Posted on 22 Tháng Giêng 2014 9:15 CH
Không biết từ đâu ra, đã tồn tại một hiểu nhầm dai
dẳng về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) rằng TPP là món quà Mỹ và
các nước phát triển trao cho Việt Nam và các nước đang phát triển cho nên họ có
quyền dùng nó để mặc cả một số đổi chác nào đó (!).
Đúng là trong phân công lao động theo kiểu toàn cầu
hóa thì Việt Nam không có nhiều lợi thế bằng Mỹ khi so sánh cơ hội và phải cạnh
tranh với nhiều nước khác để có thể xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ. Cho
nên nếu tham gia TPP (cũng như trước đó ký BTA) thì đỡ phải cạnh tranh với các
nước không tham gia như Bangladesh trong lãnh vực may mặc.
Nhưng điều đó không làm giảm nguyên tắc quan trọng
đầu tiên của các hiệp định thương mại tự do: đàm phán trên tư cách bình đẳng,
hai bên cùng có lợi chứ không hề có chuyện bên nào “ban ơn” cho bên nào. Vì thế
trên bàn đàm phán, đưa vấn đề nào nào ra để thương thảo, chọn vấn đề nào để
nhượng bộ, vấn đề nào đẩy tới là một sự cân nhắc toàn diện. Có thể ở phía Mỹ,
sự cân nhắc đó chịu tác động từ các hoạt động vận động hành lang của các tập
đoàn, các hiệp hội doanh nghiệp, từ Quốc hội Mỹ với những lợi ích khác nhau, từ
những nhóm lợi ích mà mỗi nơi có một “chương trình nghị sự” hoàn toàn riêng
biệt. Chẳng lạ gì khi đôi lúc chúng ta thấy một nghị sĩ đòi đưa chuyện này
chuyện kia vào nội dung đàm phán như một đòn bẩy, như một cân nhắc. Vấn đề là
không thể xem “chuyện này, chuyện kia” là “cây gậy” hay “củ cà rốt” vì bản chất
chúng không phải là sự trừng phạt hay ban ơn như đã nói ở trên.
Đừng xem chuyện họ đòi môi trường làm việc tốt hơn
cho công nhân Việt Nam như một cách mặc cả việc họ mở cửa rộng hơn thị trường
nhập khẩu cho hàng hóa Việt Nam. Không phải, hoàn toàn không phải vì họ lo cho
quyền lợi của công nhân Việt Nam! Đó chỉ vì họ muốn đặt ra những điều kiện mang
tính gây khó để công nhân Mỹ không phải cạnh tranh mà không có lợi thế gì so
với công nhân nước khác. Doanh nghiệp Mỹ tốn tiền lo cho công nhân nước họ như
thế nào (vì luật bắt phải như thế) thì họ cũng đòi doanh nghiệp Việt Nam phải
tốn kém tương đương (phải đổi luật lệ để mới ép được).
Chỉ khi các đòi hỏi đó đến từ các tập đoàn, chúng ta
mới thấy vấn đề rõ hơn: ví dụ, các tập đoàn thuốc lá ráo riết vận động để Mỹ
đưa vào điều khoản cấm các nước đặt ra những rào cản kiểm soát chặt chẽ các sản
phẩm độc hại như thuốc lá nhưng dưới danh nghĩa tự do kinh doanh. Tiếng nói của
họ lại được sự tư vấn của đội ngũ truyền thông lành nghề nên khi nào nghe cũng
hay ho.
Về phía Việt Nam, bởi chúng ta có ít đòn bẩy để mặc
cả hơn nên càng rất cần cân nhắc cái quá trình “chọn vấn đề nào để nhượng bộ,
vấn đề nào đẩy tới “. Đừng để chúng ta phải ép chuyện không đáng, chuyện mang
tính hình thức rồi phải mặc cả chuyện liên quan đến sinh kế của hàng triệu nông
dân hay mức sống của hàng triệu công nhân. Lấy ví dụ chuyện môi trường. Trong
khi ai cũng thấy Mỹ không mặn mà gì lắm với các hiệp ước bảo vệ môi trường như
Hiệp ước Kyoto thế nhưng các bên vận động hành lang từ phía Mỹ đều muốn đưa
những điều khoản ràng buộc về môi trường vào TPP, không phải vì họ muốn bảo vệ
môi trường của nước sở tại mà chỉ vì muốn nước sở tại cũng tốn kém cho môi trường
như họ vậy.
Cho nên quá trình mặc cả có thể dẫn đến kết quả cả
hai bên bỏ quên chuyện môi trường vì lợi ích của giới doanh nghiệp mà có hại
đến môi trường sinh sống của cư dân nói chung. Đó mới chính là những điểm nhạy
cảm cần lên tiếng.
(Đã
đăng trên TBKTSG 22-1-14 : http://blogs.thesaigontimes.vn/vanphu/archive/2014/01/22/hieu-nham-tpp.aspx)
Bình
luận của Viet Studies : Các công đoàn ở Mỹ có khuynh
hướng chống lại TPP vì phần lớn lợi ích của nó là rơi vào tay giới đại tư bản
Mỹ. Đọc bài này Who Backs the TPP
and a ‘NAFTA on Steroids’? (Nation 24-1-14)
chẳng hạn. Những người ở Việt Nam ủng hộ vô điều kiện TPP, thậm chí xem
đó là ân huệ của Mỹ ban cho Việt Nam, là vô tình đứng về phe tư bản Mỹ để chống
lại giới lao động và những thành phần tiến bộ khác ở Mỹ! Có muốn thế
không? Theo tôi, đàm phán TPP là một vấn đề rất phức tạp, không nên "lạy
lục" Mỹ để ký bất cứ gì mà nó muốn!
No comments:
Post a Comment