Sunday, February 23, 2014
Bài
đọc liên quan:
Nói về sự khác biệt của Hoa Kỳ với thế giới còn lại
thì nói cả năm không hết. Muốn nắm bắt sự khác biệt của Hoa Kỳ thì phải nắm từ
bản chất của vấn đề, mà vấn đề cốt lõi ở đây là: đã là công dân của Hoa Kỳ thì
sẽ là công dân số 1 toàn cầu. Tôi làm hồ sơ nhập cảnh Hoa Kỳ bắt đầu lúc 13h15'
ngày 12/02/2014 theo giờ Los Angeles - tức khoảng 20h15' ngày 13/02/2014 giờ
Việt Nam. Dù chỉ là một cửa khẩu quốc tế trong hàng chục cửa khẩu tương tự,
nhưng chỉ buổi chiều hôm ấy có đến hàng trăm công dân từ các quốc gia trên toàn
cầu từ Việt Nam, Trung Hoa, Trung Đông, Bắc Phi đến các quốc gia Đông Âu, và
Tây Âu như, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Pháp, Đức, Anh, Israel, đến cả Thụy Sỹ,
Đan Mạch, v.v... Chiều hôm đó có đến 56 quốc gia có công dân xin thị thực nhập
cư Hoa Kỳ tại cửa khẩu phi trường Los Angeles!
Ngay từ khi đến sân bay quốc tế Los Angeles là văn
hóa sống theo kỹ luật và pháp luật đã dạy cho tất cả mọi người một bài học: văn
hóa xếp hàng, và chờ cho đến lượt mình, không phân biệt màu da, sắc tộc và chức
vụ của bất kỳ ai. Hôm đó, có một gia đình của một viên chức làm việc cho chính
phủ Mỹ, người Hoa Kỳ lấy vợ và sinh con gốc Ấn Độ. Ông bảo lãnh cho vợ con ông
nhập cư, nên ông đích thân ra làm thủ tục cho vợ con ông, nhưng chính vợ con
ông ta cũng phải xếp hàng đúng thứ tự như mọi người!
Dân nhập cư xếp hàng trước tòa nhà chính phủ của Hạt
Los Angeles để chờ đến lượt mình vào làm thẻ và lấy số an sinh xã hội sáng ngày
13/02/2014
Hôm sau đi đăng ký số an sinh xã hội - Social
Security Number - cũng thế, ai đến trước vào trước, ai đến sau vào sau. Nhưng
có một sự công bằng là, người già đi xe lăn và trẻ con thì được ưu tiên trước.
Văn
hóa khác biệt làm nên một Hoa Kỳ khác biệt
Hoa Kỳ là một Hiệp Chủng Quốc với hầu hết các dân
tộc toàn cầu tụ hội về đây tìm cho mình một tương lai. Trên cơ sở đó, nếu thể
chế Hoa Kỳ không khác biệt và khoa học thì khó lòng tạo nên một xã hội ổn định,
phát triển hùng cường và trở thành siêu cường số 1 toàn cầu vào năm 1944, chỉ
sau 168 năm lập quốc.
Nhưng sự khác biệt văn hóa đó đã làm nên một sự khác
biệt lớn nhất của Hoa Kỳ so với thế giới còn lại là cơ sở hạ tầng -
infrastructure - của nước Mỹ. Chữ cơ sở hạ tầng ở đây là một nghĩa đầy đủ của
một hệ thống chính quyền từ cơ sở vật chất cơ bản, dịch vụ, và thiết lập những
thành tố cần thiết cho sự hoạt động của một cộng đồng hay xã hội, chẳng hạn như
giao thông vận tải và các hệ thống thông tin liên lạc, nước và đường dây điện,
và các tổ chức công cộng như trường học, bưu điện, và nhà tù.
Từ thập niên 1950s, TT Eisenhower đã đưa ra dự án
lớn về cơ sở hạ tầng cho toàn bộ Hoa Kỳ. Trong đó, bắt đầu xây dựng xa lộ trong
tiểu bang(Freeway) và xuyên bang (Interstate Highway) vì họ biết cơ sở hạ tầng
như loại xa lộ này là cực quan trọng cho sự phát triển kinh tế.
Có câu chuyện vui nhưng là thực, khi anh em đi với
nhau trên Freeway 10. Hôm ấy giờ tan tầm xa lộ 10 bị "kẹt xe", anh
bạn đưa chúng tôi đi chơi với tốc độ 35 miles/h. Anh ta buộc miệng, tiên sư nó
California, kẹt xe là chuyện thường ngày ở huyện. Mình thấy lạ, mình bảo, xe
chạy hơn 50km/h mà kẹt gì cha nội? Anh ta bảo, xa lộ cho phép chạy 70miles/h,
mình chỉ chạy được một nửa tốc độ là kẹt chứ còn gì ông anh? Khái niệm kẹt xe ở
Mỹ không phải là kẹt cứng ngắt, đứng yên một chỗ như ở Việt Nam, ông anh ơi!
Ở các xa lộ xuyên bang - Interstate - cứ 1 mile là
có 1 call box dành cho người đi đường gặp chuyện bất trắc có cái để gọi 911
không tốn tiền.
Ai muốn hiểu sự vĩ đại của Hoa Kỳ thì hãy đi hết
những xa lộ tiểu bang và xa lộ liên bang trong toàn nước Mỹ. Ở các xa lộ xuyên
bang - Interstate - cứ 1 mile là có 1 call box dành cho người đi đường gặp
chuyện bất trắc có cái để gọi 911 không tốn tiền. Khi công nghệ viễn thông
không dây và Ipad và Iphone của Steve Jobs ra đời chính phủ Mỹ đang lo dự án
nhổ bỏ toàn bộ các cây điện thoại công cộng này. Nhưng trên free way và
interstate Highway cứ 40miles lại có 1 rest area - nhà đi giải quyết những gì
tồn đọng cho khách lữ hành. Nhiều Rest Areas này lại còn có cả phòng tắm
đứng nữa để những chàng tài xế xe tải đường trường ghé nghỉ/ngủ.
Nhưng vấn đề ở cơ sở hạ tầng của Hoa Kỳ không chỉ là
hệ thống xa lộ tiểu bang và xuyên bang. Nó còn là quy hoạch đô thị. Nói chuyện
với một chuyên gia chuyên đầu tư bất động sản thì mới rõ, ở California, xin
giấy phép xây dựng một căn nhà phải mất thời gian trung bình 8 tháng. Nhưng xin
xây dựng từ 2 căn nhà trở lên tại một khu nhà ở thì phải mất thời gian trung
bình 4 năm, dù 2 căn hay 30 căn cũng chừng ấy thời gian. Vì sao? Vì phải làm dự
án điện, nước, cống rảnh, đường xá, v.v... cho phù hợp với thành phố mà anh
muốn xây nhà trình lên chính phủ thành phố. Sau khi chính phủ phê duyệt, chính
phủ sẽ trình với dân chúng trong thành phố, có những đại diện thành phố góp ý
kiến, bảo sửa chỗ này, di dời chỗ kia, không được chặt cây này, phải trồng cây
mới, diện tích dành cho sân vườn, cây cảnh, gần chợ siêu thị, trường học cho
trẻ em, bệnh viện cho mọi người, v.v... phải đúng với tiêu chuẩn. Sau đó nhà
đầu tư mang hồ sơ về chỉnh sửa theo ý dân và ý của chính quyền thì hồ sơ mới
được thông qua.
Cổng vào phía Tây khu Bel Air trên đại lộ Sunset -
khu của giới thượng lưu trong đồi Beverly Hills. Hai bên là 2 cổng gác an ninh
có camera quan sát và ghi hình cho khu Bel Air
Cái văn hóa duy lý của Hoa Kỳ quan niệm nhà ở là nơi
để nghỉ dưỡng, và phục hồi sức lao động sau những giờ làm việc cực nhọc. Đó là
sự khác biệt lớn với văn hóa duy tình xứ Á Đông, nhà ở cũng là nơi mua bán làm
ra lợi nhuận.
Nhà ở Hoa Kỳ đắt rẻ tùy theo thành phố, đường phố
yên tỉnh hay náo nhiệt. Thành phố có giá trị tùy theo trường học, bệnh viện,
siêu thị, và tầng lớp dân chúng cư ngụ. Khu vực nhà ở luôn đắt tiền và an toàn
nhất ở mọi tiểu bang của Hoa Kỳ là khu làng của những trường đại học. Trường
đại học càng lớn và danh tiếng thì thành phố ở đó nhà cửa cũng đắt đỏ theo.
Nhà ở chỉ dùng để ở, không được dùng để kinh doanh
và làm ăn. Nhà càng đắt khi càng yên tỉnh, vì nhà nào cũng ở mặt tiền đường nội
địa. Nên càng ở mặt tiền đường càng lớn thì nhà có giá càng rẻ, do ồn ào có
nhiều xe chạy qua. Nhà ở khu vực có nhiều giống dân có tầng lớp thấp thì càng
mất giá.
Một căn biệt thự ở khu Bel Air thuộc Beverly
Hills, với con đường quanh co nhỏ hẹp ở phía trước trị giá 12.5 triệu đô la
thời giá 2006, mà nó có chủ nhân là diễn viên Sharon Stone trong phim Bản Năng
Gốc - Basic Instinct.
Nhà ở góc ngã tư đường thì rẻ hơn nhà ở giữa đường.
Ngược lại thuê hoặc mua một căn khu buôn bán góc ngã tư đường thì đắt hơn khu
buôn bán ở giữa đường.
Cũng một câu chuyện vui khác, khi trên đường rong rủi, anh bạn đưa chúng tôi đi thăm khu trung tâm phố Beverly Hills dành cho dân trọc phú điện ảnh Hollywood, nói rằng, khu Bel Air đường rất hẹp, chỉ 2 làn xe đủ để 2 xe đi ngược chiều nhau, nhưng đắt nhất và quý phái nhất của Beverly Hiils. Quả thật, vào Bel Air đường thì hẹp, lại quanh co khúc khuỷu, nhưng nhà thì cây cối um tùm, kín cổng cao tường, ở trên, hoặc trong những quả đồi nho nhỏ, chỉ nghe thấy tiếng chim hót và một không khí yên bình. Đâu đó, có những nhân viên FBI đứng gác trên đường, hoặc bên trong những tòa nhà ở Beverly Hills hoặc của Bel Air.
Cũng một câu chuyện vui khác, khi trên đường rong rủi, anh bạn đưa chúng tôi đi thăm khu trung tâm phố Beverly Hills dành cho dân trọc phú điện ảnh Hollywood, nói rằng, khu Bel Air đường rất hẹp, chỉ 2 làn xe đủ để 2 xe đi ngược chiều nhau, nhưng đắt nhất và quý phái nhất của Beverly Hiils. Quả thật, vào Bel Air đường thì hẹp, lại quanh co khúc khuỷu, nhưng nhà thì cây cối um tùm, kín cổng cao tường, ở trên, hoặc trong những quả đồi nho nhỏ, chỉ nghe thấy tiếng chim hót và một không khí yên bình. Đâu đó, có những nhân viên FBI đứng gác trên đường, hoặc bên trong những tòa nhà ở Beverly Hills hoặc của Bel Air.
Do quy hoạch cho cơ sở hạ tầng tốt, nên khu làm ăn
buôn bán riêng biệt với khu nhà ở. Hầu hết những khu nhà làm ăn buôn bán là do
các tập đoàn lớn mua và xây dựng, rồi cho thuê người khác kinh doanh, hoặc làm
văn phòng đại diện. Một số khu là sở hữu chủ của những người sinh cơ lập nghiệp
ở địa phương ngay từ đầu khu phố còn đất trống. Đại lộ Hollywood là một con đường
nhỏ, với quy hoạch cho trung tâm điện ảnh. Khu Phúc Lộc Thọ ở phố Bolsa là
trung tâm mua bán của người Việt tại thành phố Wesminster thuộc Quận Cam,
v.v... Song những khu nhà ở thì tách biệt hoàn toàn với những khu thị tứ như
thế này.
Kết
Cái văn hóa duy lý đến tận cùng đã làm nên Hoa Kỳ có
một sự khác biệt trong quy hoạch cơ sở hạ tầng xã hội. Và cũng chính cái văn
hóa duy lý này cũng làm nên một nền giáo dục khác biệt, luôn đi đầu trong xét
tuyển nhân tài cho việc dạy, việc học và làm việc. Nền văn hóa đó đã đẩy Hoa Kỳ
trở thành siêu cường số 1 toàn cầu từ 70 năm qua, mà có lẽ trong một thế kỷ tới
chưa có bất kỳ quốc gia nào có thể soán ngôi được Hoa Kỳ. Đó là điều mà các
quốc gia có thân phận nhược tiểu cần phải suy nghĩ cho một tương lai sáng lạn,
chứ không phải bằng những câu khẩu hiệu hứa hảo của các chính khách dối trời,
lừa dân.
.jpg){kind=link}
No comments:
Post a Comment