹ góp phần tạo ra, đã kết thúc đột ngột. Vào ngày 2 tháng
4, trong một màn kịch tại Tòa Bạch Ốc, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra một
loạt mức quan thuế lớn sẽ ảnh hưởng đến hầu hết mọi quốc gia trên thế giới.
Theo một nghĩa nào đó, thông báo của ông không phải là điều bất ngờ: ngay từ
khi nhậm chức, những doanh nghiệp và nhà phân tích tài chính đã biết rằng Trump
sẽ tăng rào cản thương mại. Nhưng kích cỡ và phạm vi của mức quan thuế đã xác
nhận nỗi sợ hãi tồi tệ nhất của họ. Chỉ trong một đòn, Washington đã hạn chế
nghiêm ngặt thương mại quốc tế.
Để biện minh cho kỷ nguyên quan thuế mới này, Trump đã lập luận rằng Mỹ là nạn
nhân của những hoạt động thương mại không công bằng. Giống như nhiều ý tưởng của
Trump, có nhiều hơn một hạt nhân sự thật trong những tuyên bố của ông. Ví dụ,
Trung Hoa đã lợi dụng những quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới để hàng xuất
cảng của họ thâm nhập thị trường của những quốc gia khác trong khi hạn chế quyền
vào thị trường của Trung Hoa. Bắc Kinh cũng đã sử dụng những khoản trợ cấp rộng
rãi và những biện pháp khác để nâng khả năng cạnh tranh toàn cầu của những công
ty Trung Hoa, gồm cả việc buộc những công ty nước ngoài chuyển giao kỹ thuật.
Nhưng thay vì sửa đổi những quy tắc mà một số đối tác thương mại của Mỹ đã lợi
dụng, Trump đã chọn cách phá hủy toàn bộ hệ thống. Ông đã dùng rìu để giao dịch
với hầu hết mọi đối tác thương mại lớn của Mỹ, không chừa một đồng minh hay đối
thủ nào. Trung Hoa hiện phải đối mặt với mức quan thuế cao, đúng vậy, nhưng Nhật
Bản, Nam Hàn và Đài Loan cũng vậy. những mối quan hệ kinh tế lâu đời, cùng có lợi
và những liên minh địa chính trị không có nhiều ý nghĩa.
Nhiều người hy vọng rằng quan thuế của Trump sẽ chỉ là phù du—rằng, khi đối mặt
với tình trạng cổ phiếu giảm mạnh và giá cả tăng cao, Washington sẽ dỡ bỏ những
hạn chế mậu dịch. Có thể Tòa Bạch Ốc sẽ hạ một số mức thuế, đặc biệt là khi những
quốc gia vận động hành lang để được miễn trừ.
Nhưng
thực tế là thời đại của thương mại tự do khó có thể quay trở lại. Thay vào đó,
bất kỳ sự mặc cả nào giữa Trump và những nước khác sẽ định hình một hệ thống
kinh tế mới nổi được định nghĩa bằng chủ nghĩa bảo hộ, căng thẳng và giao dịch.
Kết quả sẽ không phải là nhiều việc làm hơn, như Trump đã cam kết. Nó sẽ là sự
hỗn loạn cho tất cả mọi người và trong nhiều năm tới.
TOÁN
KÉM
Theo
Trump, Mỹ cần áp dụng quan thuế lớn để khắc phục tình trạng mất cân bằng thương
mại. Quan niệm này hầu như không có logic. Đúng là Mỹ đang thâm hụt thương mại
với hầu hết những quốc gia, nhưng không có gì sai với thực tế đó. Thay vào đó,
điều đó chỉ có nghĩa là những quốc gia khác có hiệu quả trong việc sản xuất
hàng hóa mà người tiêu dùng Mỹ muốn, vì vậy người Mỹ mua nhiều hơn từ họ so với
ngược lại. Tuy nhiên, Trump tin rằng bất kỳ quốc gia nào có thặng dư thương mại
song phương với Mỹ, theo định nghĩa, đều là gian lận và cần có quan thuế qua lại
để cân bằng mọi thứ.
Để quyết định áp dụng mức thuế nào, Trump đã tính toán tất cả những cách mà những
quốc gia gian lận—gồm cả thông qua quan thuế, rào cản phi quan thuế và thao
túng tiền tệ—để ước tính tổng “quan thuế” mà mỗi quốc gia áp dụng cho Mỹ. Trên
thực tế, điều này có nghĩa là chia thâm hụt thương mại của Mỹ với một quốc gia
cho số lượng hàng hóa mà quốc gia đó xuất cảng sang Mỹ. (Những phép tính này loại
trừ một cách thuận tiện thương mại dịch vụ—như du lịch, giáo dục và dịch vụ
kinh doanh—mà Mỹ có thặng dư với hầu hết những đối tác thương mại của mình).
Sau đó, Trump hào phóng giảm giá cho mỗi quốc gia 50 phần trăm, áp dụng quan
thuế qua lại đối với hàng hóa nhập cảng tương đương với một nửa biện pháp đó.
Nguồn: Đại diện Thương
mại Hoa Kỳ; Trình bầy: Kavya Beheraj/Axios
Để
xem cách thức hoạt động này trên thực tế, hãy xem xét Trung Hoa. Vào năm 2024,
Mỹ có thâm hụt thương mại 295,4 tỷ đô la với quốc gia này và nhập cảng 438,9 tỷ
đô la hàng hóa Trung Hoa. Trump tính toán rằng Trung Hoa có mức quan thuế thực
tế là 67% đối với hàng nhập cảng từ Mỹ—hay 295,4 tỷ đô la chia cho 438,9 tỷ đô
la. Do đó, Trump đặt mức quan thuế qua lại đối với hàng nhập cảng của Mỹ từ
Trung Hoa là 34% phần trăm (một nửa của 67%). Con số này có vẻ cao hơn mức quan
thuế 20% đã áp dụng, tương đương với mức quan thuế tổng cộng là 54% đối với
hàng nhập cảng từ Trung Hoa, nhưng có ai đếm chứ?
Đáng lưu ý là có 115 quốc gia đều áp mức quan thuế 10% lên hàng
nhập cảng từ Mỹ và tất cả 115 nước này đều có thâm hụt thương mại với Mỹ nghĩa
là họ nhập cảng từ Mỹ nhiều hơn xuất cảng hàng hóa samg Mỹ. Theo lý luận của tổng
thống Trump thì Mỹ đã ‘rip-off’ hay ăn cắp của họ; tuy vậy Mỹ vẫn tự tiện đánh
10% quan thuế lên hàng nhập cảng của 115 quốc gia đó. Lý lẽ ở đâu?
DCVOnline.
Mỹ
và Nam Hàn có một hiệp định thương mại tự do, nhưng Nam Hàn có thặng dư thương
mại với Mỹ. Do đó, theo logic của Trump, họ phải gian lận. Theo tính toán của
Tòa Bạch Ốc, Nam Hàn áp dụng mức quan thuế khoảng 50 phần trăm đối với hàng xuất
cảng của Mỹ. Do đó, Trump đã áp mức quan thuế 26 phần trăm đối với hàng nhập cảng
từ Hàn Quốc.
Trump
đã phá hủy toàn bộ hệ thống thương mại.
Còn
những quốc gia mà Mỹ có thặng dư thương mại thì sao? Mỹ xuất cảng nhiều hàng
hóa sang Úc và Anh quốc hơn là nhập cảng từ những quốc gia này. Chắc chắn, điều
này cho thấy Mỹ là kẻ gian lận trong hai mối quan hệ này. Nhưng theo quan điểm
của Tòa Bạch Ốc, chỉ có những quốc gia khác gian lận. Trên thực tế, hai quốc
gia này vẫn bị đánh thuế mười phần trăm. Người ta có thể hỏi, tại sao lại áp dụng
bất kỳ mức thuế nào trong những trường hợp như vậy? Câu trả lời kiểu Trump có vẻ
là, Tại sao không?
Tự nó, quan thuế sẽ không xóa bỏ thâm hụt thương mại chung của Mỹ—trừ khi quốc
gia này hoàn toàn tách ra khỏi thương mại quốc tế. Đó là vì thâm hụt
thương mại thực chất là khoảng cách giữa tiết kiệm trong nước và đầu tư. Mỹ
vẫn là một nơi tốt để đầu tư, nhưng tỷ lệ tiết kiệm tư nhân của nước này thấp
và chính phủ đang thâm hụt ngân sách rất lớn. Nếu Trump thực sự muốn cân bằng
tài khoản thương mại, ông ấy nên theo đuổi những biện pháp thúc đẩy tiết kiệm
quốc gia. Và ngay cả khi Mỹ không có thâm hụt thương mại chung, thì có lẽ họ vẫn
sẽ thâm hụt thương mại với một số quốc gia và thặng dư với những quốc gia khác.
Sự mất cân bằng thương mại song phương chỉ là bản chất của thương mại quốc tế.
Trump cũng coi quan thuế là công cụ phục hồi ngành sản xuất của Mỹ. Nhưng lợi
ích đó chỉ là suy đoán, sẽ xảy ra trong tương lai xa và bị chi phí rõ ràng lấn
át. Quan thuế của Trump gồm có một loạt những sản phẩm và đối tác thương mại rộng
lớn đến mức chúng chắc chắn sẽ có ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế Mỹ – với
chi phí gián đoạn do người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ gánh chịu trong hầu hết
mọi lĩnh vực.
Những ngành kỹ nghệ có chuỗi cung ứng phức tạp trải dài qua nhiều quốc gia, chẳng
hạn như sản xuất xe hơi, sẽ phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng nhất. Nhưng bất
kỳ doanh nghiệp nào được hưởng lợi từ chuỗi cung ứng hiệu quả và tiết kiệm chi
phí (tức là hầu hết những chuỗi cung ứng) hiện sẽ phải cắt giảm để giảm thiểu rủi
ro về chính sách thương mại và địa chính trị. Điều này chắc chắn sẽ đẩy giá lên
cao đối với người tiêu dùng, vì những doanh nghiệp ưu tiên khả năng phục hồi
hơn là hiệu quả. Ngay cả những sản phẩm nông nghiệp, máy móc và thiết bị, cũng
như hàng hóa kỹ thuật cao mà Mỹ xuất cảng cũng sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực do quan
thuế trả đũa do những đối tác thương mại của Washington áp đặt.
ĐIỂM
KHÔNG THỂ QUAY LẠI
Phần
còn lại của thế giới vẫn đang phản ứng với thông báo của Trump. Nhưng những quốc
gia có thể sẽ phản ứng bằng cách kết hợp trả đũa, xoa dịu và đa dạng hóa. Mỗi
cách đối phó này đều có những thách thức.
Trước tiên, hãy xem xét việc trả đũa Mỹ. Nhiều quốc gia đã hứa sẽ áp dụng quan
thuế đối với hàng hóa do Mỹ sản xuất để trả đòn những hành động khiêu khích của
Trump. Công dân của họ cũng tức giận. Người tiêu dùng Canada đang tẩy chay những
sản phẩm của Mỹ và khách du lịch từ những nơi khác trên thế giới có thể sẽ
tránh xa Mỹ. Nhưng việc trả đũa cũng có chi phí riêng vì nó làm tăng sự bất ổn
về thương mại toàn cầu, gây thiệt hại đến đầu tư kinh doanh.
Việc xoa dịu đi kèm với ít rủi ro hơn và chắc chắn là vì lợi ích của mỗi quốc
gia bị áp thuế để đàm phán với Trump. Thương mại song phương không thể cân bằng
trong một sớm một chiều, nhưng những quốc gia có thể hứa sẽ mua nhiều hàng hóa
hơn từ Mỹ và giảm rào cản đối với những mặt hàng nhập cảng đó. Trump đã biện
minh cho những đợt áp thuế trước đó trên cơ sở an ninh quốc gia rộng hơn, sử dụng
chúng như một công cụ để buộc những quốc gia hạn chế nhập cư bất hợp pháp và
dòng ma túy bất hợp pháp chảy vào; những đối tác thương mại của Mỹ có thể đề
nghị thực hiện những biện pháp táo bạo để ngăn chặn những tai họa đó đến được bờ
biển Mỹ. Trump thích thỏa thuận, vì vậy mỗi quốc gia sẽ phải tìm cách để ông ta
tuyên bố chiến thắng (và ông ta sẽ làm như vậy trong mọi trường hợp). Tuy
nhiên, ngay cả khi những quốc gia khác hứa sẽ mua nhiều hàng hóa của Mỹ hơn,
thì thặng dư thương mại của họ với Mỹ cũng không có thể giảm đủ nhanh để làm
hài lòng tổng thống Mỹ, khiến họ phải chịu thêm những biện pháp trừng phạt. Và
nếu nền kinh tế Mỹ bắt đầu chững lại vì quan thuế, Trump chắc chắn sẽ đổ thêm lỗi
cho phần còn lại của thế giới.
Mỹ
đang dẫn đầu sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ.
Những
quốc gia khác, đặc biệt là những quốc gia đã có mối quan hệ thương mại chặt chẽ,
có lẽ có thể bỏ hoàn toàn giao thương với Mỹ. Ví dụ, Trung Hoa, Nhật Bản và Nam
Hàn có thể cố gắng cùng nhau bảo vệ mình khỏi ảnh hưởng của quan thuế Mỹ bằng
cách tăng cường những mối liên kết thương mại song phương. Nhưng mỗi quốc gia
này đều phụ thuộc rất nhiều vào xuất cảng để thúc đẩy nền kinh tế của họ và
đang bị ảnh hưởng do nhu cầu trong nước yếu. Đặc biệt, công suất dư thừa khổng
lồ và nhu cầu nhập cảng yếu của Trung Hoa đe dọa hai nền kinh tế còn lại. Do
đó, những quốc gia này có thể sẽ cảnh giác trong việc mở cửa hoàn toàn thị trường
của mình cho hàng xuất cảng của nhau. Về phần mình, người Âu châu đã ra tín hiệu
rằng họ sẵn sàng hợp tác với những quốc gia khác về thương mại. Nhưng họ không
muốn trở thành bãi rác cho hàng xuất cảng của những quốc gia khác.
Tuy nhiên, khi phải đối mặt với việc hạn chế tiếp cận thị trường Mỹ và sức tiêu
thụ yếu hơn của Mỹ nhu cầu, phần còn lại của thế giới sẽ tìm cách đa dạng hóa thị
trường xuất cảng, những thỏa thuận thương mại loại trừ Mỹ và những cách tiếp cận
khác để bảo vệ mình trước một cuộc chiến thương mại toàn cầu đang rình rập.
Nhưng thực tế là họ chỉ có thể làm được như vậy. Trên thực tế, ngay cả khi Mỹ
rút những mức quan thuế đáng kể, rộng rãi mà Trump vừa công bố, thì thiệt hại
đã gây ra cho niềm tin của doanh nghiệp và nhà đầu tư. Washington đã phủ bóng
đen lên nhu cầu đầu tư và tiêu dùng của doanh nghiệp, điều này có thể đẩy nền
kinh tế Mỹ đang suy yếu vào suy thoái—và kéo nền kinh tế còn lại của thế giới
đi xuống theo.
Mỹ đã từ bỏ vai trò là thành trì của thương mại tự do và thay vào đó đang dẫn đầu
sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ sẽ gây thiệt hại đến người tiêu dùng và doanh
nghiệp trên toàn thế giới. Những mức quan thuế này, nếu vẫn được áp dụng, sẽ định
hình di sản của Trump không phải là một doanh nhân thông minh mà là một trở ngại
phá hoại và cáu kỉnh đối với tiến trình kinh tế.
Tác
giả |
ESWAR PRASAD là Giáo sư tại Trường Dyson thuộc Đại học Cornell và là Viện sĩ
hàng đầu tại Viện Brookings.
©
2025 DCVOnline
Nếu
đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: The Age of
Tariffs | Eswar Prasad | Foreign Affairs | Mar 3, 2025
No comments:
Post a Comment