BBC
Cập nhật: 10:39 GMT -
thứ ba, 25 tháng 2, 2014
Chính quyền của ông Viktor Yanukovych đã mắc sai lầm
nghiêm trọng khi xử lý các quan hệ đối nội và đối ngoại, dẫn đến bị sụp đổ và
đây là những gì mà Việt Nam có thể học hỏi được, theo một số ý kiến nhìn từ
Việt Nam và hải ngoại.
Hôm 24/2/2014, Tiến sỹ Khoa học Lương Văn Kế
từ Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng về đối nội, Tổng thống Yanukovych đã không
nghe theo nguyện vọng của đông đảo nhân dân khi quần chúng mong muốn Ukraine
gia nhập vào mô hình phát triển của Liên minh Châu Âu (EU), mà cố gắng lái đất
nước theo hướng thân Nga, một mô hình làm nhiều người dân Ukraine lo ngại.
Về mặt đối nội, vị Tổng thống
bị phế truất phạm phải một sai lầm nghiêm trọng đó là quyết định sử dụng bạo
lực, dùng cảnh sát bắn vào biểu tình của nhân dân, vi phạm một quyết nghị mà
cộng đồng châu Âu đã nghiêm cấm kể từ thập niên 1960 - đó là chính quyền không
được bắn vào người biểu tình.
Điều này làm cho quần chúng
thêm phẫn nộ, bất mãn với chính quyền, cộng đồng quốc tế cũng khó có thể ủng
hộ, và kết cục, những người làm Cách mạng đã phế truất chính quyền.
Theo nhà nghiên cứu về châu Âu
học và khu vực học, một sai lầm nữa của chính quyền Yanukovych là ngay từ đầu
họ đã không lựa chọn một phương án mở là đối thoại với quần chúng, thậm chí mời
các đại diện của phe đối lập tham gia vào chính quyền để đạt được sự đồng thuận
tốt hơn.
Nói về nguyên nhân ông
Yanukovych bị phế truất, Tiến sỹ Khoa học Lương Văn Kế nói:
"Đấy chính là một sai lầm chiến lược, ở chỗ
Yanukovych đã dùng bạo lực để chống lại dòng người biểu tình và cuối cùng phe
đối lập đã chiếm lĩnh toàn bộ chính quyền của ông ta."
"Tôi nghĩ rằng Yanukovych là một người chịu
ảnh hưởng rất nhiều của một nền văn hóa chính trị kiểu khác, tức là khác xa với
nền văn hóa chính trị kiểu Tây Âu hay Liên minh châu Âu,
"Cho nên chuyện dùng bạo lực để giải tán đám
biểu tình, dùng các biện pháp mang tính chất quyết liệt, không phải là biện
pháp mang tính chất thương lượng và đàm phán, đây cũng có thể hiểu được,
Yanukovych là con đẻ của các chế độ coi bạo lực là rất quan trọng."
Ông Yanukovych 'sai lầm khi bắn dân'
Dù ra lệnh bắn vào dân chỉ là 'nắn gân' hay ''phép thử',
đây là sai lầm chết người của chính quyền Yanukovych, theo nhà nghiên cứu.
'Nếu được làm lại'
Theo Tiến sỹ Kế, đặt giả thuyết
có thể làm lại, ông Yanukovych có thể và nên chấp nhận một phương án khác mang
tính hài hòa hơn.
Nhà nghiên cứu nói: "Đó là
ngay từ đầu đã phải mời các nhân vật đối lập tham gia Chính phủ và thay đổi một
số điều kiện trong Hiến pháp để đảm bảo thỏa mãn nhu cầu của nhân dân...
Theo ông Kế, ông Yanukovych nên
chấp nhận thỏa hiệp và ngồi vào đàm phán cùng với Liên minh Châu Âu và Nga, để
cả hai khối sức mạnh này đều có tiếng nói, và qua đó ông có "một lựa chọn
sáng suốt" để cân bằng các xung đột chính trị, cũng như tìm ra lời giải
hài hòa các khác biệt trong lợi ích và kỳ vọng giữa các khối dân cư phía Đông
thiểu số và phía Tây, phần còn lại, của Ukraine.
"Tôi nghĩ trong mặt nào đó, ông ấy đã thiên
hướng lệch về phía gắn bó với nước Nga và đi ngược lại trông đợi của đa số dân
chúng Ukraine là gia nhập các nền dân chủ hay là nền kinh tế phát triển của
Liên minh Châu Âu,
"Liên minh Châu Âu không phải là hoàn hảo,
nhưng trong con mắt của người Ukraine, cũng như nhiều dân tộc khác, thì Liên
minh Châu Âu dù sao cũng là đỉnh cao nhất hiện nay trong quá trình của các xã
hội.
"Nếu được làm lại ở Ukraine, thì ông
Yanukovych cũng cần tôn trọng xu thế chung của đa số dân chúng Ukraine là hướng
về mô hình phát triển của Liên minh Châu Âu."
Dự đoán về số phận của ông
Yanukovych và những người cộng sự trong chính quyền đã ra quyết định sử dụng
bạo lực và chĩa súng bắn vào nhân dân, nhà quốc tế học cho rằng ông Yanukovych
sớm muộn cũng sẽ phải đối mặt với pháp luật, cũng như những người khác có liên
quan trong chính quyền của ông.
Ông Kế cũng cho rằng, nếu ông
Yanukovych có thể đi thoát sang Nga, thì Nga khi đó có thể sẽ xem xét việc
"bảo kê" hay "bảo trợ" cho một người đã có công lái Ukraine
theo hướng "thân Nga", thế nhưng mọi động thái của ông Putin, theo
ông Kế, đều dựa trên sự toan tính lấy Ukraine làm phương tiện cân bằng hay có
thể hiểu là để mặc cả trong quan hệ với phương Tây mà thôi.
Ông Kế cũng khẳng định cả
phương Tây và Nga sẽ tìm ra cách thức xử lý cuộc khủng hoảng của Ukraine dù sớm
hay muộn và nước Nga sẽ khó có hành động quân sự hay can thiệp nào, trong khi
phương Tây sẽ có thể có những nhượng bộ với Nga.
'Xử lý đi dây'
Về xử lý cân bằng mối quan hệ
tay ba với các khối sức mạnh, hay cường quốc, mà trong trường hợp này là lực
hấp dẫn từ Liên minh Châu Âu và vòng ảnh hưởng của nước Nga láng giềng, trong
so sánh để rút ra kinh nghiệm cho trường hợp Việt Nam đang tìm đường đổi mới với
Trung Quốc ở bên cạnh, Tiến sỹ Kế nêu quan điểm:
"Giữa
Ukraine với Nga và Việt Nam với Trung Quốc cũng có một sự tương đồng nhất
định,"
"Ví dụ Nga và Trung Quốc đều là những đại
quốc, hay những cường quốc, và các nước nhỏ xung quanh một cách tự nhiên chịu
ảnh hưởng của những khối sức mạnh như vậy."
Nhà nghiên cứu cho rằng cách
thức địa chính trị cổ điển nhìn nhận vai trò nước lớn với các quốc gia nhỏ, yếu
hơn ở xung quanh phải chịu ảnh hướng như một tất yếu nay đã trở nên lạc hậu.
Ông nói: "Lực hấp dẫn như thế thì Ukraine khó thoát khỏi vòng ảnh hưởng của
Nga. Nhưng tôi nghĩ rằng ở mức độ nào đó có thể nói rằng Việt Nam không phụ
thuộc vào Trung Quốc".
Nhà nghiên cứu nêu quan điểm về
việc nên và không nên có vai trò, thái độ và xử thế ra sao trước Trung Quốc.
Ông nói: "Còn chuyện người ta muốn Việt Nam trở thành con đê ngăn sóng, hay
muốn Việt Nam trở thành xung kích, đối trọng với Trung Quốc, tôi nghĩ rằng
chuyện đó là ảo tưởng.
"Bởi vì Việt Nam không bao giờ muốn đối đầu
với Trung Quốc, mà chỉ là muốn cân bằng để giữ chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam,
cũng như để đảm bảo môi trường an ninh trong khu vực Đông Nam Á, cũng như Biển
Đông.
"Tôi nghĩ rằng với một chính sách đối ngoại
khôn ngoan và thông minh, Việt Nam có thể giải quyết được vấn đề, những bước đi
rất nguy hiểm của Trung Quốc và chúng ta có thể bẻ gẫy, có thể ngăn chặn được
các toan tính rất là thâm hiểm của Trung Quốc."
'Bạo lực không lâu dài'
Cũng quan sát các diến biến đầu
năm ở Ukraine, hôm 23/2 một cựu quan chức ngoại giao Việt Nam với nhiều năm làm
việc ở châu Âu, ông Đặng
Xương Hùng, nói với BBC, chính quyền Việt Nam có thể lựa chọn giữa hai
cách nhìn hoặc tích cực, hoặc tiêu cực.
VN học được gì từ biến cố ở Ukraine?
Bất ổn của Ukraine cho VN bài học về tôn trọng và đáp ứng
thực sự nhu cầu dân chủ, nhân quyền của nhân dân, theo phân tích gia từ Mỹ.
Ông nói: "Ukraine cũng là bài học để mà họ có thể
nhìn, nếu học tích cực hơn, thì họ nhìn theo một quan điểm tích cực, tức là
quan hệ nhân - quả,
"Tôi muốn nói tới quan hệ ai bắn vào nhân
dân... chính người đó sẽ là những người có tội với nhân dân với đất nước,
"Còn nếu họ không nhìn theo hướng tích cực,
họ sẽ rút ra ở đấy những bài học về đàn áp, bài họ về làm sao ngăn chặn tất cả
những sự bùng lên của nhân dân, rồi bài học về sự gọi là có những thay đổi nhất
định để có thể mị dân, để có thể làm dịu đi tình hình của nhân dân," nguyên Phó Vụ trưởng, Bộ Ngoại giao đồng thời là
cựu Lãnh sự Việt Nam tại Geneva, Thụy Sỹ, nói.
Trước đó, hôm 22/2, một chuyên
gia về quan hệ quốc tế từ Đại học George Mason, Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng, cũng rút ra bài học của Ukraine
với Việt Nam.
Ông nói với BBC: "Việt Nam đã chuyển đổi về kinh tế, mà
lại gia nhập cái hội nhập thế giới nữa, thì hai điều kiện đó bắt buộc Việt Nam
phải có một mức độ chính trị thích ứng với sự chuyển đổi đó, tức là chuyển đổi
từ trong nước, quan niệm của người dân, nhu cầu của người dân, với chuyển đổi ở
những nước ngoài mà mình muốn gia nhập với, đó là nhu cầu của sự chuyển đổi.
"Nhưng vấn đề chuyển đổi ra sao thì lại là
một vấn đề không phải là dễ, không ai tự nhiên muốn mất chức cả, thành ra chuyển
đổi làm sao để vừa có một chính quyền hữu hiệu, vừa thỏa mãn những đòi hỏi tự
do hơn của dân chúng, tôi không nói là hoàn toàn dân chủ, và những quyền căn
bản của họ phải được tôn trọng,
"Thì đó là những điều mà quốc gia nào cũng
phải tìm cách giải quyết, chừng nào mà những vấn đề đó chưa được giải quyết,
thì tình trạng gọi là ổn cố chính trị chỉ là cái ổn cố về bề mặt thôi luôn luôn
phải hỗ trợ bằng bạo lực, mà bạo lực thì không bao giờ lâu dài được cả," Giáo sư Hùng nói.
No comments:
Post a Comment