Peter Dũng
Đăng ngày: 27.01.2014
VRNs (27.01.2014) –
Moscow, Nga – Tết Nguyên Đán Việt Nam từ buổi “khai thiên lập địa” đã tiềm tàng
những giá trị nhân văn thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên, vũ
trụ qua bốn mùa Xuân-Hạ-Thu-Đông và quan niệm “ơn trời mưa nắng phải thì” chân
chất của người nông dân cày cấy ở Việt Nam…. Tết Nguyên Đán là cái tết đầu
tiên trong hệ thống lễ hội văn hóa tại Việt Nam. Đây là lễ hội của gia đình,
dòng tộc, được tổ chức trên qui mô cả nước, để ông bà, cha mẹ, anh chị em, họ
hàng, người thân xa gần sum họp, đoàn tụ thăm hỏi, cầu chúc và tưởng nhớ ông bà
tổ tiên.
Mấy tiếng “về quê ăn Tết” không
chỉ là một khái niệm “đi – về”, mà đằng sau nó là cả một quá trình hành hương
về với cội nguồn, về nơi chôn nhau cắt rốn. Trong dịp này, người Việt Nam ta có
tục lệ thăm hỏi và cầu chúc cho nhau những điều tốt đẹp nhất. Đó cũng là tâm
tình, ước muốn của mỗi người con xa xứ mỗi dịp Xuân về. Những ngày cuối năm
viết đôi dòng tự sự, chia sẻ chuyện đạo, chuyện đời, tết xa quê của người con
trên xứ sơ Bạch Dương.
Hình
:
Chuyện đi đạo ở Matxcova: Thắp sáng niềm tin
Đã hơn bảy tháng rồi, nhanh
thật, kể từ lúc máy bay cất cánh rời phi trường Nội Bài đem tôi đến với xứ sở
Bạch Dương bước vào một trang khác của cuộc đời mình, cuộc sống mưu sinh. Và
cũng chừng đó thời gian tôi thiếu đi lương thực cho tâm hồn mình, không còn
những buổi sinh hoạt SVCG như thời sinh viên, không còn nhưng buổi tập hát ca
đoàn cho giáo xứ, và cả những ngày lễ Chúa Nhật, bổn phận, niềm vui của người
Ki tô hữu cũng họa hoằn lắm mới tham gia được. Đó cũng là cái thiếu chung của
những người Công giáo chấp nhận xa quê đi mưu sinh tha phương ở xứ sở này. Ở
đất nước mà tư tưởng chính trị còn nặng mùi cộng sản, cách điều hành của nhà
cầm quyền còn đậm chất giang hồ, phia phít… thì việc những người nhập cư bị kì
thị, phân biệt đối xử, gây khó dễ bởi chính quyền và người bản xứ như là một
tiền lệ. Người Việt nói chung và người Công giáo Việt nói riêng ở Matxcova này
cũng không nằm ngoài tiền lệ đó, đi đâu cũng phải trốn tránh, chui lủi vì nếu
gặp phải công an, Khuligan (người xấu), hay bọn đầu trọc… thì phiền phức, tiền
mất tật mang, nên việc đi lại, tham gia lễ lại, thăm hỏi lẫn thể hiện tình liên
đới của những người đồng hương, những người cùng niềm tin…cũng vì thế mà thưa
thớt, nhạt dần.
Ngày 23 tháng 6, 1997, quốc hội
Nga chấp thuận một đạo luật chỉ công nhận có bốn tôn giáo được coi là hợp pháp
ở Nga vì được coi như là thuộc truyền thống Nga: Chính thống giáo Nga, Do
Thái giáo, Hồi giáo và Phật Giáo. Mọi tôn giáo khác đều được coi là những
giáo phái giống nhau, không đáng được bảo vệ. Mục đích của đạo luật là để
chống các tôn giáo giả mạo, không chân thật, đặc biệt là những tôn giáo xâm
nhập vào Nga sau khi Liên Bang Xô-Viết sụp đổ theo lý thuyết. Trong luật
này, Công giáo được xếp ngang hàng là một tôn giáo giả mạo như là các giáo
phái Unitarian hay Nhân chứng Jehovah. Bởi vậy người Công giáo ở xứ sở Bạch
Dương này chịu rất nhiều thiệt thòi, khó khăn trong việc tham dự thánh lễ và
đón nhận bí tích. Ở Matxcova chỉ có hai nhà thờ dành cho người Công giáo là Nhà
thờ chính tòa Đức Mẹ Vô Nhiễm Moskva và Nhà thờ St Luis do dòng Mẹ về trời quản
nhiệm, người Việt mình thì thường tham gia di lễ ở Nhà thờ St Luis vì nhà thờ
nằm trong một ngõ nhỏ có ít cảnh sát qua lại nên tránh được việc kiểm tra giấy
tờ, hơn nữa ở đây lại có Cha Long dòng Mẹ về trời, một người con của Gx Thanh
Dạ, Gp Vinh (là tu sĩ đầu tiên của Việt Nam vừa được truyền chức ở Nga ngày
24/11/2013) phục vụ nên có Thánh lễ bằng tiếng Việt tiện cho việc tham gia các
nghi thức phụng vụ của kiều bào Công giáo.
Cũng vì những khó khăn đó mà bà
con Công giáo đi làm ăn xa ở xứ sở Bạch Dương này luôn cảm thấy thiếu thốn về
mặt tâm linh và luôn mong muốn được thuận tiện được tham gia thánh lễ và lãnh
nhận các bí tích. Có lẽ cũng hiểu được tâm tình và sự thiếu thốn của bà con
kiều bào xa xứ, được sự cho phép của Đức Giám mục Giáo phận Vinh và tâm tình
quan tâm tới con chiên xa xứ của các Linh mục trong Giáo phận, hàng năm vào
những dịp thuận tiện các cha xứ, các soeur đã sang xứ sở Bạch Dương giúp đỡ
kiều bào tĩnh tâm và lãnh nhận bí tích. Đó luôn là khát khao mong mỏi của bà
con kiều bào Công giáo ở Liên Bang Nga, thiết nghĩ với sự quan tâm của bề trên
các Giáo phận có bà con đi lao động, làm việc, học tập ở đây, trong thời
gian tới sẽ tạo điều kiện hơn cho Linh mục, tu sĩ sang giúp đỡ các kiều bào
Công giáo xa xứ tĩnh tâm, lãnh nhận các bí tích thì thật đáng quý.
Hình :
Ước mong rằng được sự đồng hành
che chở của Chúa và Mẹ Maria cùng sự quan tâm của bề trên các Giáo phận cộng
đồng kiều bào Công giáo sẽ ngày càng lớn lên trong tâm tình sống đạo. Thắp sáng
niềm tin Kitô giáo trên xứ sơ Bạch Dương.
Tết xa quê: Nhớ lắm !
Khi quê nhà muôn cỏ cây rạo rực
Nhựa chuyển cành nảy lộc đón
chào Xuân,
Thì nơi con tuyết phủ dầy, lạnh
buốt
Hàng bạch dương đứng trơ trụi
âm thầm.
Vào lúc ở quê nhà rạo rực Hoa
Đào, Hoa Mai nở, mọi người náo nức đón Tết Nguyên Đán Âm lịch, thì bên này vẫn
còn tuyết rơi mù mịt, băng giá tới 10, có khi tới 15, 20 độ âm, chẳng có vẻ gì
là Tết cả. Dù vậy, người Việt không bao giờ quên cái Tết Âm lịch đã ăn sâu vào
tiềm thức của mình. Người có điều kiện thì về Việt Nam ăn Tết, với giá vé đắt
kinh khủng, có chuyến lên tới 47 nghìn rúp khứ hồi, tương đương với 1 nghìn 400
đô. Đa số thì ở lại.
Khi tôi viết những dòng này,
thì đến Tết Nguyên Đán cũng chỉ còn mấy ngày. Nhưng rồi nó sẽ diễn ra tương tự
như nhiều năm trước. Người ta sắm sửa ăn Tết Ta to hơn Tết Tây. Quà cáp biếu
nhau, phong bao lì xì cho trẻ em nhiều hơn. Tuy Tết to nhưng với người kinh
doanh ngoài chợ, Tết lại chỉ diễn ra chỉ được có một ngày.
Bởi vì Tết của ta, người Tây
đâu có nghỉ. Ai làm việc trong cơ quan của nước sở tại cũng chỉ xin nghỉ được
một ngày. Còn ai buôn bán ngoài chợ, nghỉ một buổi nghĩa là toi mất khoảng 5
đến 600 đô tiền thuê chỗ. Tiền thuê chỗ phải đóng trước cả tháng, nghỉ ngày lễ
người ta cũng chẳng trừ cho một đồng nào. Ở Chợ Liu, tiền thuê quầy bán hàng có
diện tích 15 m2 trung bình 500 đến 600 nghìn rúp 1 tháng. Nghĩa là khoảng gần
20 nghìn đô. Đấy mới chỉ là tiền thuê chỗ thôi. Con số này, khi tôi nói ra,
nhiều người trong nước kinh ngạc, trợn tròn mắt, họ không thể tưởng tượng nổi.
Người Việt kinh doanh buôn bán ở Nga chịu nhiều áp lực kinh khủng. Bà con
chỉ dám nghỉ chợ để ăn Tết ngày mồng Một âm, còn lại gần như 360 ngày làm việc
quần quật. Có năm, người ta tính: Mồng Một năm nay là ngày đẹp, đi bán mở hàng
lấy may, mồng hai mới nghỉ ăn Tết. Những công nhân ở xưởng may cũng phải làm
việc quần quật, bị giữ trong khuân viên của xưởng điều kiện ăn ở khổ sở vất vả
vô cùng. Hay những công nhân xây dựng lam việc giữa mùa đông rét buốt này cực
nhọc vô cùng, cái lạnh thấu xương thịt nước thì đóng băng nên muốn sú hồ để làm
phải đun băng cho tan ra. Nếu chỉ tính riêng cường độ lao động, có thể nói đa
số bà con người Việt ở chợ Liu, chợ Chim, hay công nhân xưởng may, xây dựng,
trồng rau có thể được phong danh hiệu Anh hùng Lao động.
Tuy chỉ có một ngày, nhưng mọi
người chuẩn bị cho nó rất kỹ. Tết Nguyên Đán của ta trùng với Tết của người
Trung Quốc. Vì thế, những ngày Giáp Tết, trên cánh cửa các quầy hàng người Tàu
đỏ rực những dòng câu đối. Ở cửa mỗi căn hộ có người Tàu thuê, họ thường dán
chữ Phúc lộn ngược, nghĩa là Phúc “đảo”, “đảo” đồng âm với “đáo” (đến). Phúc đã
đến nhà là không bước ra nữa. Một số người Việt được các đối tác làm ăn người
Tàu tặng cho chữ này, cũng đem về dán ngược như họ. Các chủ Chợ, Chủ TTTM thường
có quà tặng các chủ quầy bán hàng trong khu vực mình quản lý: Một túi đựng chai
Sâm panh hoặc Vodka, một cặp bánh chưng hoặc hộp Mứt, kèm theo cuốn lịch. Những
nơi có điều kiện đón Tết tập trung đông người thì trang trí có phông chữ, làm
cành đào giả, khéo đến nỗi trông xa cứ y như thật. Có chủ doanh nghiệp chơi
sang, thì mua cành đào thật từ trong nước chuyển sang bằng máy bay. Dù là đào
thật hay đào giả, nhìn thấy màu hoa, cộng với chiếc bánh chưng bày ngày Tết, ta
cũng thấy quê hương Tổ quốc như gần lại, vơi đi nỗi nhớ quê nhà.
Các dịch vụ Tết năm nào cũng
hái ra tiền. Các quầy hàng khô “đánh” mứt và phong bì lì xì đỏ từ Việt Nam
sang. Bánh chưng thì từ khoảng hơn chục năm trở lại đây, không phải đánh từ
Việt Nam sang nữa, chỉ cần chở lá dong sang bằng đường hàng không, gói tại chỗ,
giá thành rẻ hơn. Các dịch vụ gói bánh chưng theo đơn đặt hàng của các công ty,
của các quầy hàng khô, các gia đình. Gà trống quê dùng để cúng tất niên, được
các dịch vụ về nông thôn đặt trước hàng tháng, chở về Matxcơva bán với giá cao
gấp 4-5 lần gà thường.
Người Việt và người Tàu ở lẫn
trong thành phố hơn chục triệu dân, chỉ như vài giọt nước trong biển lớn. Dẫu
có vui cũng chỉ trong một nhóm nhỏ, trong một không gian nhỏ. Tết Dương thì tha
hồ đốt pháo hoa cùng người Tây, nhưng Tết ta tuyệt đối không. Vì đốt pháo sẽ
kinh động đến người xung quanh. Vì thế, Tết ta thật im lìm. Người ta gọi điện
chúc Tết nhau qua điện thoại. Gần nhà thì rủ nhau sang uống rượu. Chỉ có cánh
sinh viên sống tập trung có điều kiện vui vẻ nhiều hơn… Họ mời bạn bè quốc tế
cùng vui Tết, để qua đó quảng bá phong tục và văn hóa Việt.
Người Việt tổ chức đón Tết
Nguyên Đán cho khỏi quên nguồn cội của mình, giữ lại một tập tục văn hóa đã
ngấm vào máu thịt, chứ ở phương trời băng giá mù mịt tuyết giăng, dù có tổ chức
cho to thế nào chăng nữa, vẫn không ra phong vị Tết quê nhà. Nó thiếu nhiều thứ
lắm. Trong lòng mỗi người, đều ao ước có một ngày được ăn Tết đoàn tụ thực sự ở
quê hương.
Xuân tha hương sầu thương về
quê mẹ.
Tết xa nhà buồn bã nhớ quê cha.
Làm sao không nhớ mỗi khi xuân
về? Làm sao không buồn khi mưa tuyết rơi trắng xóa hai hàng Bạch Dương ? Làm
sao không hoài niệm khi trời đất đang chuyển giao, quê nhà đang vui mừng đón
tết ? Nhớ lắm những phiên chợ tết ngày cuối năm, nhớ lắm cảnh họ tộc đoàn viên
sửa sang nghĩa trang trong ngày tảo mộ, nhớ lắm những lời chúc tết, những phong
bao lì xì làm đứa trẻ nào cũng háo hức chờ đợi. Bất giác nghĩ đến mấy câu thơ
của Châu Hồng Thủy.
Tết quê nghèo nhưng đoàn viên
hạnh phúc
Vẫn sâu đằm trong ký ức tuổi
thơ.
Và con biết giao thừa này mẹ
khóc
Nhắc đứa con ở xứ tuyết không
về…
Peter Dũng
Matxcova những ngày cuối năm
No comments:
Post a Comment