The
Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy dịch
Posted on 01/06/2020
Biểu tình bùng nổ ở Minneapolis
vào cuối tuần qua đã lan khắp nước Mỹ xoay quanh cái chết của George Floyd, một
người đàn ông da đen không vũ trang qua đời sau khi bị một sĩ quan cảnh sát da
trắng quỳ đè lên cổ hơn tám phút. Vài thành phố đã thiết lập lệnh giới nghiêm
và một số thống đốc đã triển khai Vệ binh Quốc gia.
Quốc hội Thái Lan
phê duyệt gói hỗ trợ kinh tế trị giá 58 tỷ đô la được thiết kế để giảm thiểu
tác động của covid-19. Hơn một nửa số tiền sẽ được huy động bằng các khoản vay
của chính phủ. Hai đảng trong liên minh cầm quyền đã quyết định tham gia cùng
phe đối lập kêu gọi giám sát chặt chẽ hơn cách tiêu tiền. Thái Lan hôm nay bước
vào giai đoạn ba của kế hoạch kết thúc phong tỏa kéo dài bốn giai đoạn.
Hai phi hành gia vừa hoàn
thành hành trình kéo dài 19 giờ đến Trạm Vũ trụ Quốc tế sau khi khởi
hành từ Mũi Canaveral hôm thứ Bảy. Đây là một nhiệm vụ của NASA nhưng được tiến
hành bằng tên lửa chế tạo bởi hãng SpaceX của Elon Musk, đánh dấu lần đầu
tiên các phi hành gia đi lên quỹ đạo bằng một tàu vũ trụ tư nhân. Tàu sẽ kết nối
với trạm từ một đến bốn tháng trước khi đưa phi hành đoàn trở lại Trái đất.
Donald Trump hoãn hội nghị thượng đỉnh G7 theo dự kiến diễn ra vào tháng tới,
đồng thời cam kết mời thêm một số quốc gia, bao gồm Nga, khi nhóm họp chính thức.
Ông mô tả nhóm bảy nước hiện tại là một “nhóm các quốc gia rất lỗi thời”, và
không đại diện cho những gì “đang diễn ra trên thế giới”. Nga đã bị trục xuất
khỏi G8 hồi năm 2014 vì sáp nhập Crimea.
Trong bài phát biểu đầu
tiên trước quốc hội, Muhammad Bagher Ghalibaf, tân chủ tịch quốc hội theo đường
lối cứng rắn của Iran, gọi các cuộc đàm phán với Mỹ là “có hại và vô
ích”, và thề trả thù cho tướng Qassem Soleimani, vị tướng Vệ binh Cách mạng Hồi
giáo bị Mỹ giết chết trong một vụ tấn công bằng máy bay không người lái hồi
tháng 1. Ông Ghalibaf, từng là một cựu tướng lực lượng Vệ binh Cách mạng, đã
cam kết “trục xuất toàn bộ quân đội khủng bố của Mỹ ra khỏi khu vực”.
Brazil ghi nhận gần 1.000 trường hợp tử vong mới do coronavirus, khiến
nước này có số người tử vong cao thứ tư (28.834) trên thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ,
Anh và Ý. Hơn nữa, không giống như các quốc gia châu Âu, số ca nhiễm mới và tử
vong ở Brazil vẫn đang tăng mạnh. Trên toàn cầu, hơn 6 triệu ca nhiễm
coronavirus đã được xác nhận.
Tôn giáo sắp thoát phong
tỏa. Các nhà thờ Hồi giáo ở Ả Rập Saudi đã mở cửa trở lại lần đầu tiên sau hai
tháng. Các tín hữu phải đeo khẩu trang, sử dụng thảm cầu nguyện riêng và thực
hiện nghi thức tắm rửa tại nhà. Dù vậy, haj (hành hương đến Mecca), cuộc
hành hương linh thiêng nhất của Hồi giáo, vẫn bị đình chỉ. Nhà thờ Hồi giáo
Al-Aqsa ở Jerusalem cũng mở cửa trở lại, và Đức Giáo hoàng đã ban phước cho các
tín hữu ở Quảng trường Thánh Peter lần đầu tiên kể từ tháng Ba.
TIÊU ĐIỂM
Mỹ chìm trong biểu
tình và bạo loạn
Người Mỹ đang căng mình
đón xem liệu tình trạng bất ổn dân sự lan rộng và kéo dài nhất kể từ những năm
1960 có bước vào tuần thứ hai hay không. Thứ hai tuần trước, George Floyd, một
người đàn ông da đen không vũ trang, đã thiệt mạng ở Minneapolis sau khi bị một
sĩ quan cảnh sát da trắng, Derek Chauvin, đè lên cổ trong hơn tám phút, với gần
ba phút sau khi đã xác định không còn nghe được mạch. Kể từ đó, các cuộc biểu
tình đã lan đến ít nhất 75 thành phố. Tại một số nơi lệnh giới nghiêm đã được
áp đặt và Vệ binh Quốc gia được triển khai.
Cơn tức giận không chỉ là
về Floyd. Đám đông trên khắp đất nước đã hô vang “Hands up, don’t shoot” (Giơ
tay lên, đừng bắn), một khẩu hiệu được dùng để thu hút sự chú ý vào số vụ
giết người cao bất thường của cảnh sát Mỹ (1.099 người năm ngoái), đặc biệt là
đối với người Mỹ gốc Phi, những người có khả năng chết vì hành động của cảnh
sát hơn gấp ba lần so với người da trắng. Chauvin bị buộc tội giết người cấp độ
ba và ngộ sát cấp độ hai, và có thể xuất hiện lần đầu tại tòa vào hôm nay. Truy
tố thành công trong những trường hợp như vậy là rất hiếm.
Các nhà máy Trung
Quốc mở lại nhưng nhu cầu giảm
Khởi động lại khu vực chế
tạo lớn nhất thế giới trong đại dịch là một thách thức lớn. Các công ty phải
đưa nhân viên của họ trở lại làm việc từ khắp Trung Quốc trong bối cảnh các lựa
chọn đi lại bị hạn chế, và sau đó phải đảm bảo rằng tất cả đều đeo khẩu trang khi
làm việc. Thật ấn tượng, 99% các doanh nghiệp công nghiệp lớn đã nối lại sản xuất
vào giữa tháng 4. Nhưng một cuộc khảo sát chỉ số nhà quản lý mua hàng (PMI) cho
tháng 5 cho thấy tìm đủ đơn hàng khó khăn hơn nhiều.
PMI hiện tại là 50,6, chỉ
suýt soát trong vùng tăng trưởng (dưới 50 cho thấy suy thoái) và phục hồi yếu ớt.
Và kinh doanh lại gần như hoàn toàn là trong nước. Một thước đo các đơn đặt
hàng xuất khẩu chỉ ra rằng nhu cầu toàn cầu đã giảm sâu, và giảm tháng thứ năm
liên tiếp. Với điểm yếu từ bên ngoài này, chính phủ Trung Quốc sẽ phải đối mặt
với nhiều áp lực hơn để kích thích nền kinh tế trong nước. Nếu không thể, các
nhà máy vừa mở cửa có thể đóng cửa trở lại.
Đàm phán hậu
Brexit bế tắc
Các cuộc đàm phán giữa
Anh và Liên minh châu Âu hôm nay họp lại qua video, cuộc đàm phán cuối cùng trước
khi hội nghị thượng đỉnh EU vào ngày 18-19 tháng 6 đánh giá lại tiến trình đàm
phán. Vì cả Michel Barnier, nhà đàm phán của EU và David Frost, người đồng cấp
Anh, đều có lập trường đối lập kiên quyết dựa trên nhiệm vụ tương ứng của họ,
nên đến nay có rất ít tiến triển trong các vấn đề gây tranh cãi như yêu cầu của
EU về một sân chơi bình đẳng các quy định xã hội, lao động, môi trường và trợ cấp
nhà nước, hay vấn đề vai trò của Tòa án Công lý Châu Âu và vấn đề đánh cá.
Cả hai bên đều nói rằng
cách tiếp cận của phía bên kia phải thay đổi nếu thật sự muốn các cuộc đàm phán
tạo ra được một thỏa thuận thương mại tự do trước khi giai đoạn quá độ hiện tại
kết thúc vào cuối năm. Tuần này sẽ không có nhiều tiến triển. Trừ khi Anh đồng
ý kéo dài thời gian quá độ, điều dường như không thể xảy ra, khả năng cao sẽ
không có thỏa thuận, đồng nghĩa với thuế quan, hạn ngạch và các rào cản thương
mại khác sẽ tái xuất hiện từ tháng 1.
Tranh cãi pháp lý
xoay quanh báo cáo của Robert Mueller
Mặc dù báo cáo của Robert
Mueller về việc Nga can thiệp bầu cử Mỹ 2016 đã là chuyện cũ, hôm nay dấy lên một
cuộc tranh cãi pháp lý về việc Ủy ban Tư pháp Hạ viện có thể xem được hay không
những phần báo cáo đã bị lược bỏ trước khi nó được công bố vào tháng 4 năm
2019. Ủy ban với số đông đảng viên Dân chủ đã đấu tranh để được xem các phần đã
bị lược bỏ đó – cũng như lời khai của bồi thẩm đoàn và các tài liệu khác – kể từ
tháng 7 năm ngoái, trong cuộc điều tra đang tiến hành đối với hành vi của
Donald Trump.
Vào tháng 10, một tòa án
quận đã phê chuẩn yêu cầu của họ, và tương tự là một phiên tòa phúc thẩm vào
tháng 3. Nhưng vào ngày 8 tháng 5, Tòa án Tối cao đã tạm thời chặn việc công bố
thông tin, cho phép Bộ Tư pháp có cơ hội yêu cầu tòa án xem xét lại. Nếu chính
quyền Trump làm như vậy vào chiều nay, các thẩm phán có thể sẽ ra phán quyết về
vụ việc này trước khi kỳ nghỉ hè của tòa bắt đầu trong vài tuần nữa.
Các giáo viên Anh
chưa muốn mở cửa lại trường học
Kể từ 20 tháng 3, các trường
học ở Anh hoạt động chưa đến 3% công suất, với chỉ con cái của các lao động thiết
yếu và những người được phân loại là “dễ bị tổn thương” vì coronavirus là được
đến trường. Hôm nay, cổng trường mở rộng hơn – nhưng chỉ một chút. Tuần trước,
chính phủ tuyên bố đã an toàn để trẻ mẫu giáo, lớp 1 và lớp 6 đi học lại. Nhưng
giáo viên, công đoàn và phụ huynh thì e ngại.
Một số trường sẽ vẫn đóng
cửa vì khó khăn trong việc đảm bảo các biện pháp phòng ngừa bắt buộc của chính
phủ; số khác là vì họ không tin rằng các biện pháp phòng ngừa là đủ để ngăn chặn
virus lây lan. Nhiều trường sẽ chỉ chào đón trở lại một hoặc hai trong ba nhóm
tuổi chính phủ cho phép đi học lại. Và còn phải xem có bao nhiêu phụ huynh thực
sự sẽ cho con cái đi học: phần lớn giáo viên chủ nhiệm tiểu học dự đoán một phần
ba hoặc hơn vẫn sẽ ở nhà.
No comments:
Post a Comment