Wed, 07/03/2013 - 10:21 — tuongnangtien
Sứ mệnh cao cả của nhà báo là kiếm tìm sự thật. Sự thật
ấy phải được phản ánh đạt tính chân thật, tức là “đúng hiện thực khách quan”.
Và sự thật ấy phải được soi dọi bằng lương tâm chức nghiệp. Tôi nhớ người Nga
có một câu ngạn ngữ vô cùng chí lí: “Một nửa cái bánh mỳ vẫn là bánh mỳ, nhưng
một nửa sự thật đã là sự giả dối!”
- Ngọc Niên,
Tổng Biên Tập trang Nhà Báo & Công Luận – Cơ Quan Trung Ương Hội Nhà Báo
Việt Nam
Cái gì chớ “nửa cái bánh mì” thì tui ăn đều đều, còn
“nửa sự thực” thì tới bữa rồi mới được thưởng thức qua một bài viết (Người đàn bà tặng hơn
5.000 lượng vàng cho cách mạng) của nhà báo Hoàng Thuỳ, trên trang Tin
Nhanh Việt Nam:
“Hơn 90% số tiền buôn vải được vợ chồng bà Hồ dùng để ủng
hộ cách mạng. Có khi trong nhà không sẵn tiền mà đúng lúc cách mạng cần, bà sẵn
sàng bán phá giá vải để gom đủ tiền đưa cho cán bộ.
Ở tuổi 97, bà Hoàng Thị Minh Hồ vẫn giữ nét đẹp của người
phụ nữ Hà Nội gốc: Gương mặt phúc hậu, nước da trắng, giọng nói ấm áp và thái
độ điềm đạm. Trong ngôi nhà số 34 Hoàng Diệu (Hà Nội), nơi bà sống cùng hai con
trai, hai chiếc huân chương độc lập hạng nhất được đặt nơi trang trọng nhất. Bà
cho hay, đó là phần thưởng cao quý mà nhà nước dành tặng người chồng quá cố
Trịnh Văn Bô và bà vì những đóng góp to lớn cho cách mạng.
Giữ giọng chậm rãi, bà Hồ kể, ngôi nhà số 48 Hàng Ngang
của bà trước kia là tiệm vải Phúc Lợi, thuộc loại lớn nhất Hà Nội thời bấy giờ.
Có điều kiện dư dả, hai ông bà thường xuyên làm từ thiện,
giúp đỡ người nghèo. Thấy vậy, cán bộ Việt Minh đã đến nhà vận động ông bà đi
theo cách mạng. Việt Minh khó khăn, không có tiền ra báo, bà đã ủng hộ 8 vạn
rưỡi tiền Đông Dương. Ngôi nhà số 48 Hàng Ngang cũng được chọn làm trụ sở hoạt
động của cách mạng.
Bà Hồ cho biết, thân sinh ra bà là cụ Hoàng Đạo Phương và
Nguyễn Thị Lợi cũng như thân sinh của chồng bà, cụ Trịnh Phúc Lợi, đều là những
nhà Nho yêu nước, từng tham gia Đông Kinh Nghĩa Thục. Tất cả đều đỗ đạt mà
không ai làm quan. Cụ Phương khi gần 80 tuổi đã gọi các con lại nói rằng:
"Ta đã già mà chưa làm trọn việc nước, sau này con nào có điều kiện giúp
nước thì hãy làm thay ta".
"Lời căn dặn của cha tôi luôn khắc ghi trong lòng.
Và khi có điều kiện là tôi giúp nước ngay mà không hề suy nghĩ", bà Hồ tâm
sự.
Ngôi nhà số 48 Hàng Ngang được xây theo kiểu nhà ống cổ, gồm
4 tầng. Tầng một là cửa hàng vải Phúc Lợi nổi tiếng khắp vùng. Khách đến mua
đông đúc, xung quanh lại tấp nập người qua lại nên được chọn làm nơi ở cho Bác
Hồ cùng những nhà lãnh đạo cách mạng từ chiến khu trở về.
Bà Hồ nhớ, vào một buổi tối cuối tháng 8 năm 1945, ông
Nguyễn Lương Bằng đến nhà bảo vợ chồng bà thu xếp một phòng đón cán bộ cách
mạng đến ở. Ông bà dọn một phòng tầng 3 tươm tất để đón khách. Tuy nhiên, người
khách mới đến lại dọn xuống tầng 2 để ở cùng mọi người cho tiện.
"Ấn tượng đầu tiên của tôi về người khách mới là sự
giản dị. Ông cụ hơi gầy, vầng trán cao, râu dài, tóc bạc. Cụ mặc áo nâu, quần
soóc nâu, đội mũ dạ, đi dép cao su hiệu con hổ trắng, tay cầm can. Để đảm bảo
bí mật, chúng tôi nói với gia nhân rằng họ là người nhà ở dưới quê lên chơi và
tất cả đều không được lên tầng 2 làm phiền", bà Hồ nhớ lại.
33 ngày Bác ở nhà bà (từ 24/8 đến 27/9), bà đều trực tiếp
chỉ đạo nhà bếp nấu ăn phục vụ Người. Sau đó, hai vợ chồng bà thay nhau bê lên.
Vào 9h hằng ngày, bà thường bê cháo và hoa quả lên cho Bác. Một hôm bà đang
định quay gót thì Bác hỏi "Cô tên gì?". Sau khi bà trả lời, Bác lại
nói "Cô còn trẻ mà đã có cơ đồ sự nghiệp, có chồng con, tiền bạc. Cô chẳng
có gì khổ cả".
Nghe vậy bà Hồ khẳng khái nói: "Cháu vẫn có một điều
khổ, đó là nỗi nhục mất nước". Bác cười: "Vậy thì kiên trì và nhẫn
nại nhé!"
Ông bà Trịnh Văn Bô. Ảnh: Xuân
Ba
Sau khi “cách mạng” thành công, ông Hồ Chí Minh trở
thành chủ tịch nước thì bà Hoàng Thị Minh Hồ lại lâm vào cảnh ... mất nhà. Đó
là nửa phần sự thực còn lại của câu chuyện mà nhà báo Hoàng Thuỳ đã không kể
kết, hay nói một cách không mấy lịch sự là ông ấy “nhất định giấu biến
đi cứ y như là mèo giấu cứt” vậy. Phần nửa sự thực này mới được công luận
biết đến qua một tác phẩm mới (Bên Thắng Cuộc)
của một nhà báo khác, Huy Đức:
“Năm 1954 từ nơi tản cư trở về, gia đình ông Trịnh Văn Bô
không còn một căn nhà nào để ở, cho dù trước đó, ông sở hữu biệt thự nổi tiếng
48 Hàng Ngang và nhiều dinh thự khác như 34 Hoàng Diệu, 24 Nguyễn Gia Thiều,
56-58 Tràng Tiền… Ông Trịnh Văn Bô (1914-1988) là một doanh nhân Việt Nam nổi
tiếng giữa thế kỷ 20. Cha ông, ông Trịnh Văn Đường và cha vợ ông, ông Hoàng Đạo
Phương, đều là những nhà nho cùng thời với cụ Lương Văn Can, từng đóng góp rất
nhiều cho phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục.
Ông Trịnh Văn Bô cùng vợ là bà Hoàng Thị Minh Hồ, trong
10 năm, kinh doanh thành công, đưa tài sản của hãng tơ lụa Phúc Lợi tăng lên
100 lần so với ngày thừa kế hãng này từ cha mình. Tơ lụa do Phúc Lợi sản xuất
được bán sang Lào, Campuchia, Thái Lan, được các thương nhân Pháp, Anh, Thuỵ
Sĩ, Thuỵ Điển, Ấn Độ, Trung Quốc và Nhật Bản tìm kiếm.
Từ năm 1944, gia đình ông nằm trong sự chú ý của những
người cộng sản. Ngày 14-11-1944, hai vợ chồng ông bà cùng người con trai cả
đồng ý tham gia Việt Minh. Vài tháng sau, ông bà đã mang một vạn đồng Đông
Dương ra ủng hộ Mặt trận Việt Minh và từ đó, gia đình ông Trịnh Văn Bô trở
thành một nguồn cung cấp tài chánh to lớn cho những người cộng sản. Đến trước
Cách mạng tháng Tám, gia đình ông đã ủng hộ Việt Minh 8,5 vạn đồng Đông Dương,
tương đương 212,5 cây vàng. Khi những người cộng sản cướp chính quyền, ông bà
Trịnh Văn Bô được đưa vào Ban vận động Quỹ Độc lập(298).
Ngày 24-8-1945, khi Chính phủ lâm thời về Hà Nội, Hồ Chí
Minh, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Lê Đức Thọ, Hoàng Quốc Việt, Hoàng Tùng đều
đã ở hoặc qua lại ngôi nhà 48 Hàng Ngang. Ba đêm đầu Hồ Chí Minh ngủ trên
giường của ông bà Trịnh Văn Bô, sau đó, ông xuống tầng hai, ngủ trên chiếc
giường bạt còn các nhà lãnh đạo khác thì kê ghế da hoặc rải chiếu ngủ. Ở tầng
trệt, cửa hàng vẫn hoạt động bình thường, ngay cả bảo vệ của Hồ Chí Minh cũng
không xuống nhà để tránh gây chú ý. Mọi việc ăn uống đều do bà Trịnh Văn Bô lo,
thực khách hàng ngày ngồi kín chiếc bàn ăn 12 chỗ.
Trong suốt từ 24-8 cho đến ngày 2-9-1945 Chủ tịch Hồ Chí
Minh hiếm khi ra khỏi nhà 48 Hàng Ngang. Mỗi buổi sáng, cứ sau khi ông tập thể
dục xong, bà Trịnh Văn Bô lại đích thân mang thức ăn sáng lên. Bà nhớ, có lần
Hồ Chí Minh đã giữ bà lại và hỏi: “Cô bao nhiêu tuổi mà có được gia tài lớn thế
này?”
Năm ấy bà 31 tuổi, dù có 4 đứa con nhưng vẫn còn xinh
đẹp. Hồ Chí Minh ở lại đây cho đến ngày 27-9-1945. Mỗi khi ra khỏi nhà, Hồ Chí
Minh thường xuống tầng dưới vấn an bà mẹ ông Trịnh Văn Bô và gọi bà là mẹ nuôi.
Ở 48 Hàng Ngang, Hồ Chí Minh đã ngồi viết bản Tuyên Ngôn Độc Lập và tiếp các sĩ
quan OSS như Archimedes Patti và Allison Thomas.
Quần áo mà các lãnh đạo Việt Minh bận trong ngày lễ Độc
lập, đều do gia đình ông bà cung cấp. Các ông Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp thì
mặc đồ của ông Trịnh Văn Bô còn áo của Chủ tịch Hồ Chí Minh thì may bằng vải
Phúc Lợi.
Khi Pháp tái chiếm Đông Dương, ông Trịnh Văn Bô theo
Chính phủ Kháng chiến lên Việt Bắc còn vợ ông thì mang 5 người con, trong đó có
một đứa con nhỏ, cùng với mẹ chồng lên “vùng tự do” Phú Thọ. Những năm ở đó, từ
một bậc trâm anh, thế phiệt, bà đã phải cuốc đất trồng khoai và buôn bán để
nuôi con.
Năm 1955, gia đình ông Trịnh Văn Bô trở về Hà Nội. Ông bà
tiếp tục xoay xở và bắt đầu phải bán dần đồ đạc cũ để nuôi sống gia đình. Lúc
này, toàn bộ biệt thự, cửa hàng đều đã bị các cơ quan nhà nước sử dụng hoặc
chia cho cán bộ nhân viên ở. Lúc đầu, Nhà nước “mượn” sau tự làm giấy nói gia
đình xin hiến, nhưng cụ bà Trịnh Văn Bô bảo: “Tôi không ký”.
Năm 1958, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho tiến hành “cải tạo xã
hội chủ nghĩa” trên toàn miền Bắc, các nhà tư sản Việt Nam buộc phải giao nhà
máy, cơ sở kinh doanh cho Nhà nước. Bà Trịnh Văn Bô lại được kêu gọi “làm
gương”, đưa xưởng dệt của bà vào “công tư hợp doanh”. Bà Bô cùng các nhà tư sản
được cho học tập để nhận rõ, tài sản mà họ có được là do bóc lột, bây giờ Chính
phủ nhân đạo cho làm phó giám đốc trong các nhà máy, xí nghiệp của mình. Không
chỉ riêng bà Bô, các nhà tư sản từng nuôi Việt Minh như chủ hãng nước mắm Cát
Hải, chủ hãng dệt Cự Doanh cũng chấp nhận hợp doanh và làm phó.
Cho dù được ghi nhận công lao, trong lý lịch các con của
ông Trịnh Văn Bô vẫn phải ghi thành phần giai cấp là “tư sản dân tộc”, và rất
ít khi hai chữ “dân tộc” được nhắc tới. Con trai ông Trịnh Văn Bô, ông Trịnh
Kiến Quốc kể: “Ở trường, các thầy giáo, nhất là giáo viên chính trị, nhìn chị
em tôi như những công dân hạng ba. Vào đại học, càng bị kỳ thị vì lượng sinh
viên người Hà Nội không còn nhiều.
Trong trường chủ yếu là sinh viên con em cán bộ thuộc
thành phần cơ bản từ Nghệ An, Thanh Hoá… những người xếp sinh viên Hải Phòng,
Hà Nội vào thứ hạng chót. Chị tôi vào Đại học Bách Khoa, năm 1959, phải đi lao
động rèn luyện một năm trên công trường Cổ Ngư, con đường về sau Cụ Hồ đổi
thành đường Thanh Niên, và sau đó là lao động trên công trường Hồ Bảy Mẫu”.
Cả gia đình ông Trịnh Văn Bô, sau khi về Hà Nội đã phải ở
nhà thuê. Năm 1954, Thiếu tướng Hoàng Văn Thái có làm giấy mượn căn nhà số 34
Hoàng Diệu của ông với thời hạn 2 năm. Nhưng cho đến khi ông Trịnh Văn Bô qua
đời, gia đình ông vẫn không đòi lại được.
Sở dĩ tôi loay hoay gần tiếng đồng hồ để ráp hai bài
báo (thượng dẫn) với nhau vì bên dưới bài của tác giả Hoàng Thùy có vị độc
giả, qúi danh là Lê
Tùng, đã cảm khái ghi lại dòng chữ phản hồi như sau: “Đọc bài
viết, tôi cảm phục gia đình bác quá. Đó là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ chúng
cháu.”
“Thế hệ trẻ chúng cháu” cần một tấm gương, chứ không
phải là một mảnh gương đã bị đẽo gọt bởi những ông nhà báo bất lương, và bất
trí – cỡ như ông Hoàng Thùy hoặc Ngọc Niên,
thuộc Cơ Quan Trung Ương Hội Nhà Báo Việt Nam (*). Mồm miệng họ thì lúc
nào cũng xoen xoét nói đến “sự thực” và “lương tâm chức nghiệp” mà suốt đời
cầm bút luôn chỉ viết phân nửa sự thực thôi.
T.N.T
(*) Xin đọc thêm phóng sự “Đi Tìm Sự
Thật Về Nhà Thờ Của Gia Đình Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng Ở Kiên Giang” của
Ngọc Niên, trên trang Nhà Báo & Công Luận, hôm 28 tháng 12 năm 2012.
No comments:
Post a Comment